Geschiedenis samenvatting: Tijdvak 7 - Pruiken en Revoluties
12 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Feniks / VWO overzicht van de geschiedenis
Uitgebreide samenvatting van tijdvak 7: Pruiken en Revoluties van het Feniks geschiedenis boek voor HAVO/VWO. Inclusief uitwerkingen van de bijbehorende kenmerkende aspecten en onderzoeksvragen + een tijdlijn bij elke paragraaf!
Samenvatting Feniks VWO overzicht van de geschiedenis, ISBN: 9789006464917 Geschiedenis
All for this textbook (1)
Written for
Secondary school
VWO / Gymnasium
Geschiedenis
5
All documents for this subject (4876)
Seller
Follow
loreenw
Reviews received
Content preview
7.1: De verlichting
Samenvatting
De maatschappelijke ordening van de 17e en 18e eeuw heet het Ancien Régime. In de Tijd van
pruiken en revoluties hadden de adel en geestelijkheid meer privileges dan het volk. Door
toenemende economische macht van de derde stand kwamen de sociale verhoudingen steeds
meer onder druk te staan, de burgerij eiste bestuurlijke invloed. Rijke burgers kochten adellijke
titels om te pro teren van de privileges, anderen werden belastinginner van de koning. De derde
stand was ontevreden. Ondernemers konden niet ondernemen door hoge belastingen en de
gilderegels stonden vernieuwingen en bedrijfsvoering in de weg. Knechten kregen slecht betaald,
terwijl prijzen stegen. De plattelandsbevolking moesten boerderijen pachten, omdat ze geen eigen
grond hadden. De eerste en tweede stand hadden veel grond. Landarbeiders werkten als
dagloners; seizoensarbeid was erg onzeker.
De wetenschappelijke revolutie zorgde voor dat men meer op wetenschappelijke wijze ging
nadenken over maatschappelijke verhoudingen. Filosofen wilden meer uitgaan van het
rationalisme. Ze wilden de samenleving verbeteren en niet van God afhangen. In de Verlichting
bekritiseerde een aantal denkers de kerk, Voltaire voorop. Hij zette zich in voor religieuze
onverdraagzaamheid; geen geloof moet zich boven een ander stellen. Het volk was gelovig of
bijgelovig en de kerk en staat hielden de mensen bewust onwetend; om hun macht te handhaven.
Filosoof Jean-Jacques Rousseau onderzocht kritisch de oorsprong van de macht van de koning.
In zijn boek ‘Du Contrat Social’ concludeerde hij dat de macht van het volk kwam en dat iedereen
gelijk is.
Filosoof John Locke maakte duidelijk dat iedereen voor de wet gelijk is en dus ook de koning, hij
mocht de regels niet schenden. In Engeland golden deze regels al sinds de Glorious Revolution
van 1688, dit tastte de absolute macht erg aan. De Engelse staatsinrichting was een lichten
voorbeeld voor Franse verlichters. In Engeland betaalde adel en geestelijken wel belasting.
Charles de Montesquieu bedacht de trias politica; het volk of vertegenwoordigers hadden
wetgevende macht, de koning en ministers hadden uitvoerende macht en een onafhankelijke
rechterlijke macht opereerde helemaal los daarvan. Rousseau schreef ook in zijn boek dat de wil
van het volk het belangrijkst is. In de volksvertegenwoordiging moet iedereen één stem krijgen en
als een wetsvoorstel een meerderheid haalt, gaat de wet gelden.
De wetenschappers uit dit tijdvak schreven honderden brieven om de nieuwe denkbeelden aan
elkaar te melden. Al de oude en nieuwe kennis werden door de Franse schrijvers Diderot en
d’Alembert samengebracht in de Encyclopédie. Er stonden veel technische vindingen in die in
veel bedrijven werden toegepast. Het werd in bibliotheken gelezen en in salons en cafés lagen
kranten en tijdschriften. Er ontstonden veel discussies. De verlichtingsideeën werden ook
verspreid door kritische toneelstukken.
Onderzoeksvraag
Welke kritiek hadden de verlichte denkers op de standenmaatschappij en op het absolute
koningschap?
Veel verlichte denkers vonden het verschil tussen de derde stand en de eerste en tweede stand
niet terecht. Ze vonden dat iedereen gelijk was en dat de stem van het volk juist erg belangrijk
was. In Engeland moest de koning toestemming vragen aan het parlement, veel Franse verlichte
denkers wilden dit ook in Frankrijk invoeren, zodat de absolute macht niet meer van toepassing
was.
fi
, Kenmerkende Aspecten
1. Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
Door de wetenschappelijke revolutie ging men steeds meer rationeel nadenken, wat voor veel
nieuwe uitvindingen en vernieuwingen zorgde. Men wilde rationeel denken ook toepassen op de
dagelijkse dingen, zoals godsdienst, politiek en sociale verhoudingen. Er werd nagedacht of
geestelijken inderdaad wel nodig waren om gelovig te zijn. Ook werd er nagedacht over de rol van
de koning in de maatschappij en of de bevolking meer invloed moest hebben op politieke doelen.
Er werd ook beweerd dat iedereen gelijk was, wat het absolutisme aantastte.
Tijdlijn
1632-1704: John Locke: iedereen is voor de wet gelijk, ook de koning.
1689-1755: Montesquieu: trias politica, volkssoevereiniteit.
1694-1778: Voltaire: bekritiseerde kerk, geloven moeten elkaar niet onder zich stellen.
1712-1778: Rousseau: bestuurde de oorsprong van de koning.
1688: Glorious Revolution in Engeland.
7.2: Verlicht absolutisme
Samenvatting
Koning Frederik de Grote van Pruisen is de meest uitgesproken vertegenwoordiger van het
verlicht absolutisme. Hij probeerde denkbeelden van verlichters toe te passen om het voor zijn
volk draaglijker te maken, maar hij eiste alle macht op (combineren van de verlichting en
absolutisme). Frederik en Voltaire schreven decennia’s lang brieven naar elkaar. Uiteindelijk
maakte Frederik hem lid van de Pruisische Academie van Wetenschappen, hier bleef hij drie jaar.
Voltaire leefde heel uitbundig, terwijl Frederik heel zuinig was, hierdoor bekoelde de relatie. Door
de persoonlijke verschillen en ruzies, vertrok Voltaire uit Pruisen. Toch vonden ze beide dat het
volk te ongeschoold was om mee te beslissen in het bestuur.
Voltaire en Frederik waren voorstanders van verdraagzaamheid tegenover een ander geloof. In
tegenstelling tot Lodewijk XIV, hij wilde dat iedereen katholiek was. Door het Edict van Nantes
moesten veel hugenoten vluchten uit Frankrijk. Pruisen had twintigduizend opgenomen. De
hugenoten hadden veel kennis, wat erg gunstig was voor de Pruisische economie. Dit merkten de
lutherse Pruisische koningen en besloten de verschillen geloven te accepteren. Frederik de Grote
stimuleerde de Pruisische economie. Hij hielp bij verwoeste gebieden en legde moerassen droog
voor meer vruchtbaar grond.
Frederik de Grote vond zichzelf een modelvorst, hij vond dat een verlicht vorst niet oorlog moest
voeren. Dit kwam doordat zijn voorgangers veel geld aan oorlog uit gaven. Toch vond hij het wel
onrechtvaardig als iemand iets probeerde te veroveren waarop hij geen rechtmatige aanspraken
kon maken; hij verdedigde zijn verovering van Silezië bijvoorbeeld.
Pruisen en Oostenrijk streden in Midden-Europa al langer om de heerschappij. In 1740 volgde in
Oostenrijk Maria Theresia haar vader Karel VI op. Verschillende Europese vorsten eisten de
Oostenrijkse troon op, omdat ze zich afvroegen of een vrouw wel een land kon besturen. Hierdoor
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loreenw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
