Hier is een uitgebreide samenvatting van het leerboek uit 4 havo van Thema's Maatschappijleer. Deze samenvatting is gemaakt op een manier waar je samen met het boek kan leren. Deze samenvatting heeft precies dezelfde kopjes en alle info van het boek staat in deze samenvatting wat duidelijker opgesc...
Parlementaire Democratie
3.1 - Wat is democratie?
Algemeen belang
Politiek kun je het beste beschrijven als het nemen van allerlei besluiten om het land te besturen.
De besluiten die politici nemen gaan in zaken die van algemeen belang zijn omdat veel mensen er
nu of later mee te maken krijgen. Dat kan op gebied zijn van:
Welvaart;
Volksgezondheid;
Infrastructuur;
Onderwijs:
Buitenlandse betrekkingen;
Openbare orde en veiligheid;
Belasting betalen we om dit soort zaken te kunnen regelen.
Directe of indirecte democratie
Een democratie is een bestuursvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op
de politieke besluitvorming.
Een voorbeeld van directe democratie is de stad Athene van de Griekse oudheid.
Een overblijfsel van de directe democratie is het referendum.
Het referendum is waarbij de kiesgerechtigde burgers rechtstreeks mogen stemmen over
een politiek vraagstuk of wetsvoorstel.
Nederland heeft een indirecte democratie waarin het volk niet zelf de beslissingen neemt,
maar dit overlaat aan de gekozen vertegenwoordigers in het parlement. Dit is praktischer,
omdat je met een kleiner groepje sneller tot een besluit komt.
Bij een indirecte democratie kan je ook spreken van een parlementaire democratie,
omdat de gekozen vertegenwoordigers samen het parlement vormen
Kenmerken parlementaire democratie
De belangrijkste kenmerken van een parlementaire democratie zijn:
Burgers hebben politieke grondrechten:
Alle Nederlanders vanaf 18 hebben het recht om te kiezen om verkozen te worden;
Over de politieke besluitvorming staan belangrijke regels in de grondwet:
De regering en het parlement maken samen de wetten;
Wetten gelden pas als een meerderheid in het parlement daartoe besluit;
Ondanks de het meerderheidsprincipe houdt een democratie rekening met de rechten van de
minderheden. Hierdoor kunnen grondrechten niet zomaar worden afgeschaft, ook niet als de
meerderheid dat zou willen.
Er is persvrijheid. Journalisten bepalen zelf waar ze over willen berichten en op welke manier ze
dat doen. Ze hebben dus geen toestemming van de overheid nodig. Je kan als burger pas
effectief invloed uitoefenen op de politiek als je beschikt over betrouwbare en
onafhankelijke informatie.
, Van dictatuur naar democratie
Sinds de grondwetswijziging van 1848 ligt de macht niet meer bij de koning, maar bij de
gekozen volksvertegenwoordigers.
Tot 1917 hadden alleen rijke mannen stemrecht;
Vanaf 1917 mochten alleen alle mannen stemmen;
Vanaf 1919 mochten vrouwen ook stemmen;
Dictatuur
Een dictatuur is een besluitvorm waarin alle macht in handen is van één persoon.
Dictaturen kunnen erg van elkaar verschillen, want naast alle alleenheerschappij zijn er ook
dictaturen die zijn gebaseerd op een ideologie.
Een andere vorm van een dictatuur is de religieuze dictatuur.
Ook is er een militaire dictatuur.
Kenmerken dictatuur
Dictaturen komen meestal tot stand na een staatsgreep waarbij een dictator met behulp van het
leger de macht ingrijpt.
Dictaturen hebben meestal de volgende kenmerken:
Een machtenscheiding ontbreekt, want alle macht is in handen van een persoon of een
kleine groep. Burgers hebben hierdoor te maken met willekeur van de machthebber(s);
De grondrechten worden niet gerespecteerd. Burgers hebben geen recht op vrije
meningsuiting en geen mogelijkheid om te protesteren tegen overheidsbesluiten;
Er bestaat geen vrije pers. Journalisten komen in de problemen als ze kritisch berichten
over de machthebbers. De filtering van de informatie over de overheid is een
overheidscontrole die je censuur noemt;
Oppositiepartijen zijn vaak verboden. Zij lopen kans op gevaar;
Er is een grote politieke rol voor de militairen. Generaals worden meestal als minister
verkozen, omdat de regering hulp nodig heeft van het leger om verzet van het volk te
kunnen onderdrukken;
Er is meestal sprake van verkiezingsfraude. Zij organiseren een schijnverkiezing om hun
macht te legitimeren en om zeker te zijn van winst is er meestal fraude nodig;
De regering kan snel en efficiënt besluiten nemen over zaken als werkgelegenheid,
onderwijs of gezondheid, want er nauwelijks oppositie.
3.2 - politieke stromingen
Bijna alle politieke partijen ontstaan vanuit een ideologie.
Een ideologie is een samenhangend geheel van ideeën over de gewenste inrichting van
de samenleving;
Een ideologie gaat dan voornamelijk over twee vragen:
1.Welke waarden en normen staan centraal?
Staat economische vrijheid centraal, dan kun je bijvoorbeeld de norm hebben dat ondernemers
zelf mogen bepalen of zij op zondag open zijn of niet.
Staat gelijkheid centraal, dan kun je bijvoorbeeld de rijkere groep meer belasting laten betalen,
want dat verkleint de inkomensverschillen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ajalcaraz05. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
