Inhoud
LES 1: INLEIDING EN TERMINOLOGIE..............................................................................................2
LES 3: BASISWAARDEN EN ROLINTEGRITEIT...................................................................................3
LES 5: DE VERHOUDING TOT DE CLIËNT / DEELNEMER..................................................................7
LES 7: JURIDISCH KADER BEROEPSGEHEIM.....................................................................................8
LES 8: BEROEPSGEHEIM IN DE CODE............................................................................................10
LES 10: ETHISCH DENKKADER.......................................................................................................12
LES 11: ETHISCH DENKKADER CASUS............................................................................................14
LES 12: ETHISCH DENKKADER CASUS............................................................................................16
1
,LES 1: INLEIDING EN TERMINOLOGIE
Binnen zonder kloppen!
J. is een begeleider in een forensisch psychiatrische instelling (gedwongen hulpverlening). Hij
komt regelmatig bij de cliënten in de “cel”. Hij heeft een pasje waarmee hij altijd binnen kan
komen. Omgekeerd is het niet zo dat de cliënten altijd de deur uit kunnen. Het is de gewoonte
om zonder kloppen naar binnen te gaan. Op een dag begint J. te twijfelen of dat een juiste
handelwijze is. Hij bespreekt met zijn collega’s wat beter te verantwoorden is: kloppen voor je
naar binnen gaat of zonder kloppen de cel in?
Welke argumenten kun jij bedenken om al dan niet te kloppen?
o Wel kloppen
Respect voor de cliënt goede werkrelatie
Recht op privacy (ook voor geïnterneerden)
...
o Niet kloppen
Veiligheid
Controle (bv. bezit drugs)
...
Te laat in het opvanghuis…
Jelle werkt als maatschappelijk werker in een opvanghuis voor jongeren (vrouwen van 18 jaar tot 25
jaar). Een huisregel van de leefgroep is dat je voor 12 uur ‘s nachts binnen moet zijn, anders worden
ze niet meer toegelaten. Hij heeft nachtdienst als Angel (18 jaar), één van de jongeren, om 1 uur
aanbelt. Jelle vertelt dat ze niet meer naar binnen mag en wijst op de huisregel. Angel vertelt dat ze
de regel kent, maar de tijd was vergeten. Ze vertelt dat er niemand is waar ze heen kan en ze begint
te huilen. Jelle vraagt zich af of hij haar toch binnen moet laten...
Ethisch dilemma:
o Jelle moet kiezen of hij Angel, die te laat terugkomt, nog binnenlaat of niet.
o Het gaat hier om een keuze tussen de veiligheid van zijn cliënt en het handhaven van de
afgesproken huisregels.
Een geheimpje
Fiona werkt bij een schoolbegeleidingsdienst. Ze geeft assertiviteitstraining aan een groepje
scholieren. Eén van die scholieren is Tanja, een meisje van 11 jaar, dat er soms slecht verzorgd uitziet
en niet erg spraakzaam is. Ze wordt vaak gepest door een paar jongens uit haar klas. In de training
bloeit Tanja open. Ze wordt steeds weerbaarder en doet vaker haar mond open. Tanja heeft een
goede band met Fiona en regelmatig blijft ze even hangen na de training om nog een praatje met
haar te maken. Op een dag helpt Tanja nog even met het opruimen van een spel dat bij de training
gebruikt is. Terwijl ze met z’n tweeën in het lokaal zijn, vertelt Tanja dat ze veel minder last heeft van
pesten, nu ze beter weet hoe ze daarmee om kan gaan, maar dat ze niet graag naar huis gaat. Haar
moeder heeft last van onvoorspelbare buien en kan soms plotseling erg boos worden. Dan scheldt ze
Tanja en haar broertje uit en slaat ze hen. Tanja vraagt Fiona expliciet om dit aan niemand te
vertellen. Het is hun geheimpje, zegt ze.
Is er sprake van een dilemma? Zo ja, welk? Andere instantie inlichten?
Welke waarden en normen spelen een rol? Vertrouwen (ga ik het door vertellen ja of nee?) &
veiligheid.
Wat zou Fiona volgens jullie moeten doen?
Een geheimpje botsende waarden
2
, Vraag van Tanja (enerzijds):
o Waarde: “vertrouwelijkheid”
o Norm: “geheimen die in vertrouwen met jou gedeeld worden, mag je niet doorvertellen”
Anderzijds:
o Waarde: “autonomie”
o Norm: “de persoon die verantwoordelijke informatie krijgt mag zelf bepalen met wie die
informatie gedeeld wordt”
Ook (verder schade voorkomen):
o Waarde: Wel-doen
o Norm: “Je moet zorgen voor minderjarige meisjes die in hun ontwikkeling bedreigd
worden.”
CONCLUSIE: MOREEL PROBLEEM…
o Tegenstrijdige waarden en normen, maar hulpverlener moet kiezen!
LES 3: BASISWAARDEN EN ROLINTEGRITEIT
De student beoordeelt een praktijkvoorbeeld genuanceerd en evenwichtig door er één of meer
basiswaarden op toe te passen. basiswaarden
Erik en zijn geaardheid
Erik werkt als sociaal-cultureel werker bij een groep jongeren. De jongeren komen heel
onregelmatig naar de werking, al doen Erik en zijn collega’s erg hun best om hen zo veel mogelijk
“van de straat” te houden. Voor vele jongeren is homoseksualiteit een groot taboe, en ze laten dit
vaak merken door ‘homo’ als scheldwoord te gebruiken. Om die redenen kiest Erik ervoor om niet
voor zijn eigen homoseksuele geaardheid uit te komen, en ontwijkt hij de vragen van de jongeren
over zijn relationeel leven op een handige manier. Erik is immers bang dat de broze band met de
jongeren ernstig geschaad zou worden als hij uit de kast zou komen, en vreest dat heel wat
jongeren daardoor zouden afhaken.
Basiswaarde 1: autonomie of zelfbeschikkingsrecht
Erik doet hier beroep op zijn eigen autonomie. Hij heeft immers zelf de keuze om dingen uit zijn
privé-leven te vertellen. Je zou ook kunnen zeggen dat hij hier kiest voor respect voor de mening
van de jongeren over homoseksualiteit (dit ligt dan binnen de autonomie van de jongeren) en
hier verder niet op in gaat. Erik doet dit uit pragmatische overwegingen (hij wil de jongeren niet
afschrikken door een coming-out) maar heeft hierbij wel respect voor het zelfbeschikkingsrecht
van de jongeren wat betreft normen en waarden.
Basiswaarde 4: rechtvaardigheid
Op grond van de basiswaarde rechtvaardigheid zou Erik hier tot een andere keuze kunnen
komen. Vanuit het uitgangspunt dat ieder mens recht heeft op zijn eigenheid, inclusief de
seksuele geaardheid die daar deel van uitmaakt, zou hij kunnen kiezen om eerlijk voor zijn
homoseksualiteit uit te komen. Hier zit het idee van wederkerigheid achter: als je wil dat mensen
respect hebben voor jouw eigenheid (inclusief jouw seksuele voorkeur) moet je ook respect
hebben voor de eigenheid van anderen (inclusief hun seksuele voorkeur)
Halal maaltijden
In een voorziening in de bijzondere jeugdzorg behoort een minderheid van de jongeren tot de
islamitische religie. Om hen tegemoet te komen, heeft de directie beslist om steeds een halal
maaltijd te voorzien, die voor het gemak vaak (indien er geen varkensvlees op het menu staat)
aan al de cliënten wordt aangeboden. Dit laatste zorgt voor minder gedoe in de keuken. Een
aantal ouders protesteren tegen deze gang van zaken, en vinden dat hun kinderen geen
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chariben. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.91. You're not tied to anything after your purchase.