Het is een samenvatting van alle verplichte literatuur (inclusief artikelen), hoorcolleges en studievragen behorende bij het vak Jeugd & Recht (onderdeel van Academic Professional).
Er zijn ook twee internationale verdragen waar Nederland deel van uitmaakt:
1. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM): Staten zijn er om het gezinsleven
dat tussen ouders en kinderen bestaat te beschermen en niet op in te grijpen tenzij dat absoluut
noodzakelijk is. Je kunt niet zomaar ouderschap afnemen. Gezag afnemen moet erg zorgvuldig.
Ingesteld om de rechten van ouders en kinderen te beschermen en hun gezinsleven te
respecteren. Positieve verplichtingen vanuit het EVRM:
- Handelen met het oog op het herenigen van ouders met hun kinderen. De verplichting om
deze reünies te faciliteren wanneer blijkt dat in het belang van het kind het belangrijk is om
persoonlijke relaties en familiebanden te herstellen. Het faciliteren van contact.
- Maatregelen nemen om conflicterende belangen te herstellen met daarbij de belangen van het
kind als belangrijkste overweging.
2. Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK): Bij alle maatregelen die een kind
betreffen vormen de belangen van het kind de eerste overweging. De belangen van een kind
moeten als eerste worden vastgesteld en meegewogen. Dit betekent niet dat de belangen van
het kind altijd voor gaan op andere belangen. Dit is vanuit de beschermingsgedachte, aangezien
kinderen afhankelijk zijn van volwassenen gezien zij nog niet in staat zijn om voor zichzelf op te
komen. Rechters hebben de plicht om vast te stellen wat het belang van het kind is. Principes:
- Alle kinderen hebben recht op alle rechten en vrijheden die in het verdrag worden genoemd
zonder ook maar enige vorm van discriminatie.
- Bij alle maatregelen betreffende kinderen vormen de belangen van het kind een eerste
overweging.
- Alle kinderen hebben recht op leven, overleven en ontwikkeling.
- Alle kinderen hebben het recht om hun mening te geven en te participeren in beslissingen die
hen betreffen in overeenstemming met hun leeftijd en rijpheid.
Staatscommissie Herijking Ouderschap – De 7 kernen van goed ouderschap:
1. Een onvoorwaardelijk persoonlijk commitment
2. Continuïteit in de opvoedingsrelatie
3. Verzorging en zorg voor lichamelijk welzijn
4. Opvoeding tot zelfstandigheid en sociale & maatschappelijke participatie
5. Het organiseren en monitoren van de opvoeding in het gezin, de school en het publieke domein
6. Zorg dragen voor de vorming van de afstammingsidentiteit
7. Zorg dragen voor contact- en omgangsmogelijkheden
Deze commissie stelt het belang van het kind centraal.
Jeugdrecht, onderverdeeld in aspecten van familierecht zoals:
- Afstamming: ‘Wie is juridisch ouder?’
- Minderjarigheid
- Ouderlijk gezag; vastgelegd in de rechten en plichten van ouders. Wie heeft gezag over het kind?
- Vrijwillige jeugdhulp; regels voor jeugdhulp zijn vastgelegd in de Jeugdwet
- Kinderbescherming
- Jeugdstrafrecht
Het is echter ook belangrijk om te kijken naar de regels rondom onderwijs en medische
behandeling.
Kortom: De regels rondom kinderen en jeugdigen zijn op allerlei verschillende plekken te vinden in
wetten, maar er is geen algemene wet die al deze regels rondom kinderen omvat.
Familierecht: heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen op het terrein van familie
en relaties. Het regelt zowel de ‘verticale’ relaties als de ‘horizontale’ relaties.
- Verticale relaties: zoals afstamming en ouderlijk gezag.
- Horizontale relaties: zoals huwelijk en geregistreerd partnerschap.
1
,Twee vraagstukken binnen familierecht wat betreft de relatie tussen ouders en kinderen:
1. Afstammingsrecht: Regelt de afstamming tussen ouders en kinderen en wie de juridische ouders
zijn. Dit is maar mogelijk voor 2 ouders. Het geeft antwoord op de vraag wie volgens de wet
familie van elkaar zijn. Het is een ‘dwingend recht’, dus er is geen ruimte om dingen zelf op een
alternatieve manier te regelen. Er zijn veel rechtsgevolgen verbonden aan het ouderschap,
bijvoorbeeld:
- Naamrecht
- Erfrecht
- Nationaliteitsrecht
2. Gezagsrecht: Dit regelt wie de opvoedverantwoordelijkheid hebben voor een minderjarig kind.
Dit is ook beperkt tot 2 ouders.
Het afstammings- en gezagsrecht zijn van oorsprong uitsluitend op het huwelijk gericht.
Doelen afstemmings- en gezagsrecht:
- Het regelen van verantwoordelijkheden; Welke volwassenen dragen de verantwoordelijkheid voor
afhankelijke kinderen. Het gaat om rechtszekerheid en het verantwoordelijkheidsbeginsel.
- Het beschermen van kinderen; Het belang van het kind is essentieel. Kinderen kunnen bij hun
geboorte zelf geen verantwoordelijkheid dragen. Het beschermingsbeginsel staat centraal.
- Conflicten tussen ouders voorkomen.
- Een wettelijke regeling die doorgaans tot de beste bescherming van ouders en kind leidt.
Juridische relaties aspecten:
1. Juridisch ouder: Dit is anders dan biologisch ouderschap, maar dit gaat vaak samen. Juridisch
ouderschap is een levenslange band met veel gevolgen ook op andere gebieden.
- Uitgangspunt: Een kind kan maximaal twee ouders hebben, zelfs als er drie of meer
biologische/sociale ouders (meemoeder of stiefouder) betrokken zijn.
- Basismodel: Meestal worden de biologische ouders de juridische ouders, maar de sociale
ouders (stiefouder of meemoeder) kunnen ook de juridische ouders worden. Twee moeders
kunnen ook beide juridisch ouder worden (wanneer er een onbekende donor is via adoptie).
Voor twee vaders is het lastiger om beide de status van juridisch ouder te krijgen.
2. Ouderlijk gezag (niet voogdij): Gezag is een maatregel die ouders het recht en de plicht geven
om kinderen op te voeden. Zij zijn primair verantwoordelijk voor het kind tot 18 jaar. Zodra
het kind 18 jaar is, dan houdt dit recht op.
3. Omgang/contact: Het recht op informatie van ouders. Dit geldt bij gescheiden ouders of ouders
die uit elkaar zijn gegaan. Het gaat om de verdeling van zorg en omgang/contact.
Ouderlijk gezag en omgang/contact hebben niet dezelfde juridische gevolgen als juridisch
ouderschap.
Sociale ouders: Personen die niet de biologische ouders zijn, maar wel een ouderrol vervullen.
Bijvoorbeeld wanneer moeder na een scheiding een nieuwe partner krijgt.
Juridisch ouderschap
Juridisch ouderschap vormt meestal de basis Hieruit vloeit meestal voort dat er gezag is
Daarmee hangt vaak samen dat er omgang- en contactregeling is. Echter, deze blokjes vallen niet
altijd samen door de opkomst van verschillende leefvormen!
Hoe wordt je juridisch ouder?
- Door het baren van het kind: Iedereen die een kind baart wordt juridisch ouder (ook al is het de
eicel van een andere vrouw).
- Door getrouwd te zijn met/geregistreerd partnerschap hebt met de geboortemoeder. Bij
meemoeders alleen als er een onbekende donor is gebruikt.
- Door erkenning (bij niet-gehuwden).
- Door adoptie: ingrijpend, vereist altijd een beslissing van de rechtbank. Er zijn veel voorwaarden
voor. De juridische afstammingsbanden worden namelijk doorgesneden.
2
,Moederschap
Juridisch moederschap: De vrouw uit wie het kind geboren is, is voor de Nederlandse wet juridisch
moeder met alle rechten en plichten die daarbij komen. Moeders krijgen na de geboorte meteen
juridisch ouderschap en gezag. Draagmoeders worden ook beschouwd als juridisch moeder.
Moeder van rechtswege (in het geval van twee moeders) – voorwaarden:
1. Er moet net als bij vaderschap van rechtswege sprake zijn van een formele relatie.
2. Het kind moet zijn verwekt door kunstmatige inseminatie met behulp van een onbekende donor.
Wanneer er sprake is van een bekende donor, dan krijgt vrouw die getrouwd is met de
geboortemoeder niet van rechtswege moederschap. Aangezien de bekende donor op grond van
biologische afstemming vroeg of laat alsnog juridisch ouderschap zou kunnen claimen. De
‘duomoeder’ kan dan door erkenning alsnog juridisch moeder worden.
Hoe wordt een meemoeder juridisch ouder?
1. Adoptie: Dit wordt in het buitenland beter geaccepteerd dan erkenning. In het geval wanneer
twee vrouwen bijvoorbeeld met het kind in het buitenland willen gaan wonen. Wensmoeder kan
alleen juridisch moeder worden door middel van adoptie.
2. Erkenning
3. Automatisch: Wanneer de meemoeder getrouwd is/geregistreerd partnerschap heeft met de
geboortemoeder. Dan wordt de meemoeder ook juridisch ouder wanneer er gebruik gemaakt is
van een voor hen onbekende donor! Bij een bekende donor kan het niet automatisch!
Erkenning: Het kind als het jouwe erkennen. Dit kan gebeuren door moeders in het geval van
sociale ouders en door vaders die doorgaans biologische ouders zijn. Er zijn vaders die niet weten
dat ze het kind moeten erkennen wanneer ze niet gehuwd zijn of geregistreerd partnerschap
hebben met de moeder van het kind.
Belangrijk voor vrouwenparen die ouderschap willen delen en een kind krijgen met een bekende
donor die geen ouderschap claimt. Ook belangrijk als er sprake is van een onbekende donor,
maar beide vrouwen (nog) geen formele relatie hadden op het moment van geboorte.
Vaderschap
Vader van rechtswege:
De man die een formele relatie (huwelijk of geregistreerd partnerschap) heeft met de moeder op
het moment van geboorte is automatisch de juridisch vader van het kind. Is er geen sprake van
een formele relatie? Dan moet de vader het kind erkennen, want dan is er niet automatisch sprake
van juridisch vaderschap.
Erkenning: Het schept een juridische relatie tussen de man die het kind erkent en het kind. Na
erkenning is er sprake van juridisch vaderschap, maar nog niet van gezag! Vaderschap komt tot
stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaart dat hij het kind erkent.
Dit kan voor de geboorte, meteen na de geboorte en (veel) later.
Ouder door erkenning:
- Criterium: Het belang van het kind zal door de erkenning niet worden geschaad. Daarnaast zal
door de erkenning het belang van de moeder bij een ongestoorde verhouding met haar kind niet
schaden.
- Voorwaarde: Toestemming van de moeder van een kind onder de 16 jaar is vereist.
Wanneer de geboortemoeder niet toestemt, kan de biologische afstamming weer een belangrijke
rol spelen. Een man die kan aantonen dat hij de verwekker is van het kind, kan de rechter
namelijk om vervangende toestemming voor erkenning vragen. Rechter wijst dit in de regel toe
als het in het belang is van het kind. Dit geldt ook voor een spermadonor als deze kan aantonen
in nauwe persoonlijk betrekking te staan of hebben gestaan tot de moeder of tot het kind. De
3
, rechter wijst het verzoek af bij extreme omstandigheden zoals ernstige geweldpleging tegen
moeder die vaststaan (aangiftes en meldingen gedaan). Dan wordt de RvdK ingeschakeld.
Erkenning door de ‘duomoeder’ van een kind vereist ook toestemming van de geboortemoeder,
wanneer de geboortemoeder dit weigert, kan ook de ‘duomoeder’ naar de rechter stappen. De
rechter wijst het verzoek tot toestemming toe als het in het voordeel is van het kind.
Wanneer is erkenning niet mogelijk?
- De geboortemoeder weigert de erkenning en het kind is < 16 jaar.
- Het kind van 12 > weigert de erkenning (kinderen van ten minste 12 jaar kunnen erkenning
weigeren).
- Als het kind als twee ouders heeft.
- Het is ook uitgesloten wanneer een man vanwege te nauw verwantschap geen huwelijk met de
moeder mag sluiten, zoals een broer, vader of oom.
- Erkenning is niet mogelijk wanneer de man < 16 jaar oud is.
Na erkenning is er sprake van juridisch vaderschap, maar nog niet van gezag!
Zonder gezag is er nog geen sprake van opvoedrecht en opvoedplicht, daarvoor moeten de
ouders gezamenlijk gezag laten aantekenen.
Scenario’s juridisch ouderschap bij getrouwd stel/geregistreerd partnerschap:
1. Vrouw – man: Moeder en vader worden automatisch juridisch ouder, ook al is hij niet de
biologische vader.
2. Vrouw – vrouw: Geboortemoeder wordt automatisch juridisch moeder. De tweede moeder alleen
wanneer er sprake is van een onbekende donor. Zo niet, dan moet de meemoeder het kind
erkennen of adopteren. Evt. kan ook de bekende donor het kind erkennen, dat hangt af van de
gemaakte afspraken.
3. Man – man: Hooguit een van hen kan het kind erkennen als de draagmoeder niet gehuwd is met
een (andere) man. Als de draagmoeder getrouwd is, moeten beide mannen het kind adopteren.
Scenario’s juridisch ouderschap niet-getrouwd stel:
1. Vrouw – man: Moeder wordt automatisch juridisch ouder, vader moet het kind erkennen om
juridisch ouder te worden. Samenwonen is niet vereist. Man hoeft niet de biologisch vader te
zijn. Om erkenning te krijgen is toestemming van moeder nodig.
2. Vrouw – vrouw: Geboorte moeder wordt automatisch juridisch moeder. De meemoeder moet het
kind erkennen of adopteren.
3. Man – man: Hooguit een van hen kan het kind erkennen als de draagmoeder niet gehuwd is of
een geregistreerd partnerschap heeft met een (andere) man.
Ouder via gerechtelijke vaststelling:
Hierbij gaat het voornamelijk om partners die géén juridisch ouder willen zijn, dus ouders die geen
juridisch vader willen worden of mannen die overlijden voordat ze het kind hebben erkend. Het
draait om het gerechtelijk vaststellen van het verwekkerschap van de man door de rechter. De
rechter moet het verzoek toewijzen als de ouder de verwekker is of levensgezel van moeder, die
heeft ingestemd met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad.
Hiermee wordt een persoon gedwongen tot het worden van een juridisch ouder.
Sinds 2014 ook gericht op ‘duomoeders’ die het ontkennen. Dan kan de geboortemoeder ook
tegen de wil van de ‘duomoeder’ in het juridisch ouderschap afdwingen.
Ouderschap via adoptie:
Ouders die door adoptie een kind krijgen, ontvangen ook alle gevolgen die verbonden zijn aan het
ouderschap volgens de Nederlandse wet.
- Er ontstaan familierechtelijke relaties tussen het adoptiekind en adoptieouders, maar ook tussen
het kind en de familie van de adoptieouders.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chinoukswinkels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.
