Summary
Samenvatting Feniks Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van Feniks Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen. Belangrijke termen zijn dikgedrukt. Ideaal om te gebruiken als voorbereiding op het eindexamen!
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Samenvatting Feniks VWO overzicht van de geschiedenis, ISBN: 9789006464917 Geschiedenis
Seller
Follow
LukevdW
Reviews received
Content preview
Tijdvak 9 Tijd van wereldoorlogen 1900-1950Paragraaf 9.1 Van eeuwwisseling naar wereldoorlog (1900-1914)
Hoe zagen de internationale verhoudingen eruit voor de Eerste Wereldoorlog?
Een nieuwe grootmacht: Duitsland
Alhoewel Groot-Brittannië en Duitsland tussen 1900 en 1914 om de macht streden in Europa, waren
de Verenigde Staten het modernste land door o.a. de massaproductie. Door de buitenlandse
politiek van de VS – het isolationisme – mengde de VS zich niet in politieke aangelegenheden van het
buitenland. Er werd echter wel handel gedreven met andere werelddelen en de gebeurtenissen in
Europa werden gevolgd. West-Europa was nog steeds het economische en politieke centrum van de
wereld.
De Duitse industrie groeide enorm sinds de vorming van het keizerrijk in 1871. Door de late
industrialisering t.o.v. Frankrijk en Groot-Brittannië had Duitsland minder kapitaal opgebouwd. De
nieuwste technische vindingen konden echter wel direct worden toegepast. De Duitse industrie was
dus erg modern. Rond 1900 was Duitsland een land om rekening mee te houden, met name doordat
Duitsland meer koloniën wilde bezitten. Er ontstond een wapenwedloop (met name in de
scheepvaart) tussen Duitsland en Groot-Brittannië.
Bondgenootschappen en wraak
Als gevolg van de wapenwedloop met Duitsland sloot Groot-Brittannië een verdrag met Frankrijk: de
Entente Cordiale (1904). Frankrijk koesterde wraakgevoelens t.o.v. Duitsland, omdat de Fransen de
industriële provincie Elzas-Lotharingen aan Duitsland waren verloren tijdens de Frans-Duitse Oorlog
(1870-1871).
In 1829 sloot Frankrijk een bondgenootschap met Rusland. Duitsland zat nu tussen twee vijandige
naties in. Hierna sloot ook Groot-Brittannië een vriendschapsverdrag met Rusland. Uit de
verschillende verdragen ontstond de Triple Entente (1907) tussen Frankrijk, Groot-Brittannië en
Rusland. De basis hiervoor was de angst voor de nieuwe grootmacht Duitsland.
Rusland was een zwakke natie met weinig militair materieel. Het was een uitgestrekt, een agrarische
samenleving en absoluut geen industriële grootmacht. Over Rusland regeerde een autocratische
keizer. Rusland liep verder internationaal gezichtsverlies op door het verlies van de oorlog tegen
Japan (1904-1905).
Japan daarentegen was in de 20e eeuw een opkomende grootmacht in Azië. Het land
industrialiseerde en importeerde grondstoffen uit andere landen, waarbij het imperialistische
kenmerken vertoonde. De meeste Aziatische landen waren echter koloniën van West-Europese
landen.
Groot-Brittannië, Frankijk, Rusland en ook Servië maakten zich rond 1910 druk om Duitsland. Met
name toen Duitsland invloed probeerde te krijgen in Turkije, een olierijk land. De argwaan werd
verder vergroot doordat de Duitse bondgenoot Oostenrijk-Hongarije in 1908 de Balkanlanden Bosnië
en Herzegovina inlijfde.
Paragraaf 9.2 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog?
Plannen voor oorlog
In 1914 bestonden er twee bondgenootschappen: de Triple Entente van de Geallieerden (Frankrijk,
Groot-Brittannië en Rusland) en de Triple Alliantie (Italië en de Centralen Duitsland en Oostenrijk-
, Hongarije). Beide bondgenootschappen hadden met Rusland en Oostenrijk-Hongarije een zwakke
schakel. Dat waren uitgestrekte landen en waar in Rusland de industrialisatie laat opkwam, had
Oostenrijk-Hongarije te maken met interne nationalistische conflicten.
Na het verdrag tussen Frankrijk en Rusland bereidde Duitsland zich d.m.v. het Von Schlieffenplan
voor op een twee-frontenoorlog. Volgens dit plan zou Duitsland in een korte oorlog eerst Frankrijk
uitschakelen en daarna tegen Rusland ten strijde trekken.
Frankrijk bouwde na de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) forten langs de Frans-Duitse grens om
Elzas-Lotharingen terug te veroveren. De Franse buitenlandse politiek was gebaseerd op een
wraakactie op Duitsland.
De overige landen binnen de bondgenootschappen waren minder bezig met oorlogsvoorbereiding,
maar hadden allen wel actieplannen liggen voor het geval dat er oorlog uit zou breken en de
bondgenootschappen in werking zouden treden.
De directe aanleiding
Servië had problemen met de inlijving van Bosnië en Herzegovina bij Oostenrijk-Hongarije. Op 28
juni 1914 vermoorde de Servische student Gravilo Princip de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger in
Bosnië. Oostenrijk-Hongarije arresteerde de dader en hield Servië verantwoordelijk voor de
moordaanslag. Het land eiste ook dat Servië zou stoppen met de anti-Oostenrijke-Hongaarse
propaganda. Achter Servië stond bondgenoot Rusland. Servië vroeg om bemiddeling door het
Internationale Hof in Den Haag. Hierop wachtte Oostenrijk-Hongarije echter niet en verklaarde op 28
juli 1914 de oorlog aan Servië.
Oorlog
Overal in Europa werden de legers gemobiliseerd. Op 4 augustus 1914 trokken de Duitsers volgens
het Von Schlieffenplan via België naar Frankrijk. Onderweg werden onschuldige Belgen gedood.
Miljoenen Belgen vluchtten naar Nederland.
Begin september waren de Duitsers al in Frankrijk aan het westfront waar bij de Slag bij Marne I een
zware strijd werd geleverd. De opmars kwam tot stilstand in een loopgravenoorlog. Aan weerszijden
van de frontlijn groeven de legers zich in gangenstelsels in. Tijdens de oorlog werden nieuwe wapens
zoals tanks, vlammenwerpers, vliegtuigen en massavernietigingswapens (zoals gifgas) ingezet.
Ook in het oosten vorderde de Duitse opmars snel. Omdat het oostfront veel breder was dan het
westfront, duurde het langer voordat de frontlijn vastlag. Ook hier kwam de opmars tot stilstand en
groeven de legers zich achter stellingen in.
Oostenrijk-Hongarije streed aan het oostfront en op de Balkan. Turkije vocht bij de Bosporus – de
belangrijkste doorgang van de Zwarte Zee naar de Middellandse Zee – tegen de Britten.
Italië wisselde in ruil voor het gebied Zuid-Tirol van bondgenootschap. Hierna vocht het voor de
Geallieerden aan het zuidelijke front tegen de Centralen.
Pas in 1917 werden de vloten van de bondgenootschappen ingezet toen Duitsland de onbeperkte
duikbotenoorlog afkondigde. Hierbij werden ook schepen van politiek neutrale landen getroffen. Dit
was voor de Amerikanen een van de redenen om in april 1917 het isolationisme los te laten en deel
te nemen aan de oorlog. Deze deelname maakte dat bijna alle continenten bij het conflict betrokken
waren en kan met recht van een wereldoorlog worden gesproken.
Het oostfront loste op nadat Duitsland en Rusland de Vrede van Brest-Litovsk (1918) sloten. De
Duitse soldaten verplaatsten zich naar het westfront voor de Slag bij Marne II. Na aanvankelijke
terreinwinst liepen de Duitsers vast door soldaten die zich terugtrokken van de dienst. Bovendien
werden de Geallieerden geholpen door de Amerikanen, die o.a. lichte en zeer mobiele tanks hadden.
In de herfst van 1918 braken in Turkije, Oostenrijk-Hongarije en Duitsland revoluties uit. Op 11
november 1918 werd de wapenstilstand gesloten na het aftreden van de Duitse keizer.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LukevdW. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now