J. Bernlef
Feitelijke gegevens:
Uitgeverij: Querido
Amsterdam
Jaar van verschijnen: 1984
166 bladzijden
Samenvatting
Hersenschimmen vertelt het verhaal van iemand die langzaam maar zeker begint te
dementeren en de gevolgen die dit voor hem en zijn omgeving heeft.
Maarten en Vera Klein wonen al jaren gelukkig in Gloucester, Massachusetts (Verenigde
Staten). Langzaam maar zeker begint Maarten heden en verleden door elkaar te halen. Het
begin heel klein, op het moment dat hij niet meer weet welke dag het is en op een zondag
wacht tot de schoolbus langs zal komen of als hij steeds vaker in gedachten verzonken is.
Langzaam maar zeker kan hij zich dingen niet meer herinneren en als hij zich iets herinnert,
gaat hij volledig in die herinnering op. Zo denkt hij op een dag dat hij weer op de
kleuterschool is en van de juf de potlodendoos mag halen. Hij loopt de gang door naar het
materiaalhok en klimt op een stoel om de doos te gaan zoeken. Dan staat Vera plots achter
hem en haalt hem uit de droom. Hij blijkt op de keukenstoel in hun washok te staan. Later
geeft hij hele rare antwoorden op vragen, omdat hij net ergens anders met z’n gedachten
was. Als Vera hem een keer vraagt wat hij zo lang in de keuken deed, antwoordt hij
bijvoorbeeld vangstquota. Uiteindelijk gaat dit nog een stapje verder en breekt hij in bij een
vakantiehuisje waar vroeger de vergaderingen van zijn bedrijf waren omdat hij denkt dat hij
te laat op zijn vergadering komt. Ook vergeet hij dat mensen en dieren dood zijn en vraagt
dus steeds naar hen als anderen langskomen. Een keer begint hij plotseling naar de
snoepreepjes die zijn oma altijd voor hem achter in de buffetkast verstopte te zoeken.
Vera wordt steeds ongeruster en als Maarten weg begint te lopen van huis laat ze uiteindelijk
een meisje, Phil Taylor, in huis wonen die op Maarten kan passen als zij weg is. Maarten
vergeet echter steeds wie ze is. Eerst ziet hij haar aan voor een vriendin van zijn dochter, dan
voor zijn vroegere piano juf en uiteindelijk voor zijn dochter. Ook van Vera vergeet hij soms
wie ze is.
In het boek wordt ook de moeilijker wordende relatie tussen Vera en Maarten weergegeven.
Een eerste beschrijving die Maarten van haar geeft is nog heel scherp, bij kennis. Meer op het
einde heeft hij het echter over een oude vrouw, die er een beetje verfomfaaid uitziet met
haar vochtig neerhangende slappe bruine krullen en haar gerimpelde hals (p. 134). Later
herkent hij haar niet meer op foto’s en uiteindelijk weet hij helemaal niet meer wie ze is.
In het laatste deel van het boek weet Maarten zelf niet meer wie hij is. Eerst heeft hij het nog
over “mijn spullen”, “ik kan ..” etc. Maar naarmate hij verder aftakelt begint hij in derde
persoon over zichzelf te praten, om het uiteindelijk alleen nog maar over ‘het’ te hebben.
Tegelijk met deze verandering in benoeming van zichzelf, trekt hij zich steeds meer in zijn
hoofd terug. Hij communiceert bijna niet meer met de buitenwereld, maar denkt in
onsamenhangende zinnen en fragmenten aan wat er om hem heen gebeurt. Een van de
redenen hiervoor is dat hij ook steeds meer moeite met het Engels begint te hebben, en soms
even de taal niet meer lijkt te verstaan. Op het laatst zijn Maartens gedachten zo
onsamenhangend en fragmentarisch dat er bijna niet meer duidelijk is wat er nou met hem
gebeurt. Wel weet hij op zijn sterfbed weer even wat er om hem heen gebeurt en zoekt en
vindt hij Vera’s hand, al weet hij haar naam niet meer.
Bron: Scholieren.com
Personages
Maarten Klein
Is het hoofdpersonage in de roman. Maarten is van oorsprong Nederlands, heeft rechten
gestudeerd en is samen met Vera naar de VS geëmigreerd, waar hij jarenlang voor een
internationaal bedrijf gewerkt heeft dat onderzoeken deed naar visvangst. Samen met Vera
heeft hij twee kinderen, Kitty en Fred, maar die komen bijna nooit langs. In de tegenwoordige
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisaklijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.