Werkcollege 4
A) Wat is preventie? Welke typen bestaan er? Wat is het doel en het belang van preventie?
Arango et al. (2018)
Preventie = meer kennis over de ontwikkeling van risicofactoren betreffende de psychiatrische
stoornis, waardoor kwetsbaarheid tegen gegaan kan worden. Hierdoor kan een stoornis voorkomen
worden evt. Het voorkomen is preventie.
Wanneer iemand al kwetsbaar is, is het waarschijnlijker dat diegene verdere risicofactoren ervaart,
een soort vicieuze cirkel.
Preventieve interventies
Preventieve interventies zijn
gebaseerd op het modificeren
van risico-exposure en het
versterken van individuele
copingmechanismen.
Effectieve interventies hebben
de identificatie nodig van
oorzakelijke risicofactoren. De
meeste preventieve
programma’s bevatten een
combinatie van strategieën
voor het verminderen van
exposure richting risicofactoren
en het verhogen van
protectieve factoren.
Typen
Universele preventieve interventies
Benadrukken algemene risico- en protectieve factoren in de algemene populatie. Bijvoorbeeld:
wanneer het WHO wat veronderstelt.
Selectieve preventieve interventies
Bijvoorbeeld: kinderen van ouders met mentale ziekten of misbruik represtenteren een van de
populaties met het hoogste risico voor het ontwikkelen van psychiatrische problemen. De associatie
tussen risico in de kindertijd en ouderlijke mentale gezondheid. Preventieve interventies voor ouders
met een mentale ziekte kunnen het risico voor mentale stoornissen bij kinderen verminderen met 40%.
Indicatieve preventieve interventies
Worden gebruikt voor individuen die naar waarschijnlijkheid sub-drempel manifestaties vertonen van
psychische stoornissen.
, 2
Kösters et al. (2018)
Preventie betekent niet alleen voorkomen, maar ook vroeg problemen signaleren en vroeg
interveniëren. Dat is niet alleen beter voor het welzijn van kinderen en ouders, maar kan ook
voorkomen dat complexere en dus duurdere zorg nodig is. Jeugdhulp is nu vooral nog reactief: pas na
verwijzing wordt hulp geboden.
Omvattende strategie preventie
Universele preventie: is er voor iedereen of voor kwetsbare groepen op basis van sociaal-
demografische risicofactoren. Denk aan een interventie gericht op kinderen op basisscholen in
achterstandswijken.
Individuele preventie, ook wel geïndiceerde of vroege interventie genoemd: deze richt
zich op kwetsbare individuen op basis van risicofactoren of symptomen die voorafgaan aan
een ziekte of aandoening. Het doel hiervan is ernstigere problemen voorkomen dan wel in een
vroeg stadium ombuigen. Individuele preventie kan niet zonder screening en monitoring.
Screening en monitoring zijn noodzakelijk om kinderen in beeld te krijgen voor vroege
interventie. Er wordt wel gezegd dat succesvolle preventie begint bij goede doelgroepselectie.
Tweetrapsscreening
1. Het gebruik van een of meer signalerings- of screeningsvragenlijsten met een hoge
sensitiviteit, waardoor er weinig foutnegatieven zijn (waarbij problemen over het hoofd worden
gezien)
2. Wanneer de uitkomst aanleiding geeft tot nader onderzoek, worden instrumenten ingezet met
een hoge specificiteit, die weinig foutpositieven geeft (onterechte classificatie als probleem).
(Kosten)effectiviteit van preventie
Wanneer men kijkt naar de effectiviteit van preventieve interventies, is te zien dat de effect sizes (een
statistische maat om de effectiviteit uit te drukken) vaak niet enorm groot zijn. Dat betekent niet dat er
geen effecten zijn. Effect sizes moeten altijd binnen de preventieve context worden bekeken.
Universele preventie levert vaak lagere effect sizes op dan geïndiceerde preventie. Dat komt doordat
in een universele populatie de meeste kinderen geen of zeer weinig symptomen hebben, waardoor bij
hen ook geen daling in symptomen zal optreden. Dat maakt het moeilijk om statistisch effecten aan te
tonen. Kinderen die aan een vroege of curatieve interventie deelnemen, zijn juist geselecteerd op
verhoogde symptomen, waardoor een grotere daling in symptomen mogelijk is. Daarnaast kan een
universele interventie met een kleine effect size die een grotere populatie bereikt, uiteindelijk meer
bijdragen aan de gezondheid van de populatie dan een vroege of curatieve interventie die alleen
beschikbaar is voor een kleine groep. Wellicht kunnen universele interventies met een kleine effect
size zelfs kosteneffectiever zijn als de implementatiekosten laag zijn. Verder kan een geringe daling in
symptomen een groot verschil uitmaken in de kwaliteit van leven. Het verdient aanbeveling om in
onderzoek kwaliteit van leven als uitkomstmaat op te nemen. Dat gebeurt nu (nog) amper.
Een probleem hierbij is wel dat er maar een beperkt aantal bewezen werkzame instrumenten en
preventieve interventies bekend zijn. Deels heeft dit te maken met het feit dat databases niet up-to-
date zijn met de laatste wetenschappelijke resultaten, deels omdat voor diverse problemen nog
instrumenten en interventies moeten worden ontwikkeld. Instanties die actief instrumenten en
interventies onderzoeken, zouden welkom zijn. Een andere oplossing is om effectieve buitenlandse
instrumenten en interventies te vertalen. Dit moet dan wel worden gecombineerd met gedegen
onderzoek in Nederland. De school is een geschikte plek voor een omvattende preventiestrategie. Alle
(risico)kinderen zijn via de school relatief eenvoudig te bereiken en veel zorg is nu al in en om de
school georganiseerd. De activiteiten vinden plaats op het snijvlak van onderwijs en zorg. Om die
reden is het belangrijk dat de onderwijssector en de zorgsector gezamenlijk optrekken.
Hoewel een omvattende preventiestrategie veel kinderen tijdig kan helpen, zullen ook kinderen
worden gemist. Screening en monitoring geven geen garantie dat altijd alle problemen worden
gesignaleerd. Ook kan het zijn dat een effectief bewezen preventieprogramma voor een individueel
kind geen of weinig effect heeft. Observaties van ouders en leerkrachten blijven daarom altijd van
belang. Daarnaast betekent de inzet op preventie niet dat zwaardere hulp niet meer nodig zal zijn. Er
zullen altijd kinderen zijn voor wie preventieve of vroegtijdige interventies te licht zijn en die meer of
complexere en dus duurdere zorg nodig hebben. Maar wanneer gebruik wordt gemaakt van goede
screening en effectieve preventie, zal die groep wel zo klein mogelijk blijven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SFB98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
