Samenvatting Feniks Tijdvak 10 Tijd van televisie en computer
6 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Feniks / VWO overzicht van de geschiedenis
Samenvatting van Feniks Tijdvak 10 Tijd van televisie en computer. Belangrijke termen zijn dikgedrukt. Ideaal om te gebruiken als voorbereiding op het eindexamen!
Samenvatting Feniks VWO overzicht van de geschiedenis, ISBN: 9789006464917 Geschiedenis
All for this textbook (1)
Written for
Secondary school
VWO / Gymnasium
Geschiedenis
6
All documents for this subject (4872)
Seller
Follow
LukevdW
Reviews received
Content preview
Tijdvak 10 Tijd van televisie en computer (1950-2000)
Paragraaf 10.1 Koude Oorlog: 1945-1963
Wat waren de oorzaken van de Koude Oorlog en hoe vormde deze een bedreiging voor
de wereldvrede?
Kapitalisme en communisme
Tijdens de Tweede Wereldoorlog stelde de Amerikaanse president Roosevelt voor om een
verbeterde versie van de Volkenbond op te zetten. Daartoe werden in 1945 de Verenigde Naties (VN)
opgericht. Bijna alle landen van de wereld werden lid en Roosevelt wist zelfs Sovjetleider Stalin over
te halen om mee te doen.
Van de samenwerking van de Amerikanen en de Russen na de Tweede Wereldoorlog was al snel
niets meer over. Het wederzijdse wantrouwen was gebleven. Al sinds de Russische Revolutie (1917)
voerden de westerse leiders en de leiders van de Sovjet-Unie hun beleid vanuit tegengestelde
ideologieën.
Westen Sovjet-Unie
Ideologie vanuit de Verlichting en de Franse Ideologie vanuit de ideeën van Karl Marx: het
Revolutie communisme
Vrijheid van het individu Tegenstanders worden vervolgd
Democratische besluitvorming Actieve geheime politie
Meerpartijenstelsel Planeconomie met staatsbedrijven
Regelmatige vrije verkiezingen Strafkampen voor tegenstanders
Vrijheid van meningsuiting
Kapitalisme
Naleving van mensenrechten
Machtstegenstelling
Vanwege de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog ontstond er tussen het Westen en de Sovjet-
Unie een conflict over de heerschappij over Europa. Duitsland was verslagen door de gecombineerde
strijdkrachten van o.a. Russen, Britten en Amerikanen. De militaire aanwezigheid van de SU was
daarmee een feit. Als de VS zich uit West-Europa zouden terugtrekken, zou dat voor een verstoring
in het machtsevenwicht zorgen.
Dit bleek al op de conferentie van Jalta (februari 1945). Stalin, Roosevelt en Churchill kwamen
overeen dat de staten in Midden-Europa, met name Polen, na de oorlog een democratische regering
zouden krijgen. Stalin wist daarbij af te dwingen dat die regeringen ‘bevriend’ zouden moeten zijn
met de SU. Binnen enkele jaren na de WO II maakte Stalin van deze landen satellietstaten
(afhankelijke landen) van de SU. In elk van deze landen kwamen communisten aan de macht die
precies uitvoerden wat de SU voorschreef.
Stalins motieven voor dit beleid zijn niet onomstreden. Hij meende waarschijnlijk oprecht dat het
communisme het beste in de mens naar boven zou halen. Om die reden zou hij van de zwaktes van
het Westen gebruik hebben gemaakt om het communisme in de wereld te vestigen. Zeker is in ieder
geval dat Stalin de westgrenzen van de SU wilde beschermen.
De Britse oud-premier Churchill sloeg alarm over de dreiging van de SU en beschreef de scheidslijn
tussen het Westen en het Oosten als een IJzeren Gordijn.
, Omdat steeds meer landen onder de macht van de SU kwamen, namen de spanningen tussen Oost
en West verder toe en al snel werd er gesproken van een Koude Oorlog.
In 1949 bleek dat niet alleen de VS, maar ook de SU over atoomwapens beschikte. De twee
supermachten voerden de bewapening op, met name de productie van massavernietigingswapens.
Daarnaast sloten ze bondgenootschappen met andere landen, bespioneerden ze elkaar en voerden
ze een propagandaoorlog. Binnen een paar jaar was de blokvorming compleet en stonden de
kapitalistische westerse landen tegenover de communistische landen. De onzekerheid over de
toekomst van Europa maakte mensen zenuwachtig. Veel mensen troffen voorzorgsmaatregelen of
vertrokken naar het buitenland.
Trumandoctrine en Marshallhulp
In 1947 kondigde de Amerikaanse president Truman een nieuwe beleidslijn aan, die al snel de
Trumandoctrine genoemd zou worden. Het beleid was erop gericht dat ieder land dat zich bedreigt
voelde, op Amerikaanse steun kon rekenen. Overal waar de SU druk uitoefende, zouden de VS
tegendruk geven. Hierbij is sprake van containmentpolitiek, dat wil zeggen dat een land ernaar
streeft de machtsuitbreiding van een tegenstander in te perken.
In aansluiting op de Trumandoctrine lanceerden de VS de Marshallhulp. Minister Marshall ging er
vanuit dat mensen die arm zijn, zich aangetrokken voelen tot het communisme. Daarom was het
volgens hem in belang van de VS dat Europa welvarend zou worden. Daarnaast zou Europa een
nieuwe afzetmarkt voor de VS kunnen vormen. De VS stelden dus miljarden dollars beschikbaar aan
landen die door de oorlog waren getroffen; het grotendeels was het een schenking, het kleinere deel
was een lening.
De SU wees de Marshallhulp af. Onder Russische druk moesten andere Oostbloklanden daarom ook
het aanbod afslaan. Op deze manier verscherpte de Marshallhulp de tegenstellingen tussen Oost en
West.
De Sovjetisering van Oost-Europa
Overal in het communistische Oost-Europa voltrok zich een maatschappelijke omwenteling:
fabrieken werden staatseigendom, er kwamen collectieve boerderijen, politieke partijen werden
monddood gemaakt, er was geen persvrijheid meer en kerken werden gecontroleerd. Geheime
diensten, zoals de Stasi in de DDR, hielden de burgers in de gaten en elk land kreeg een regering van
communisten en een Stalin-achtige leider. Er was sprake van een totalitair systeem.
Stalin had in de jaren ’30 ‘zuiveringen’ doorgevoerd in zijn eigen partijtop. Hij stond erop dat dit ook
in de satellietstaten gebeurde. Leidende communisten die te zelfstandig optraden werden
gearresteerd en in een showproces ‘ontmaskerd’ als handlangers van het kapitalisme. Met deze
methoden kon het regime ook zondebokken aanwijzen voor de falende planeconomie.
De Duitse deling
Tijdens de Conferentie van Potsdam (juli 1945) kwamen de Geallieerde leiders bijeen om een
oplossing te bedenken voor de heerschappij in Duitsland. Er werd besloten dat Duitsland werd
opgedeeld in vier bezettingszones waarover de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en de SU de leiding
zouden hebben. Ook Berlijn, dat in de Russische bezettingszone lag, werd in vier sectoren verdeeld.
Al snel viel het gezamenlijke bestuur over Duitsland uiteen. De VS boden economische hulp aan de
westelijke bezettingszones, terwijl de SU juist al het bruikbare materiaal weghaalde uit haar
bezettingszone, als herstelbetaling voor de geleden schade.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LukevdW. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.
