Summary
Samenvatting geschiedeniswerkplaats Hoofdstuk 6 t/m 10 (EXAMENSTOF)
- Course
- Level
- Book
Uitgebreide samenvatting geschiedeniswerkplaats hoofdstuk 6 t/m 10 inclusief plaatjes en begrippen. EXAMENSTOF!
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
SilvaHonig04
Reviews received
Content preview
Geschiedenis samenvatting H6 t/m 106.1 Een wereldeconomie
KA: wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
Lange zeeroutes gevaarlijk kliffen, stormen, aanvallen van de Portugezen, piraten en andere onbekende
volkeren.
2 april 1595 Cornelis Houtman ontdekkingsreis naar Java
Vele bemanningsleden overleden door ziektes scheurbuik/malaria
Na het succes van Houtman meerdere handelsreizen naar Java/Molukken peper, kruitnagel, foelie en
nootmuskaat
1602 oprichting V.O.C.= handelsmonopolie voor heel Azië VOC werd een multinational typerend voor het
opkomende kapitalisme
Kapitalisme=
De V.O.C. gaf verhandelbare aandelen heren zeventien (vertegenwoordigers van de 17 staten waar de VOC
actief was)
Gouverneur generaal hoogste bestuurder bijvoorbeeld Jan Pieterszoon Coen, hij gaf in 1618 de opdracht
voor een hoofdkwartier VOC in Zuidoost-Azië te stichten. Er was namelijk sinds 1610 alleen een vestiging in
Jakarta op Java.
Vorst van Jakarta + Engelsen wilde de Nederlanders weg hebben Coen liet Jakarta platbranden en bouwde
Batavia op (dat werd het hoofdkwartier)
Ze sloten contracten met de Molukken over dat ze alleen mochten handelen met de VOC ze hadden een
klein leger maar het werd een groot bloedbad.
VOC groot handelsnetwerk met veel factorijen (handelsposten). Boeren werden gedwongen om koffie te
verbouwen.
Na de 17e eeuw nam de Britse EIC (East India Company) de handelsmacht over en begonnen vooral met
theehandel in China.
De vele handelsrelaties zorgden voor een wereldeconomie, en raakte verschillende gebieden in de wereld met
elkaar verbonden.
De Europeanen werden steeds actiever in de Afrikaanse westkust bij Amerika. In West-Afrika stichtte ze
handelsposten. In Noord-Amerika werden gebieden gekoloniseerd en uit Afrika werd goud en slaven gehaald
slaven moesten werken op plantages in Amerika, die producten gingen dan weer naar Europa oprichting
WIC vooral kaapvaart en het dwars zitten van Spanje.
Piet Hein zilvervloot
De WIC minder winstgevend dan de VOC door de vele concurrentie.
Trans-Atlantische driehoekshandel:
6.2 De gouden eeuw van Nederland
KA: de bijzondere plaats in staatkundig, economisch en cultureel
opzicht van de Nederlandse republiek.
Door de opstand grotendeels zelfstandigheid geen centrale
regering allemaal aparte staatjes macht in handen van de regenten regenten benoemden elkaar, vaak
binnen rijke families steden geleid door vroedschap die benoemde burgermeesters, bestuurders en
vertegenwoordigers van de staten.
Stadhouder= hoogste functionaris
Tot 18e eeuw nakomeling van Willem v Oranje, hij was de machtigste man van de republiek bevelheffer
legervloot, toezicht op de rechtspraak en betrokken bij de benoeming van de regenten
Staten-Generaal= overheidsorgaan in Den Haag in de statengeneraal: afgevaardigden van de 7 gewesten
besliste over 1. Buitenlandse politiek 2. In en uitvoerrechten 3. Het leger en de vloot
Alle gewesten moesten instemmen met het besluit.
Belangrijkste man: landsadvocaat of raadspensionaris contacten met het buitenland, voorzitter/
vertegenwoordiger van Nederland.
Republiek had door rijkdom militaire grootmacht huursoldaten.
Republiek veel welvaart
, 1. Vele handel (stapelmarkt in A’dam vandaar opgeslagen, verwerkt en doorverkocht)
2. Lage in- en uitvoer rechten
3. De val van Antwerpen (de rijke vluchtte naar Amsterdam/Leiden)
4. Vanuit alle hoeken van Europa naar NL voor
werk
Bijzondere plaats van de republiek in politiek opzicht:
7 provinciën geen eenheidsstaat
Geen vorsten wel regenten
o Regenten: geen luxe paleizen maar
grachtenpanden
Regent = Een rijke koopman die meebeslist
Statengeneraal:
Bijzondere plaats van de Republiek in economisch
opzicht:
In de gouden eeuw het rijkste land van de wereld
o Eerst via Oostzeehandel (moedernegotie) + Stapelmarkt (de bevolking groeit dus de vraag
naar spullen ook)
o Daarna de VOC en WIC
Veel mensen uit de zuidelijke gewesten vluchten naar het noorden
o Steden als Leiden, Amsterdam en Alkmaar groeien daardoor
o De vluchtelingen spraken Vlaams en Portugees (Portugese joden)
Holland en zeeland waren het rijkst ze handelde het meest + de meeste commerciële handel
Bijzondere plaats van de republiek in cultureel opzicht:
De Nederlanden calvinistische republiek
Gewetensvrijheid geen godsdienstvrijheid (verschilde per stad)
Gereformeerde/ calvinistische kerk = publieke kerk
Burgers geven veel geld uit aan kunst en die kunst ging niet alleen meer over de kerk maar ook over de
burgers Rembrand, Vermeer, Jan Steen, Frans Hals
Wetenschap had een vooraanstaande rol 1. Hugo de groot (volkenrecht) 2. Christiaan Huygens
(natuur en sterrenkundige 3. Baruch Spinoza (filosoof)
Geleerden trokken naar NL voor geestelijke vrijheid boeken en verhalen Descartes
6.3 Het absolutisme
KA: Het streven van vorsten naar absolute macht
30-jarige oorlog:
Habsburgse keizer wilde macht + onderdrukken van protestantisme
Duitse vorsten vochten + hulp van sommige EU-landen zweden en Denemarken
Duitsland versnippert Oostenrijk sterke monarchie
Burgeroorlog in Frankrijk (de fronde) bevolking in verzet parlement eiste invloed in het bestuur troepen
van de 30jarige oorlog bekogelen van het paleis
Lodewijk XIV(14e) 1661:
Absolute macht absolutisme
Stelde ambtenaren + intendanten aan (innen van belastingen, rechtspraak, landbouw en leger)
Intrekken van het Edict van Nantes (godsdienstvrijheid)
Vervolgen van hugenoten (protestanten) vele vluchtte naar de republiek
Opleggen van belastingen op de kerk en adel
Mercantilisme (om meer geld binnen te halen) eigen economie versterken + beschermen tegen
concurrentie. Dat betekent dus veel export en hoge importtarieven.
L’était c’est moi de staat dat ben ik zonnekoning macht rechtstreeks van god groot paleis in
Versailles
Hij veroverde grote delen van het Duitse rijk+ zuidelijke Nederlanden (hij had grootse plannen voor de
republiek)
, 1672 aanval op de republiek Michiel de Ruyter voorkwam ook nog een aanval van Engeland. Holland in
paniek en woede ze keerde zich tegen de regenten + gebroeders de Witt ze vonden het de schuld van het
zwakke leger.
1672 werd het rampjaar, de polders stroomde over dat hield de Franse opmars tegen.
Willem III verdrijft de Franse troepen.
Burgeroorlog in Engeland ook in Eng wilde de koning meer macht. 1649 onthoofding Karel I.
Engeland republiek 1660 monarchie
Karel II wilde ook absolute macht zijn opvolger Jacobus II was katholiek Protestanten + Willem III wilde
Jacobus van de troon stootten. Willem III werd in 1688 koning en Engeland constitionele monarchie
1688-1713 oorlog met FA
6.4 de wetenschappelijke revolutie
KA: de wetenschappelijke revolutie
Wetenschappelijke revolutie= optimisme en onbegrensde mogelijkheden
2 bronnen van kennis: 1. Bijbel 2. Oude boeken van Griekse wetenschappers
In de bijbel stond dat de zon om de aarde draaide.
Pool Copernicus kwam voor het eerst met een theorie die zei dat de aarde om de zon draait en niet andersom.
Voor vele een absurde theorie.
Johan Kepler stelde wiskundige formules op voor de omloopsnelheid en afstand tot de zon
Galileo Galilei bevestigde deze theorieën telescopen de maan heeft een berglandschap en licht komt
van de zon. Hij kwam in conflict met de kerk het werd verboden om het stelsel van Copernicus te
verdedigen Revolutionibus verboden tot 1992 erkende de kerk de theorie niet.
Isaac Newton zwaartekracht natuurwetten hoogste punt van de wetenschappelijke revolutie
In de oudheid/ middeleeuwen deden ze geen experimenten maar in de 17 e eeuw veranderde dit. Uitspraken
werden gedaan op basis van experimenten.
René Descartes ik denk dus ik ben wiskundige wetten
William Harvey bloedsomloop
Robert Boyle eigenschappen van de lucht
Jan Swammerdam anatomie van insecten
Antonie van Leeuwenhoek microscoop zoeken naar leven + zwangerschap
Christiaan Huygens slingerbeweging, uurwerk en telescoop
Praktische nut scheepvaart (zeekaarten)/ oorlogvoering (vuurkracht van kanonnen meer slachtoffers en
verwoesting)
Na de 17e eeuw 18e eeuw verlichting
Baruch Spinoza voorloper van de verlichting.
7.1 De verlichting
KA: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Verlichting= rationeel denken en vrijheid
Adam smith de wet van vraag en aanbod
In de 17e eeuw (wetenschappelijke revolutie) vele ontdekkingsreizen zorgde voor veel optimisme. In de 18 e
eeuw (verlichting) kritisch onderzoek/ sociale verhoudingen
De verlichting begon in Engeland/ Nederland daar was in verhouding veel vrijheid en konden boeken
worden gedrukt in de loop van de 18e eeuw Parijs centrum van de verlichting encyclopedie (bestond niet
alleen uit feiten, maar ook kritische teksten over de kerk, politiek en maatschappelijke verhoudingen)
Verlicht denken/ rationalisme vooruitgang vrijheid
Immanuel Kant durf te denken
In de verlichting veel kritiek op godsdienst Voltaire was tegen het idee dat god zich de hele tijd bemoeid met
de wereld, dat was volgens hem in strijd met de rede en het wetten van de natuur.
Voltaire geen atheïst, maar deïst
John Locke macht niet van god, maar van het volk
Mensenrechten steeds belangrijker vrijheid, leven en bezit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SilvaHonig04. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77254 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
