De hoorcolleges, kennisclips en werkcolleges van het vak arbeidsovereenkomstenrecht uit de Master Rechtsgeleerdheid volledig uitgewerkt. Dit betekent dat in het document letterlijk getypt staat wat de docent heeft gezegd. Het document bevat de modules 1 tot en met 10.
W.H.A.C.M. Bouwens & D.M.A. Bij de Vaate, m.m.v. R.A.A.
Duk, Arbeidsovereenkomstenrecht, Deventer: Kluwer 2020 (27e druk):
Hoofdstuk 1: paragraaf 1.3
par. 1.8.5
par. 1.9.1
par. 1.10
par. 1.11
Artikel (om zelf op te zoeken in Tijdschrift Recht en Arbeid):
E. Verhulp, ‘Een arbeidsovereenkomst? Dat maak je zelf niet uit!’, TRA 2021/55.
Jurisprudentie:
HR 14 november 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2495, JAR 1997/263 (Groen/Schroevers)
HR 6 november 2020, ECLI:NL:HR:2020:1746, NJ 2021/116 (X/Gemeente Amsterdam)
3
,Kennisclip elementen arbeidsovereenkomst
Het belangrijkste begrip binnen het arbeidsrecht en arbeidsovereenkomstenrecht is natuurlijk
de arbeidsovereenkomst. Wat is dat nu eigenlijk? En waarom is dat zo een belangrijke
vraag?
Deze kennisclip gaat over de elementen van de arbeidsovereenkomst. We moeten daar iets
dieper ingaan voordat we kunnen spreken over de kwalificatie. Een van de belangrijkste
hedendaagse problemen binnen het arbeidsovereenkomstenrecht.
Alle mensen werken natuurlijk. Zij verrichten werk en daarvoor krijgen ze meestal een
bepaalde vergoeding. Maar er zijn verschillende manieren waarop je kan werken juridisch
gezien. De drie belangrijkste zien we hier. Dat zijn de ene onderaan de arbeidsovereenkomst
geregeld in 7:610 BW e.v. Waar wij straks beginnen met in de wettenbundel om te kijken
naar het burgerlijk wetboek titel 10 van boek 7 de arbeidsovereenkomst. Dat is niet de enige
waarop je kan werken. Je kan ook bijvoorbeeld freelance werk verrichten. Dan heb je
meestal een overeenkomst tot opdracht van art. 7:400 BW. De derde belangrijkste
overeenkomst is aanneming van werk geregeld in art. 7:750 BW.
4
,Bij al deze type overeenkomsten verricht een persoon werk en er is steeds een bepaalde
mate van instructiebevoegdheid. Ook als je freelance werkt aanneemt, moet het aan
bepaalde vereisten voldoen. Je kan niet zomaar doen waar jij zin in hebt. Maar ook
aannemers moeten luisteren naar wat de opdrachtgever wil. En bij al deze typen
overeenkomsten is er dus ook een beloning.
Wij zien in de laatste tijd dat de eerste twee types steeds meer toenemen. Dat zijn mensen
die als zelfstandige werken en niet op basis van een arbeidsovereenkomst. Wat betekent dat
eigenlijk? Dat betekent als jij als zelfstandige werkt of als aannemer of als opdrachtnemer
dat jij niet onder het bereik van dus dat titel 10 van het BW valt en dus eigenlijk niet onder
het bereik van het arbeidsrecht. Dan mis jij alle arbeidsrechtelijke bescherming of nagenoeg
alle. In sommige gevallen kunnen ook wel zelfstandige, ZZP’ers bijvoorbeeld ook onder het
bereik van een bepaalde artikel worden gebracht. Over het algemeen geldt als jij geen
arbeidsovereenkomst hebt ook dus niet de bescherming van het arbeidsrecht geniet. Alles
wat wij verder in deze cursus gaan doen zal dan niet relevant zijn, want dat is alleen maar
relevant als je een arbeidsovereenkomst hebt. We zien ook omdat deze soort type
overeenkomsten steeds meer groeien dat ook van arbeidsrechtjuristen ook wel wordt
verwacht dat ze er steeds meer van weten.
Je moet weten van deze twee dat ze ook een beetje moet kunnen onderscheiden van elkaar.
Je moet bijvoorbeeld weten dat bij aannemen van werk moet gaan om werk van stoffelijk
aard. Daar wordt meestal bedoelt werk in de bouw. Er moet iets dat wat je werkt moet van
stoffelijke aard zijn, moet echt bestaan zijn, aan te raken zijn. Het is niet alleen maar werk in
de bouw. Het kan bijvoorbeeld ook het maaien van gras zijn, dat zijn ook aannemers.
Overeenkomst tot opdracht is een restcategorie, dus als het geen aanneming van werk is of
een arbeidsovereenkomst dat zal het een opdracht zijn. Ook daarbij moet je opletten dat het
niet moet gaan er staat ook geregeld in de wet, het gaat niet om werk van stoffelijke aard,
bewaren van zaken, het uitgeven van werken dus uitgeverijen, het doen vervoeren van
personen of zaken niet. Daar zijn andere type overeenkomsten voor.
Dus wij hebben het over wel of niet binnen het bereik van het arbeidsrecht vallen. Welke
voorbeelden van werk buiten het arbeidsrecht kunnen we noemen? Ze kwamen al even
voorbij. Het gaat dan om zelfstandige ondernemers, dit kunnen ook ZZP’ers zijn dus
zelfstandige zonder personeel, ze worden soms ook freelancers genoemd. Al is dat geen
wettelijke term.
5
,Ook vrijwilligers verrichten werk, maar vallen buiten het arbeidsrecht. Ook stagiaires want zij
verrichten primair werk in het kader van hun opleiding, maar ook ambtenaren. Ambtenaren
vielen kort tot niet onder het BW. Zij hadden geen arbeidsovereenkomst, maar daarbij moet
je bij opletten dat de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) in werking is
getreden, waardoor het grootste gedeelte van ambtenaren wel werknemer in de zin van de
BW is geworden. Daarover hebben we al een andere kennisclip. Die staat ook bij deze
module, die kun je daarover bekijken. Hierbij kan iedereen zich wel iets voorstellen.
Je moet ook niet vergeten dat werk in bijstand, als je een bijstandsuitkering hebt dan wordt
ook heel vaak van je verwacht dat je werk doet voor die uitkering dat valt althans tot nu toe
buiten het bereik van het arbeidsrecht, omdat je geen arbeidsovereenkomst hebt. Hoe zit het
met gedetineerde, mensen in de gevangenis, die soms werken, die soms ook en soms ook
productief werk, is dat wel of geen arbeidsovereenkomst. Nee, dus. Mensen ook meestal niet
bij stil staan, is dat we natuurlijk ook thuis werken. Huishouden is ook werk en zorg voor
kinderen en familie, mantelzorg dat kan soms heel erg lijken op betaald werk, maar toch is
dat geen arbeidsovereenkomst en valt buiten het arbeidsrecht. Waarom noem ik dat? Omdat
er ook in de literatuur een stroming is en die zegt dat al heel lang die zegt logisch is het
allemaal niet tussen betaald en onbetaald werken. Niet alleen met betaald, het is niet alleen
maar het feit dat je bepaald loon wel of niet ontvangt, maar dat je ook dus bijvoorbeeld geen
pensioenopbouw hebt, niet verzekerd bent, er zit veel meer aan dan wel of niet betaald.
Dat is dan met name de feministische literatuur die zegt, is dat niet eerlijk, het werk dat
meestal door vrouwen wordt verricht, natuurlijk niet alleen maar, dat dat dus buiten het
bereik van al die privileges valt.
Wij kijken in dit vak wel naar de arbeidsovereenkomst. We hebben gezien dat er andere
arbeidsovereenkomsten zijn en die zijn aan het toenemen, werken buiten het arbeidsrecht
neemt toe. Maar de arbeidsovereenkomst is nog steeds een hele belangrijke overeenkomst.
De meeste bedrijven, organisaties werken nog steeds met arbeidsovereenkomsten. De
elementen van arbeidsovereenkomst zijn terug te vinden in art. 7:610 BW het eerste artikel,
maar ook uit titel 10 boek 7 en daarin staat dat dus de arbeidsovereenkomst is de
overeenkomst waarbij de ene partij de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere
partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten. De werknemer
verricht zich arbeid te verrichten, dat is een element tegen loon en dat gezagscriterium leiden
we af uit in dienst van. In de doctrine wordt dit uitgelegd dat er sprake is van gezag,
werkgever heeft gezag over de werknemer en gedurende zekere tijd staat er ook nog, maar
daar wordt in de literatuur geen bijzondere aandacht aan geschonken.
6
,De arbeidsovereenkomst kan ook kortere duur zijn. In het algemeen wordt gedacht dat er
drie elementen zijn. Dus ook bij de kwalificatie toets je eerst aan die drie.
Loon zal meestal geen probleem zijn, want dat is gewoon elke vergoeding. Dat is meestal
voor het geleverde werk, dat is meestal geld, het hoeft geen geld te zijn, het kan ook loon in
natura zijn of kosten inwoning, gewoon een bepaalde dienst die je daar ook terugkrijgt. Alles
wat tegenover de arbeid staat wat je daarvoor krijgt.
Arbeid daar is meestal ook aan voldaan, want het kan bij iedere willekeurige bezigheid zijn,
moeite kostend zijn of niet, geestelijke of lichamelijke aard. Zo staat het in het boek
uitgelegd. Dus daar is ook meestal makkelijk aan voldaan. Wel moet er sprake zijn van een
reële prestatie aan de werkgever. Het moet wel in economische zin wel iets opleveren voor
de werkgever. Arbeid moet persoonlijk zijn dat halen we niet uit art. 7:610 BW.
Dat halen we uit art. 7:659 BW. Daarin staat de werknemer is verplicht de arbeid zelf te
verrichten; hij kan zich daarin niet dan met toestemming van de werkgever door een derde
doen vervangen. Wij zien dat bij, een paar jaar terug waren er heel veel zaken over Post NL
tegen postbezorgers en die allemaal zogenaamd ZZP’ers zijn. Die claimde bij de rechter dat
ze een arbeidsovereenkomst hadden, want ze moesten zich aan dezelfde regels houden als
de werknemers van POST NL. ze hadden zo een dik handboek die ze moesten volgen.
Allerlei instructies, waren niet echt vrij om te beslissen. Zij vonden dat ze een
arbeidsovereenkomst hadden. Heel veel van die zaken zijn gestrand op dit punt, want de
rechter vond dat tenminste bij de meeste van deze mensen dat zij zich konden laten
vervangen door anderen.
Dus er is geen verplichting om de arbeid zelf te verrichten. En dat staat dus in art. 7:659 dat
de werknemer verplicht is om zijn arbeid zelf te verrichten, alleen als hij toestemming heeft
van de werkgever mag hij zich door een derden doen vervangen. Soms mogen ook
werknemers zij hebben expliciet de vrijheid om zich te laten vervangen. Alleen de werkgever
heeft wel checken wie dat is en of die dat werk ook kan doen. Dat is een beetje een tricky
element. Als je die toestemming hebt om te vervangen dan wat betekent dat dan?
7
, Dat je niet verplicht bent om arbeid zelf te verplichten en ben jij ZZP’er. Of betekent dat je in
de zin van art. 7:659 BW toestemming hebt van je werkgever om jezelf te vervangen. Dat is
ook een beetje onduidelijk.
Het derde element in dienst van de gezagsverhouding. Daar zullen we verder over spreken
als we het hebben over de kwalificatie, omdat dit eigenlijk het onderscheidende element is.
Als we weer teruggaan naar die drie overeenkomsten, aanneming van werk, overeenkomst
tot opdracht en arbeidsovereenkomst dan heb je gezag alleen maar bij de
arbeidsovereenkomst die andere niet dat zijn zelfstandige die zijn niet in dienst van en er is
geen gezagsverhouding die zijn vrijer. Om meer vrijheid te hebben heb je minder gezag,
andersom hoe meer gezag des te minder vrij de persoon is. Dat is dus in de praktijk
helemaal niet zo makkelijk vast te stellen. Daarover gaan we in een andere clip uitgebreider
op in.
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimumans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.
