Samenvatting in vraag/antwoord vorm voor het vak Juristen in de rechtsstaat. Vraag/antwoord vorm handig om de open vragen van het tentamen te begrijpen en hoe je die moet antwoorden. Alleen week 7 niet volledig.
Wat zijn de vier basiselementen van de rechtsstaat?
1. Legaliteitsbeginsel: iedereen is gebonden aan de wet, ook de overheid;
2. Scheiding der machten (trias politica);
3. Onafhankelijke rechtsspraak: effectieve toegang tot onpartijdige en onafhankelijke
rechter;
4. Grondrechten: overheid garandeert de (klassieke) grondrechten en elementaire
rechtsbescherming voor haar burgers.
Welke 6 concepties van ‘Rule of Law’ onderscheidt Tamanaha?
Formele concepties:
1) Rule-by-Law: recht als instrument voor acties van de overheid;
2) Formal Legality: algemeen, toekomstig, duidelijk en zeker;
3) Democracy + Legality: instemming bepaalt de inhoud van een wet;
Substantiële concepties:
4) Individual Rights: eigendom, contracten, privacy en autonomie;
5) Right of Dignity and/or Justice;
6) Social Welfare: substantiële gelijkheid, welvaart, behoud van de gemeenschap.
Wat zijn overwegingen volgens Tamanaha om formele concepties te verkiezen boven
substantiële concepties van rechtsstatelijkheid?
Bij formele concepties gaat het over de manier waarop de wet is uitgevaardigd, de
duidelijkheid van de norm en de tijdelijke werking van de vastgestelde norm. Formele
concepties richten zich op de juiste bronnen en vorm van wettigheid. Bij substantiële
concepties gaat het hiernaast ook nog om de inhoud van de wetten. Substantiële concepties
gaan dus verder dan formele concepties en zien op moraliteit. Volgens Tamanaha zijn de
formele concepties universeel toepasbaar en daardoor voor meerdere doelen te gebruiken,
omdat ze politiek neutraal zijn. Ook zijn de formele concepties beperkt waardoor ze meer
ondersteuning kunnen bieden aan eigen begrippen.
Noem voorbeelden van formele rechtsstaatopvattingen.
Wetten moeten een algemene strekking hebben;
Gelijke gevallen gelijke behandeling;
Burgers moeten kennis kunnen nemen van de wet;
Wetgeving mag geen terugwerkende kracht hebben;
Wet moet begrijpelijk zijn;
Wet moet intern consistent zijn;
Wet mag niet voortdurend worden veranderd;
Rechtspraak op grond van het geldende recht.
Wat bedoelt Fuller met de ‘affinity with the good’ die rechtsstatelijkheid zou hebben?
Hij bedoelt dat rechtsstelsels met formele kenmerken waarschijnlijk ook wetten met een
eerlijke en rechtvaardige inhoud zullen hebben. Er zullen op zijn minst waarden en beginselen
in de cultuur zijn waarbij burgers in beroep kunnen gaan onrechtmatigheden.
Leg uit waarom Raz rechtsstatelijkheid vergelijkt met een scherp mes.
1
, Raz probeert hiermee duidelijk te maken dat een mes, net zoals ‘the rule of law’, niet per
defintie goed of fout is. Een scherp mes kan prettig zijn maar kan ook voor verkeerde dingen
worden gebruikt.
Rechtvaardig de Urgendazaak met behulp van een van de zes door Tamanaha
onderscheiden theorieën.
In de Urgenda zijn wordt de Staat gewezen op haar rechtsplichten tot bescherming van het
leven en het welzijn van burgers in Nederland. In de substantiële conceptie van ‘Social
Welfare’ is het beschermen van fundamentele rechten en vrijheden cruciaal. Hierbij komt ook
een plicht op de regering te rusten om het leven van het volk te verbeteren, met inbegrip van
het effectueren van een maatregel van verdelende rechtvaardigheid en sociale grondrechten.
Dat de rechter hier ingrijpt past goed bij dit gedachtegoed.
Bekritiseer de Urgendazaak met behulp van een van de zes door Tamaha onderscheiden
theorieën.
Op grond van de formele conceptie ‘Democracy + Legality’ kan er worden betoogd dat de
rechter zich op politiek domein heeft begeven met deze uitspraak. Zo kan er worden gezegd
dat het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen onderwerp van parlementair debat
dient te zijn en niet aan de rechter toekomt.
Week 2: Rechterlijke onafhankelijkheid in theorie en praktijk
Waartoe dient de rechterlijke onafhankelijkheid?
Recht op een eerlijk proces, bescherming tegen machtsmisbruik. De essentie van de
kernwaarde onafhankelijkheid komt erop neer dat het de taak van de rechter is het recht van
iedere burger op een eerlijk proces te garanderen en dat hij met het oog daarop slechts
gebonden is aan de wet en niet gehouden is instructies van wie dan ook te aanvaarden.
Ten opzichte van wie of wat is de rechterlijke macht onafhankelijk?
Constitutionele of institutionele onafhankelijkheid: onafhankelijk t.o.v. andere
staatsmachten (Wet RO);
Rechtspositionele of persoonlijke onafhankelijkheid van de rechter: onafhankelijkheid
t.o.v. gerechtsbestuur (117 Gw);
Functionele of zakelijke onafhankelijkheid: onafhankelijkheid van partijen en
invloeden van buitenaf (zoals de media), ministers (Wet RO).
Hoe is de rechterlijke onafhankelijkheid in verdragen en wet- en regelgeving
gewaarborgd?
Mogelijk wijziging art. 17 Gw om echt op eerlijk proces voor een onafhankelijke en
onpartijdige rechter op te nemen;
Art. 116 Gw wet regelt rechterlijke macht;
Art. 117 Gw voor het leven benoemd, bij de wet te bepalen…;
Art. 7 lid 3 Wrra salaris bij of krachtens amvb;
Art. 46h Wrra pensioenleeftijd.
Een veelgehoorde kritiek op rechters is dat zij soms te veel op de stoel van de wetgever
gaan zitten. Waarom is dat volgens critici problematisch?
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noorwasmus. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
