Hand-opdrachtenboek 4b Biologie voor Jou 2e Fase Havo
Hier is een uitgebreide samenvatting van het leerboek uit 4 havo Biologie voor jou. Deze samenvatting is gemaakt op een manier waar je samen met het boek kan leren. Deze samenvatting heeft precies dezelfde kopjes en alle info van het boek staat in deze samenvatting wat duidelijker opgeschreven. Ver...
Biologie: Regelingen en
waarnemingen
6.1 - regelkringen en homeostase
Regelkring
Bestaat uit een sensor, controlecentrum en een effector, zoals een
verwarmingssysteem;
De waarde waarop iets is afgesteld, noemen we de normwaarde.
Wanneer er een toename van het resultaat een remming van een proces
veroorzaakt, spreken we van een negatieve terugkoppeling.
Bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat het proces
versterkt, spreken we van een positieve terugkoppeling.
Je lichaamstemperatuur is constant, 37 graden. Dit is de normwaarde voor je
lichaamstemperatuur;
Je lichaamstemperatuur blijft constant door regelkringen in je lichaam die
zorgen voor warmteproductie als je afkoelt of door warmteafgifte als je
lichaamstemperatuur stijgt;
Andere factoren zoals de zuurstofconcentratie, glucoseconcentratie van het
bloed e de osmotische waarde van lichaamsvloeistoffen worden in een
organisme gehandhaafd rond een bepaalde normwaarde;
Zintuigcellen zijn de sensoren die verandering van de normwaarde in een
organisme waarnemen;
Ze kunnen dan een signaal geven aan hormoonklieren en zenuwcellen, dit is
de controlecentra die de signalen verwerken en communiceren met
verschillende weefsels en organen (de effectoren) om de normwaarde te
handhaven;
Homeostase
Het inwendige milieu van een organisme blijft door het proces dat hierboven is
aangegeven min of meer constant, dit is de homeostase.
Het handhaven van homeostase vindt meestal plaats door regelkringen met
negatieve terugkoppeling.
Homeostase is een voorbeeld van zelfregulatie;
Voor homeostase is communicatie nodig tussen cellen;
In meercellige organisme vindt communicatie tussen cellen plaats met
signaalhormonen.
Deze signaalhormonen worden door bepaalde cellen afgegeven en binden
zich aan receptoren in het membraan van andere cellen: de doelwitcellen;
, Deze binding tussen signaalhormonen en doelwitcellen kan een reactie in
gang zetten of een reactie stoppen;
Hormonen
Hormoonklieren geven signaalmoleculen af die we hormonen noemen;
Hormoonklieren hebben geen afvoerbuis, maar geven de hormonen af aan
het bloed dat door de hormoonklier stroomt;
Hormonen worden verspreid door het bloed;
Klieren die hun product afgeven aan het bloed, noemt men ook wel endocriene
klieren.
De afgifte van hormonen door cellen van de hormoonklieren heet secretie.
Zweetklieren of speekselklieren geven hun producten af via een afvoerbuis,
dit heet excretie of uitscheiding:
Klieren die hun product afgeven via een afvoerbuis, noemen we exocriene klieren.
Hormoonreceptoren
Het bloed transporteert de hormonen door heel het lichaam. Vanuit de
bloedvaten gaan de hormonen via de weefselvloeistof naar alle cellen van
een organisme;
De hormonen zijn echter allen werkzaam in organen waarvan de cellen
hormoonreceptoren bezitten waaraan de hormonen kunnen binden. Deze
organen noemen we doelwitorganen.
Het aantal hormoonreceptoren kan per weefsel verschillen. Ook kunnen
cellen van organen hormoonreceptoren bezitten voor verschillende
hormonen;
De mate van de reactie van een doelwitorgaan wordt onder andere bepaald
door de concentratie van het hormoon in het bloed, dit is de
hormoonspiegel.
Een hormoon kan processen in meerdere doelwitorganen regelen;
Bij communicatie met hormonen kan het even duren voordat de
doelwitorganen zijn bereikt;
Doordat hormonen vaak lang in het bloed en doelwitweefsel aanwezig blijven,
houden de effecten lang aan;
Hormonen reguleren onder andere geleidelijke veranderingen die uitwerking
hebben op het hele lichaam zoals de groei en ontwikkeling, stofwisseling en
voortplanting;
6.2 - Hormonale regulatie
De hypofyse
De hypofyse ligt tussen de beide hersenhelften in.
Het bestaat uit twee delen: de voorkwab en de achterkwab.
, De secretie van hormonen door de hypofyse wordt geregeld door de
hypothalamus. Dit is de deel dat boven de hypofyse ligt.
De hypofyse produceert enkele hormonen die de werking van andere
hormoonklieren beïnvloeden.
Hormoon: Regelingen:
FHS (follikelstimulerend Dit hormoon beïnvloeden de
hormoon) ovaria en de testes.
LH (luteïniserend hormoon) Dit hormoon beïnvloeden de
ovaria en de testes.
TSH (thyroïdstimulerend Dit hormoon beïnvloed de
hormoon) schildklier.
Dit hormoon stimuleert de
secretie van thyroxine.
ADH (antidiuretisch hormoon) Dit hormoon regelt de resorptie
van water in de nieren bij de
vorming van urine.
GH (groei hormoon) Dit hormoon regelt de groei en
ontwikkeling.
Oxytocine Dit komt vrij uit de achterkwab
van de hypofyse. Dit hormoon
stimuleert het ontstaan van
weeën aan het einde van de
zwangerschap en tijdens de
geboorte.
Thyroxine Beïnvloed de stofwisseling en bij
kinderen ook de groei en
ontwikkeling van het
beenderenstelsel en het centrale
zenuwstelsel.
Insuline en glucagon Deze hormonen regelen dat de
glucose concentratie van het
bloed min of meer constant blijft.
Glucagon Dit hormoon wordt geproduceerd
door de Eilandjes van
Langerhans.
Dit hormoon stimuleert de
omzetting van glycogeen
in glucose in de lever en in
spieren.
Adrenaline Dit hormoon wordt geproduceerd
door het bijniermerg.
Dit hormoon heeft een
snelle, kortdurige werking;
Dit gebeurt wanneer je bv.
Woedend of angstig bent;
De schildklier
De schildklier ligt in de hals, voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan.
De schildklier produceert onder andere thyroxine.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ajalcaraz05. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.10. You're not tied to anything after your purchase.
