Radicalisering en Polarisatie
Basisboek Integrale Veiligheid hoofdstuk 24
Terrorisme verwijst naar het plegen van aanslagen, of dreigen daarmee, met als doel angst of onrust
te generen om zo politieke doelen te bereiken.
Moord, kidnapping, verwonding, bedreiging, aanslagen op staatsinstellingen en politieke infrastructuur,
fabricage en vervoer van wapens en explosieven behoren tot de definitie van terroristische
handelingen.
Een veel gehanteerde indeling van groeperingen is die welke ook door Europol wordt gebruikt:
o Religieus geïnspireerd terrorisme
o Etnisch-nationalistisch en separatistisch terrorisme
o Extreemlinks en anarchistisch terrorisme
o Extreemrechts terrorisme
o Single issue terrorisme
o Staatsterrorisme
Vier golven van modern terrorisme
o Anarchistische golf ving aan rond 1880, doctrine van terreur
o Antikoloniale golf, in de jaren twintig
o Nieuwe linkse golf, eind jaren zestig
o Een nieuwe golf, eind jaren zeventig, religie dominant element
Vier benaderingen bij het analyseren van de oorzaken van het terrorisme. Als eerste de
psychologische benadering die uitgaat van de kenmerken van de individuele dader of terroristische
groep. Ten tweede is er de politieke benadering en deze hecht waarde aan omgevingsfactoren. Ook is
er de organisatorische benadering die terrorisme niet ziet als een product van het individu, maar als
collectieve beslissing van een groep. Als laatste is er de multi-causale benadering die stelt dat
verschillende factoren een rol spelen.
De nationale contraterrorismestrategie kent vijf pijlers in de aanpak en dit zijn verwerven, voorkomen,
verdedigen, voorbereiden en vervolgen.
Vrouwelijke ISIS-gangers: waarom gaan ze? (samenvatting van
Lotte)
Sinds 2014 zijn er meer dan drieduizend jonge mannen uit Europa naar Syrië vertrokken, waaronder
550 vrouwen. Voornamelijk zijn zij tussen de 16 en 24 jaar oud. Volgens de AIVD zijn er zestig
moslimvrouwen uit Nederland vertrokken naar ISIS.
Sociale media spelen een belangrijke rol -> vrouwen hadden vaak via sociale media contact met
mannelijke jihadstrijders of met vrouwelijke contactpersonen binnen ISIS.
Sterke stigmatisering (negatief etiket geven aan islam) -> dit komt door internationaal terrorisme
(Twin Towers, oorlogen in Irak, aanslagen in Parijs).
In Nederland heeft de moord op Theo van Gogh een bijdrage gebracht, maar ook de bijdrage van
rechtse partijen (PVV).
Vervreemding van moslimjongeren -> de voornaamste reden hiervoor is dat Turkse en
Marokkaans-Nederlandse jongeren zich negatief bejegend voelen in de Nederlandse samenleving.
Kwetsbaar voor radicaal gedachtegoed -> dit zijn de jongeren die slecht op school presteren, die
niet aan het werk komen of discriminatie op de arbeidsmarkt en andere terreinen ervaren. Deze
jongeren hebben ook meer kans op vervreemding.
1
,Hoe ontstaat radicalisering:
o Edien Bartels -> volgens Edien is het maken van keuzes onder (moslim)jongeren een
kernactiviteit geworden in het construeren van een eigen identiteit. De keuzes die zij maken
en de opvattingen die zij internaliseren, zijn afhankelijk van de omstandigheden waar zij zich
in bevinden, ervaringen die zij opdoen en de personen met wie zij te maken hebben.
o Olivier Roy -> volgens deze politicoloog moeten moslims door de overgang van de islam
naar het Westen zelf een religie opnieuw definiëren die geen maatschappelijk draagvlak meer
heeft.
o M. Slootman & J. Tillie -> zij hebben het over een ‘vreemdelingstocht’ of radicalisering. Zij
spreken van radicalisering als een proces waarin het vertrouwen in het democratisch systeem
meer afneemt en de terugtrekking in de eigen groep toeneemt.
Jonge moslimvrouwen -> zij leven onder enorme psychische druk en die druk kan leiden tot
kwetsbaarheid en emotionele isolatie.
o Moeilijk socialisatieproces: dit begon vooral al thuis dus door een scheiding of
drugsproblematiek, ouders in het criminele circuit etc.
o Religie wordt een coping mechanisme.
o Behoefte aan affectie (gevolg van thuissituatie bijvoorbeeld): dit kan leiden tot het aangaan
van risicovolle (liefdes)relaties.
Overeenkomsten met vrouwelijke (potentiële) uitreizigers:
1. De meisjes komen uit beknellenede thuissituaties.
2. Bijna alle meisjes hebben een laag opleidingsniveau (vmbo).
3. De meeste meisjes zijn in het verleden ‘losbandig’ geweest (drugs, alcohol).
4. De meisjes hebben een kentering in hun leven ervaren (door ingrijpende
levensgebeurtenis).
Drie categorieën waarin je vrouwelijke uitreizigers kan verdelen:
1. Naïevelingen: ze zijn vaak jong, onzeker en zoekend. Ze proberen met religie houvast te
krijgen.
2. Idealistisch-politiek geëngageerden: ze zetten zich af tegen allerlei vormen van
institutionele autoriteiten. Ze denken zwart-wit en voelen zich slachtoffer van het systeem en
ervaren discriminatie en uitsluiting.
3. Ideologisch-onderlegden: zij zijn intelligenter en functioneren meestal op mbo-niveau. Ze
zijn wat ouder, gevat en manipulatief.
Motieven voor vrouwen om naar ISIS te gaan:
o Religieuze motieven.
o Politieke motieven (gevoelens van onrechtvaardigheid).
o Romantisch avontuur.
Signalen die ouders opvallen:
o Kleding: jongens en meisjes gaan zich bedekt kleden, meisjes doen een hoofddoek op en
jongens laten de baard groeien.
o Discussies met ouders.
o In de ogen van kinderen zijn de ouders geen goede praktiserende moslims.
o Terugtrekking en minder contact met familie en/of vrienden.
2
,Processen van Radicalisering
Centrale vragen in het onderzoek zijn: 1. Wat is radicalisering? En 2. Welke factoren bepalen of
iemand ontvankelijk is voor radicaliseringsprocessen? Het onderzoek richt zich vooral op de fase voor
radicalisering en dus op de aanwezigheid van opvattingen en denkbeelden die bij niet radicaliserende
moslims, die tot radicalisering kunnen leiden.
Centraal staat de analyse van denkbeelden die een radicaliseringsproces in gang kunnen zetten.
Radicalisering is niet een eigenschap van ‘onbegrijpelijke gekken’ maar een ontwikkeling die gepaard
gaat met bepaalde gevoelens en houdingen en die bij uiteenlopende mensen kan ontstaan.
Er zijn twee centrale aangrijpingspunten voor radicalisering. Het ene is een zeer orthodoxe
geloofsinvulling (religieuze dimensie) en het andere is het idee dat er door de politiek en in de
maatschappij onrechtvaardig wordt omgegaan met moslims en dat de islam daardoor bedreigd wordt
(politieke dimensie). Vaak worden deze denkbeelden gecombineerd met wantrouwen ten aanzien van
de lokale politiek; met een dichotoom wereldbeeld (‘wij’ tegenover ‘zij’) en met een voorstelling van
een realiseerbare ideale samenleving (‘utopisch denken’).
De belangrijkste conclusie is dat de religieuze en politieke dimensie onafhankelijk zijn. Dat wil zeggen
dat orthodoxie niet automatisch leidt tot politieke onvrede en andersom.
De aanwezigheid van beide overtuigingen gaat samen met:
o Leeftijd (16-18 jaar)
o Middelbaar opleidingsniveau
o Sterke verbondenheid met de etnische groep
o Grote perceptie van discriminatie
o Groot politiek wantrouwen
o Sociaal isolement
Naast de individuele factoren is ook onderzocht of er specifieke contextfactoren zijn die maken dat
Amsterdamse moslims ontvankelijker zijn voor radicalisering. Voor een aantal Amsterdamse
stadsdelen is gekeken naar de potentiële invloed van:
o Leefbaarheid
o Sfeer en spanningen in buurten
o De structuur van het maatschappelijke middenveld (zelforganisaties)
o Het stadsbeleid ten aanzien van migranten
Van deze onderzochte factoren lijken er verbanden te zijn met de sfeer en spanningen in buurten het
de structuur van het maatschappelijke middenveld.
Het radicaliseringsproces kent verschillende dimensies:
o Religieuze dimensie, gerelateerd aan de behoefte aan zingeving
o Politieke dimensie, gebaseerd op de ervaring van onrecht
o Sociale dimensie, heeft te maken met de behoefte aan acceptatie, waardering en
geborgenheid
Radicalisering speelt niet af in individueel isolement, het is een sociaal gebeuren. Men leert van
elkaar, al dan niet via internet, en verschillende radicale stromingen beconcurreren elkaar fel;
argumenten worden uitgewisseld, anderen worden zwart gemaakt en elke stroming is overtuigd van
zijn gelijk.
3
, Er is een duidelijk onderscheid tussen leiders en volgers, waarbij de leiders voorgaan in de ‘juiste’
interpretatie van religieuze teksten en het hieruit voortvloeiende ‘correcte’ gedrag.
Op grond van de resultaten van het onderzoek zijn er acht beleidsaanbevelingen geformuleerd die
zich richten op het voorkomen van radicalisering en drie aanbevelingen om met radicale jongeren om
te gaan. De aanbevelingen zijn onderverdeeld in drie categorieën.
Vergroting van maatschappelijk vertrouwen
o Bestrijd dichotome wereldbeelden, zoals gelovig versus ongelovig, allochtoon versus
autochtoon, et cetera.
o Het is belangrijk dat mensen minder het gevoel hebben dat de islam een politiek strijdpunt is
en dat mensen minder negatief zijn over hoe er over de islam gedacht en gesproken wordt.
o Zorg ervoor dat minder mensen het idee hebben dat er gediscrimineerd wordt, enerzijds door
daadwerkelijke discriminatie aan te pakken en anderzijds door het verminderen van het
slachtoffergevoel onder Amsterdamse moslims (integratie-paradox).
o Bestrijd sociaal isolement en stimuleer dat meer mensen tevreden zijn over hun sociale
relaties.
Vergroting van politieke vertrouwen
o Het is belangrijk dat het vertrouwen in de politiek toeneemt en dat het politiek zelfvertrouwen
toeneemt, dus het gevoel dat je zelf het verschil kunt maken en dat er door de politiek naar de
geluisterd wordt.
o Versterk het maatschappelijk middenveld, dat zou radicalisering tegengaan.
Vergroting van religieuze weerbaarheid
o Zorg dat de diversiteit van de Islam meer zichtbaar wordt. Het orthodoxe vertoog is zeer
toegankelijk.
o Ga maar ontspannen om met orthodoxe geloofsinvullingen.
Aanbevelingen voor het omgaan met radicale jongeren
o Het is van belang om alles op alles te zetten dat het contact met radicale jongeren niet wordt
verbroken.
o Ondersteun moskeeën in de omgang met radicaliserende jongeren.
o Docenten en moskeebesturen moeten worden toegerust radicalisering te herkennen en ze
moeten leren hoe ermee om te gaan zodat jongeren zo min mogelijk afgestoten worden.
College 1
Bij mensen die vatbaar zijn voor radicalisering ligt vaak een voedingsbodem ten grondslag. Mensen of
groepen hebben vaak iets meegemaakt wat dient als trigger voor radicalisering.
Radicalisering is een probleem wanneer het doorslaat in terreur. Er zijn vier golven van terreur:
o Anarchisme en sociale revolutie
o Dekolonisatie en nationalisme
o Linkse ideologieën
o Religieus terrorisme
Radicalisering leidt tot maatschappelijke spanningen, terreur, aanslagen en genocide.
Historische wortels, ontstaan als term voor een beweging die pleitte voor sociale en politieke
hervorming in de achttiende en negentiende eeuw. Veel politieke partijen in de 19 e eeuw noemden
zich ‘Radicalen’. Radicaal-liberalisme wordt aan het einde van de negentiende eeuw de benaming van
progressieve liberalen die zich verzetten tegen het naar hun mening verouderde liberale
establishment. Bijvoorbeeld de Radicale Bond.
Suffragettes, strijdster voor vrouwenkiesrecht.
In het verleden waren radicalen vaak progressief, anti-klerikaal, pro-democratie, pro-vrouwenrechten
en pro-mensenrechten. Vandaag de dag is dat in veel gevallen omgekeerd.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rwh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.98. You're not tied to anything after your purchase.