, Hoofdstuk 3: Stedenbouwkundige middelen om de temperatuur te beheersen
Paragaaf 3.1: Instrumenten, middelen, bebouwingsvorm en materiaal
Mitigatie: Problemen kunnen bij de bron worden voorkomen. Mitigatie is de term die wordt gebruikt in
het klimaatbeleid voor maatregelen die beogen emissies van de broeikasgassen CO2, CH4, N2O en
fluorverbindingen (HFK’s, PFK’s en zwavelhexafluoride) te verminderen.
Adaptatie (de ontwerper): Binnen adaptie accepteer je de nieuwe situatie en ga je er op een nieuwe
manier mee om. Aangezien de effecten van klimaatverandering op verschillende schaalniveaus
afspelen, zijn de oplossingen om er op een nieuwe manier mee om te gaan ook op die verschillende
schaalniveaus te vinden.
De schaalniveaus waarop instrumenten besproken worden in hoofdstuk 3 zijn: gebouw, straat, wijk,
stad en stedelijke agglomeratie. De basis voor de oplossingsrichtingen is het er voor zorgen dat:
Het materiaal vaan de gebouwen & het maaiveld Er voldoende water aanwezig is om te
niet extreem opgewarmd wordt door de zon: verdampen:
a. Reflectie/ albedo b. Beschaduwing a. Evaporatie b. Evapotranspiratie
De energie van de warmte die geproduceerd De warmte wordt afgevoerd
wordt, omgezet of opgenomen wordt:
a. Radiatie (naar de hemel)
a. Transmissie o.a. naar elektriciteit b. ventilatie
b. Absorptie, o.a. warmte koude opslag c. Hergebruik
Natuurlijke instrumenten Technische instrumenten
De ontwerpmiddelen die ten dienststaan om de instrumenten vorm te geven zijn:
2 Vegetatie, water, bebouwingsvorm en materiaal
Vegetatie: Vegetatie kan worden toegepast in de vorm van een groendak, gevelgroen, bomen, lanen,
grasvelden, tuinen, parken en aangrenzende natuurgebieden.
De basis van vegetatie is het creëren van schaduw, het brengen van verkoeling door
evapotranspiratie. Het toepassen van vegetatie kan tot 4,7 graden Celsius schelen.
Een open grasveld koelt voornamelijk gedurende de nacht vanwege de grote warmte-uitstraling naar
de hemelkoepel. Terwijl een boom op een zonnige dag met 20-30kW koelt en zijn schaduwwerking op
een gevel al snel 25-80% energiereductie heeft.
Een groendak en -gevel koelen de buitentemperatuur om het gebouw met 0,2 tot 1,2 graden Celsius.
Hiermee kun je energiereductie tussen de 4 en 40% bereiken in een gebouw.
De koelende werking van een park is afhankelijk van zijn omvang en samenstelling. Een minimale
maat van 1500 m2 is nodig om een verkoelende werking te verkrijgen binnen een straal van 200m. De
verkoelende werking wordt veroorzaakt doordat de grond in het park minder opwarmt, waardoor het
minder warmte uitstraalt en de lucht boven het park koeler blijft. Hoe groter het park/ natuurgebied
hoe meer (koelend) effect het heeft op de omgeving.
Water: Het water dat in de grond is opgeslagen, vochtige grond, werkt verkoelend door het effect van
evaporatie. Zowel in de nevel vorm in de lucht, als het effect van koelwater op warme stenen, waarbij
het water in de vorm van damp de warmte afvoert.
Stroompjes variëren van groten met water tot sloten, singels, vaarten, kanalen en natuurlijke beken en
rivieren. Ze nemen warmte op en voeren het ook weer af. Het koelend effect is maar voor een
klein deel evaporatie.
Het derde effect = fysiek kunnen koelen van voeten, handen en polsen om de lichaamstemperatuur
te kunnen verlagen. Stilstaand water heeft in samenwerking met wind een verkoelend effect. Bij grote
waterpartijen is het koelend effect in de zomer 1 tot 3 graden voor de stad als geheel.
Bij grote partijen warmt alleen de bovenlaag op. De onderlaag blijft op een lagere temperatuur dan in
zijn omgeving.
, Bebouwingsvorm/ compositie in relatie tot bezonning: De stedenbouwkundige situatie kan
bepalend zijn of er overdag te veel, te weinig, of precies genoeg zon de openbare ruimte bereikt. In de
zomer moet de hoeveelheid zon op de gevels beperkt worden. ’s Winters is het voor de leefbaarheid
nodig om zoveel mogelijk licht en warmte van de zon te ontvangen zodat er maar beperkt verlichting
en verwarming nodig is.
Bebouwingsvorm/ compositie in relatie tot wind: Wind is het gevolg van verschil in luchtdruk op
verschillende plekken. Dit verschil in druk ontstaat doordat warme lucht stijgt en koude lucht
daalt. Op de grotere schaal hebben straten effect op de luchtstromen. Hoe meer de langste gevels
van bouwblokken parallel lopen aan de heersende windrichting hoe meer het de wind toelaat.
Bredere straten zijn
gunstiger, omdat ze veel meer
uitwisseling tussen de
verschillende luchtlagen
mogelijk maken.
Bij smalle straten is er
sprake van een laag die
ontstaan tussen de gebouwen
en een laag erboven.
Eventueel aanwezige boom-/ laanbeplanting moet niet een bladerdak vormen omdat dan de warme
lucht juist blijft hangen en niet kan opstijgen.
Door te zorgen dat de lange parallel aan de wind georiënteerde straten rechtstreeks verbonden staan
met het hart van het stedelijk gebied en omringende bossen of waterpartijen kan je een koelend effect
creëren.
3 Materiaal: Verschillende materialen hebben verschillende absorptie en emissie eigenschappen,
hierdoor ontstaan grote temperatuurverschillen. Zo wordt asfalt 19 graden en beton 15 graden celsius
warmer dan gras… Ook worden donkere verhardingsmaterialen zo’n 10 graden warmer dan lichte…
Ook geldt:
Hoe open de verharding is, hoe meer water er kan infiltreren en vervolgens verdampen in tijden van
zonneschijn. Dus tegels en klinkers zijn beter dan asfalt. MAAR half verharding is beter adn
klinkers en tegels. Na gras of open bodem is dus lichte gekleurde half verharding het meest gunstig
voor het beperken van temperatuurstijging (Handig om te weten voor ST opdracht week 2).
3.2 Toepassingen instrumenten, ontwerpmiddelen, bebouwingsvorm en materialen op
verschillende schaalniveaus:
Het hitte eiland effect is te bestrijden op diverse schaalniveaus: gebouw, straat, buurt, stad & regio.
Gebouw: Er zijn verschillende manieren waarop gebouw en beplanting gecombineerd kunnen
worden, bijvoorbeeld hangende beplanting aan relingen van balkons, gevelbeplanting (klimplanten of
leiplanten (met constructie)). D.m.v. substraatbodems die aan de gevels worden bevestigd.
Groene gevels:
De constructies zijn voorzien van ontwaterings- en bewateringssystemen die automatisch
aangestuurd worden en waarmee ook de voeding geregeld wordt. (extra gewicht van 80 kg/m2).
Gevelgroen isoleert de gevel en zorgt voor verkoeling in de zomer (door verdamping van water). Ook
warmte de straat minder op en wordt er minder energie gebruikt voor het afkoelen van de woningen.
In de winter en herfst voorkomt de afkoeling van de woning en beschermt het tegen slagregens.
De isolatiewaarde is gelijk aan die van dubbelglas + geluiddempende werking van 2,5 tot 3 dB.
De gevel vormt een biotoop voor allerlei insecten + biedt schuilplaats voor vogels en planten. Het
heeft dus een bijdrage aan biodiversiteit.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TKyb. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.99. You're not tied to anything after your purchase.