Vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheid was een voorbeeld van verzet tegen bijvoorbeeld het
imperialisme. Een deel van de inheemse elite in Afrikaanse en Aziatische koloniën was voor een deel
geschoold in het ‘moederland’. Zij hadden de ideeën van democratie en zelfbeschikkingsrecht
bestudeerd en kwamen tot het besef dat hun volk niet als gelijke werd beschouwd door de Britten.
Dit leidde tot verzet tegen raciale ongelijkheid en tegen de uitbuiting door een kolonisator. Inwoners
van koloniën eisten hun persoonlijke waardigheid op. Tijdens de 1 e Wereldoorlog was immers al
gebleken dat de kolonisatoren minder superieur waren dan voorheen gedacht werd. Ondanks alles
lukte het in verschillende koloniën niet om een inheemse partij op te zetten die een sterke politieke
kracht werd. Na de uitputtingsslag tegen Duitsland waren grote delen van Europa een economische
puinhoop. Met de hulp van de VS konden de West-Europeanen aan de wederopbouw beginnen. In
Europa hadden linkse partijen geen zin meer in een koloniaal avontuur. Waren zij niet tijdens de 2 e
Wereldoorlog zelf onderdrukt geweest? Het zou ook een stuk lastiger worden om koloniaal bestuur
opnieuw te vestigen. Japan had als Aziatische macht de koloniale macht van Groot-Brittannië,
Frankrijk en Nederland gebroken. De Europeanen hadden hun prestige verloren. Bovendien waren
de nationalistische bewegingen in de koloniën sterker geworden ( met name in Azië). In de koloniën
groeide de weerstand tegen de vreemde bezetters.
De belangrijkste koloniale mogendheden waren niet alleen in de koloniën, maar ook op het
wereldtoneel hun macht kwijtgeraakt. Ook al waren Frankrijk en Groot-Brittannië nog wel landen van
aanzien, ze hadden hun leidende rol moeten afstaan aan de VS en de Sovjet-Unie (USSR). Beide
grootmachten waren tegenstanders van het imperialisme. De Sovjet-Unie was communistisch.
Communisten zagen het imperialisme als de ergste vorm van kapitalisme: voor je eigen gewin andere
landen veroveren, overheersen en uitbuiten. De VS waren vroeger zelf een kolonie geweest. Na de
overwinning op de nazi’s moest de wereld beter worden en vrijer. In die wereld pasten geen koloniën
meer. De Amerikaanse president Roosevelt en de Britse premier Churchill hadden tijdens de 2 e
Wereldoorlog het Atlantische Handvest ondertekend. Hierin stond hoe een betere wereld er volgens
hen na de oorlog uit zou moeten zien. Dat het zo’n vaart niet liep met de mooie idealen van beide
naties bleek wel uit het feit dat de Britten niet van alle koloniën afscheid wilden nemen en de VS
overal ter wereld invloed zocht om communisme weerstand te bieden: in de koloniën en in de ex-
koloniën.
In de 10 jaar na de 2e Wereldoorlog werden de grote delen van Azië onafhankelijk, waaronder
Indonesië, India, Pakistan en voormalig Indochina (Laos, Cambodja en Vietnam). De weg naar de
onafhankelijkheid liep verschillend. In Indonesië moest men er hard voor vechten. In Pakistan en
India kreeg men betrekkelijk vredig de autonomie. Dat wil echter niet zeggen dat met de
onafhankelijkheid de problemen voorbij waren. In beide landen kwamen vele duizenden inwoners o
het leven bij gewelddadigheden tijdens een migratie van moslims naar Pakistan en van hindoes naar
India. Oostelijker, in Vietnam, vielen de meeste slachtoffers tijdens de Vietnamoorlog (1957-1975).
De VS wilden na de dekolonisatie namelijk een democratische, kapitalistische staat zien in Vietnam.
Hiermee wilden ze de uitbreiding van het communisme voorkomen. De VS stortten zich in een
oorlog, die ze uiteindelijk verloren. Niet alleen konden ze het communisme niet indammen, het werd
duidelijk dat zelfs de VS niet almachtig waren en niet overal hun zin kon doordrijven.
, Afrika had (net als Azië) eigen leiders die de overheersers uitdaagden. De Egyptische president was
zo’n held voor veel Arabieren. Hoewel Egypte geen kolonie meer was, beheersten de Britten een
belangrijke waterweg door Egypte: het Suezkanaal. Dit kanaal bracht de Britten veel inkomsten. De
Egyptische president vond dat het kanaal van Egypte was. Zonder overleg nam hij het in 1956 in
bezit. De Britten zetten meteen een militaire actie op touw en het lukt om het kanaal te heroveren.
Toen greep de Sovjet-Unie in. De Sovjets dreigden zelfs een atoomwapen in te zetten als de Britten
zich niet terugtrokken. De VS konden niet werkeloos toezien en dwongen de Britten af te zien van de
herovering. De Egyptische president had gewonnen, en deze Suezcrisis had laten zien hoe de
machtsverhoudingen in de wereld lagen.
In Afrika verliep de bevrijding van het imperialisme niet overal zo voorspoedig voor de bevolking. In
de meeste Afrikaanse koloniën was praktisch geen nationalisme. Veel grenzen van de koloniën waren
immers kaarsrecht getrokken door de kolonisatoren, dwars door stamgebieden heen. Wat een staat
was konden velen zich niet voorstellen, en daarom gingen eigen stam en familie toch voor. Toch
ontstonden na de oorlog tot 1980 zo’n 40 onafhankelijke nationale staten. De onafhankelijkheid
werd vaak in overleg met de koloniale overheerser verkregen. De elites zagen dat als ze meewerkten,
het land stabieler bleef. Dit leidde er wel vaak toe dat de elite alle macht in handen kreeg of dat zich
een dictatuur onder leiding van het leger ontwikkelde.
Niet iedereen zag met de dekolonisatie het einde van de macht van het Westen. Landen mochten
dan politiek vrij zijn, vaak bleef men economisch gebonden aan het vroegere moederland.
Verschillende Afrikaanse landen kregen bijv. financiële hulp als ze beloofden het communisme te
bestrijden. Intussen nam de nieuwe bestuurlijke elite in de ex-koloniën meestal een luxe, westerse
levensstijl aan. Dat riep onder de arme bevolking weer verzet op.
Paragraaf 8.2 De worsteling van Indonesië
Hatta had geen vertrouwen in de politiek van de Nederlanders, die Indië als wingewest bleven
beschouwen. In 1916 had het even geleken dat de weg naar onafhankelijkheid was ingeslagen. Er
werd een volksraad ingericht, een soort parlement. De leden mochten echter niet meebeslissen, ze
mochten alleen advies geven. Om toch meer invloed te krijgen werden politieke partijen opgericht.
De Partai Kommunis Indonesia (PKI) bestond al sinds 1914, maar begon zich na 1916 te roeren. In
1926 werd zelfs een massale opstand georganiseerd. De Nederlandse regering had er echter geen
lucht van gekregen en sloeg de opstand hard neer. De PKI werd in 1927 verboden. In dat jaar werd de
Partai Nasional Indonesia (PNI) opgericht. In artikel 2 van hun manifest stond zonder omhaal dat de
partij, onder leiding van Soekarno, streefde naar onafhankelijkheid. Hij ging zich snel al inzetten voor
de onafhankelijkheid van zijn land. Angst voor de PNI nam echter snel toe bij de Nederlandse
regering. De ledentallen van de PNI groeiden en omdat inspraak uitbleef, wilde Soekarno een weg
van actie gaan bewandelen. Soekarno werd vastgezet. Hoewel het bestuur in Nederlands-Indië niet
wilde horen van inspraak en onafhankelijkheid, vond in Nederland al wel een omslag plaats in het
denken over koloniale overheersing. Dat het koloniale systeem kon voortbestaan maakte de
Amerikaanse president Roosevelt duidelijk aan koningin Wilhelmina. Maar de koningin reageerde pas
nadat Japan begin 1942 Nederlands-Indië had bezet. Op 6 december 1942 hield Wilhelmina in
Londen voor Radio Oranje een toespraak waarin ze verwees naar het Atlantisch Handvest en het
recht op zelfbeschikking voor alle inwoners, ook van het Koninkrijk de Nederlanden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller quintyonline10. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.