Dit is een samenvatting van het boek 'Onderzoek in de gezondheidszorg - Bakker en van Buren' (H1,2,3,5,6,7,9) voor het vak Wetenschappelijke vaardigheden op de RuG tijdens cyclus 1.1.1
Samenvatting
Onderzoek in de gezondheidszorg
Hoofdstuk 1 – Onderwerp en probleemstelling
1.1 – Een onderwerp kiezen
Vaak is er een aanleiding om onderzoek naar een bepaald onderwerp te doen.
Zodra je een onderwerp op het oog hebt, voer je eerst verkenning uit:
• Past het onderwerp binnen het onderzoekskader van het vakgebied of de opleiding?
• Is het onderwerp geschikt om te onderzoeken met de gegeven randvoorwaarden (beschikbare
gegevens, tijd, budget, begeleiding, onderzoekspopulatie)?
• Is het onderwerp theoretisch of maatschappelijk relevant?
• Wie heeft er belang bij dat dit onderzoek gedaan wordt?
• Wat is er bekend over het onderwerp? Is er al een bestaande theorie? Is er al eerder onderzoek
gedaan waarop je kunt voortbouwen?
• Is onderzoek naar het onderwerp ethisch verantwoord?
Daarna baken je het onderwerp verder af. Je bepaalt de algemene discipline. Daarbinnen kies je welke
aspecten van het onderwerp je gaat onderzoeken. Op basis van bestaande onderzoeken en theorieën besluit je
of je het onderwerp nog verder moet inperken.
1.2 – Probleemstelling
In de probleemstelling bespreek je de aanleiding van het onderzoek en geef je een korte schets van de situatie,
het probleem of de onduidelijkheid die centraal staat.
Als een klinisch probleem de aanleiding voor je onderzoek vormt, dan ligt de nadruk vaak op één van de
volgende 4 domeinen:
• Etiologie: de vraag naar oorzaken/determinanten van een aandoening staan centraal, inclusief
bijwerkingen als gevolg van een behandeling.
• Diagnose: je richt je op verschijnselen die een indicatie of voorspelling geven van de aanwezigheid van
een bepaalde aandoening.
• Prognose: er wordt bestudeerd welke factoren van invloed zijn op het verdere beloop van de ziekte.
• Therapie/interventie: er wordt gekeken naar de effectiviteit van een therapeutische interventie of
behandeling, om het ontstaan van ziekten te voorkómen (preventie).
Bij het formuleren van de probleemstelling stel je jezelf de volgende vragen:
• Wat is het probleem of de situatie?
• Wat is de aanleiding?
• Hoe groot is het probleem/hoe vaak komt het voor?
• Wie zijn erbij betrokken?
• Op welke manier kan onderzoek bijdragen aan het oplossen/veranderen van het probleem?
1
,Daarna volgt een doelstelling (extern doel) en een vraagstelling (intern doel).
• Doelstelling: beschrijft waarom je dit onderzoek uitvoert en wat het belang is van de kennis die dit
onderzoek voortbrengt.
• Vraagstelling: beschrijft wát er wordt onderzocht. Hiermee geef je de inhoud van het onderzoek weer.
Het antwoord op de vraagstelling levert kennis op om de doelstelling te bereiken.
1.3 – Doelstelling
De doelstelling geeft de relevantie aan en verantwoordt de uitvoering.
Theoretische relevantie: als het leidt tot nieuwe beschrijvingen/verklaringen of als het een bepaalde algemene
theorie aan een kritisch beschouwing onderwerpt.
- Is fundamenteel onderzoek, want draagt bij aan kennisvermeerdering.
Maatschappelijke relevantie: als het oplossingen voor (groepen) mensen in de maatschappij aandraagt.
- Is toegepast/praktijkgericht onderzoek, met als doel door kennisvermeerdering bij te dragen aan praktische
oplossingen voor een bepaald probleem.
Onderzoek in de gezondheidszorg is vaak zowel theoretisch als praktisch relevant.
De doelstelling baseer je op reële verwachtingen over de onderzoeksconsequenties.
Houdt bij formuleren van de doelstelling rekening met:
- Onderzoek moet haalbaar zijn.
- Gewenste consequenties liggen binnen het bereik van de onderzoekers.
- Formulering is specifiek, niet te vaag/breed.
1.4 – Vraagstelling
De vraagstelling beschrijft wát je onderzoekt. Het antwoord op de vraagstelling is van belang voor het bereiken
van de doelstelling.
De vraagstelling bevat één of meerdere onderzoeksvragen, waaruit meestal een aantal deelvragen is afgeleid.
1.4.1 – Vraagtypen
• Definiëren: het aangeven van de bepalende kenmerken van het onderwerp.
• Beschrijven: de eigenschappen of kenmerken van het onderwerp.
• Vergelijken: verschillen tussen twee of meer groepen of situaties.
• Verklaren: de oorzaken van gevonden verschillen over verbanden. Nagaan of dit een causaal verband is,
dus of er een oorzaak-gevolgrelatie is tussen de variabelen.
• Voorspellen: voorspellen van de gevolgen van een bepaalde aandoening of maatregel.
• Evalueren: het onderzoeken van het effect van een maatregel of interventie.
• Voorschrijven: het opstellen van maatregelen of richtlijnen. Hiervoor is kennis nodig die bij eerdere,
minder complexe, vraagtypen is verzameld.
1.4.2 – Formuleren van een onderzoeksvraag
Onderzoeksvraag geeft de kern van het onderzoek weer, dus wat er precies onderzocht gaat worden.
Eisen: eindigt met een vraagteken + is duidelijk en concreet geformuleerd volgens het PICO-systeem.
2
, PICO:
- Patiënt: op welke patiënten wil je je in het onderzoek richten + wat zijn hun kenmerken?
- Intervention: de interventie/behandeling waarvan je het effect onderzoekt.
- Comparison: andere behandeling/factor/test waarmee je de onderzochte interventie/factor/test wilt
vergelijken.
- Outcome: welke uitkomst staat centraal? Welke uitkomst verwacht je?
Niet bij alle onderzoeksvragen kun je het PICO-systeem gebruiken. Bij de vraag ‘Wat is het beste beleid bij …?’
moet je eerst de verschillende beleidsopties in kaart brengen en daar de effectiviteit van vergelijken.
1.4.3 – Formuleren van deelvragen
Met deelvragen deel je het onderzoek op in beter hanteerbare eenheden.
Eisen: moeten allemaal betrekking hebben op de OV, beginnen met de minst complexe deelvragen voor een
logische opbouw (definitie, prevalentie).
1.4.4 – Valkuilen bij het formuleren van onderzoeksvragen
• De vraag ontbreekt à wel doelstelling maar niet duidelijk wat je precies gaat onderzoeken.
o ‘In dit onderzoek worden de mogelijkheden onderzocht om de behandeling van artrose te
verbeteren’.
• De OV sluit niet goed aan op de doelstelling à heeft betrekking op een ander aspect van het
onderwerp dan de doelstelling.
o Doelstelling: ‘Het vinden van de meest effectieve methode ter preventie van obesitas’
o Onderzoeksvraag: ‘Leidt een intensief bewegingsprogramma tot sneller gewichtsverlies bij
obese vrouwen dan voedingsadvisering door een diëtiste?’
• De OV is te vaag à je geeft niet concreet genoeg aan binnen welke populatie je wilt onderzoeken,
of welke uitkomsten je wilt meten.
o ‘Hoe vaak komen nekklachten voor als gevolg van sporten? Om welk soort nekklachten gaat
het hier? Welke sporten ga je bekijken?’
• De OV is te algemeen geformuleerd à is te breed geformuleerd, waardoor het onderzoek nog alle
kanten op kan gaan. OV niet laten beginnen met ‘waarom’, ‘waardoor’ of ‘op welke wijze’.
o ‘Op welke wijze beïnvloeden de media het gezondheidsgedrag van mensen?’ à Roept andere
vragen op als ‘welke soort media?’ en ‘wat wordt verstaan onder gezondheidsgedrag?’.
• De OV is te specifiek geformuleerd à nauwelijks mogelijk om een antwoord op de vraag te vinden.
o ‘Hoeveel obese vrouwen tussen 25 en 40 jaar in de provincie NH ondergingen in februari
2009 een borstamputatie gevolgd door een preventieve chemokuur in verband met de
diagnose borstkanker’.
• De OV is niet eenduidig geformuleerd à bevat te veel aspecten, waardoor ‘t niet te beantwoorden is.
o ‘Verminderen homeopathische geneesmiddelen, massage en aromatherapie de pijn tijdens
de baring?’
• De OV is niet enkelvoudig geformuleerd à bestaat uit meerdere vragen.
o ‘Welke methoden zijn er om allergieën vast te stellen en welke van deze methoden is het
meest betrouwbaar?’
• De OV bevat onbewezen of onjuiste veronderstellingen à de vraag is niet neutraal geformuleerd
(mening van onderzoeker schemert door).
o ‘Is er eigenlijk wel een verband tussen straling van mobiele telefoons en
gezondheidsklachten?’
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Mariecusters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.13. You're not tied to anything after your purchase.
