Summary
samenvatting reader en lessen wijsgerige pedagogiek deel 1
- Course
- Institution
samenvatting van de lessen en de reader
[Show more]
Seller
Follow
ankevdschoot
Content preview
WijsgerigeAJ: ’19-‘20
pedagogiek
Pol04a
Anke van der Schoot
,HOOFDSTUK 1
1. INLEIDING
Pedagogiek =/ voor kindjes zorgen MAAR een academische studie van het fenomeen opvoeden.
Academisch = universitaire discipline (op onderzoek gebaseerd, studenten worden zelf
opgeleid tot onderzoekers)
Pedagogiek =/ pedagogie pedagogie = alle vormen van opvoedkundig handelen. Pedagogiek = de
wetenschappelijke studie van de pedagogie
Opvoeden = moeilijk te definieren
Hannah Arendt: opvoeden = het kind beschermen tegen de wereld en de wereld beschermen tegen het
kind
Kinderen worden weerloos geboren in een vijandige wereld en het is de taak van de
opvoeder om het kind hiertegen te beschermen maar opvoeden is ook de wereld
beschermen tegen het kind. Het object van de pedagogiek is dus niet het kind maar de
wereld. Kinderen die aankomen op de wereld moete n we bekijken als een kwade kracht, als
dieren die als ze volwassen zijn op een totaal nieuwe manier vorm kunnen geven aan de
wereld. (ze kunnen er ook voor kiezen om de wereld kapot te laten gaan) onderwijzen =
doorgeven van een wereld, van iets wat e belangrijk vinden aan de volgende generatie.
Wijsgerige pedagogiek:
Mollenhauer: vergeten samenhang
Eerste centrale idee: opvoeden is geen kwestie van technisch handelen (‘p →q’: het manipuleren
van condities en het stellen van bepaalde interventies leidt automatisch tot het gewenste resultaat)
Uiteraard hebben we bepaalde ‘resultaten’ voor ogen wanneer we opvoeden, maar in realiteit loopt
het dikwijls helemaal anders. De vraag is of we dat ‘erg’ moeten vinden: misschien verliezen we iets
uit het oog als we opvoeding definiëren als een technische kwestie.
Opvoeden is een gebeuren. Het gebeurt (het vindt plaats, of we het nu willen of niet) en we
moeten ons er denkend toe verhouden (het is niet om het even hoe we opvoeden). ‘Gebeuren’
betekent ook ‘geboren worden’: enkel in een menselijke samenleving is er een wisseling van
generaties (en kunnen we dus helemaal opnieuw beginnen – i.t.t. de dieren die altijd hetzelfde leven
blijven leven).
Opvoeden als technisch handelen:
Watson en Skinner
= behaviorisme (psychologie die enkel kijkt naar het objectief waarneembare gedrag en zo probeert
te achterhalen aan welek wetmatigheden het gedrag is onderworpen. conditionering van gedrag
Belangrijk idee hierbij: Geen onderscheid tussen mensen en dieren. Het gedrag van mensen moet op
dezelfde manier verklaard kunnen worden als het gedrag van dieren (vandaar vaak experimenten met
ratten, apen, …)
skinner box. Rat leert op hendel duwen en zo voedsel krijgt = positieve bekrachtiging
1
, Ook in opvoeding behavioristische principes toepassen en meest effectieve opvoeding is dezelfde als
de opvoeding van de rat in de skinner box. (volgens bahevioristen)
Watson: we kunnen perfecte m’ppij creëren door het menselijk gedrag te herleiden naar een
technische kwestie.
Skinner: walden 2 = ideale wereld (baby’s weggerukt van ouders want ouders kunnen slecht
opvoeden. Babys moeten worden getraind door wetenschappers. Dankzij deze opvoeding kunnen we
de perfecte m’ppij creëren.
Teaching machine van Skinner: in sommige lagen van Amerikaanse m’ppij is er wantrouwen tav
leerkrachten. (vaak slechte leerkrachten) laten we mensen opvoeden via machines. Iedereen zou
dezelfde democratische opvoeding krijgen
= Algoritmische machine die u steeds moeilijkere taken geeft. Zolang je niet in staat bent een taak
perfect kan oplossen kan je niet naar het volgende level.
Volgens Mollenhauer is dit geen opvoeding maar een vorm van manipuleren/trainen. Opvoeden
=/ technisch handelen maar een gebeuren.
Chilldren of men:
Wat zou het betekenen te leven in een wereld waarin er geen nieuwe generatie meer is?
Het gedachtenexperiment dat de achtergrond vormt van deze film geeft ons te denken over de vraag
waarom we eigenlijk willen opvoeden en waarom opvoeding iets veel fundamenteler en meer
existentieel is dan ‘voor kindjes te zorgen’
De tweede centrale idee in Mollenhauers boek is m.n. dat het in opvoeden gaat om het willen doorgeven
van een wereld van betekenissen aan een volgende generatie (‘de zaak waar het om gaat’)
De fundamentele kwestie binnen de pedagogiek is dan ook: waarom willen we eigenlijk kinderen? (of:
waarom willen we ons eigenlijk de moeite getroosten nieuwkomers in deze wereld op te voeden?)
Opvoeden is dus geen technische kwestie, maar een intergenerationeel gebeuren en een existentiële
uitdaging: hoe kunnen we ‘het goede in ons leven’ doorgeven (wetende dat we dit niet onder controle
hebben)
De veranderende betekenis van opvoeding: presentatie representatie (mollenhauer)
Fundamentele breuk in de Westerse (cultuur)geschiedenis, die zich ook vertaalt in geheel andere
manieren om na te denken over mens, wereld en opvoeding: de Moderniteit (vanaf de 16de Eeuw):
Verschuiving van een wereldbeeld waarin de kosmische ordening centraal staat naar een
wereldbeeld waarin de mens centraal staat (antropocentrisme)
Volgens Mollenhauer gaat het in opvoeding altijd om presentatie, maar vanaf de 16 de Eeuw gaat het
in opvoeden steeds meer om een bijzondere vorm van presenteren, representatie. Dat opvoeden
wezenlijk het presenteren is van een bestaande wereld aan de nieuwe generatie illustreert
Mollenhauer aan de hand van Augustinus’ (354-430) autobiografische beschrijving van hoe hij leerde
spreken.
Moderniteit: menselijk subject centraal
Getemperde/vertraagde werkelijkheid:
2
, • Het verhaal van de Indiaan: presentatie van de werkelijkheid is nooit rechtsreeks, maar altijd gefilterd
en getemperd (betere vertaling: vertraagd), en ook altijd gemedieerd door symbolen. Opnieuw speelt
taal een cruciale rol in dit proces van filteren en vertragen
Voorbeeld: Indianen hebben drie voornamen, afhankelijk
van de levensperiode
Eerste naam verwijst naar toevallige
omstandigheden bij de geboorte (bv. ‘Huilen-
midden-in-de-nacht’)
Tweede naam krijgt men van zijn leeftijdgenoten
tijdens het spel (bv. ‘Loopneus’)
Derde (echte) naam verwijst naar hoe men zich
gedraagt tijdens zijn eerste gevecht (bv. ‘Rennende Bizon’ vs. ‘Man-bang-voor-zijn-paard’).
Namen markeren dus verschillende levensfasen en verwijzen naar verschillende relaties tussen mens en
maatschappij. De eerste naam verwijst vooral naar de natuur en heeft geen pedagogische betekenis. De
laatste naam verwijst naar de menselijke cultuur en maatschappij, en heeft een door en door pedagogische
betekenis. Het fenomeen dat er ook zoiets bestaat als een tweede naam wijst dan weer op het feit dat
kinderen in de tussenfase reeds doorhebben wat het culturele en pedagogische belang is van naamgeving,
maar dat ze dit nog maar voorlopig en spelenderwijs in de praktijk brengen
Van presentatie naar representatie:
Jonge kind wordt grootgebracht samen met de ouders aan het werk en in hun werkplek (er is geen
onderscheid tussen werkplekken en pedagogische plekken). Opvoeding = presentatie: een levensvorm
wordt voorgeleefd. Langzamerhand neemt men die levensvorm over (initiatie)
Kenmerkend voor deze afbeeldingen is ook dat ze vlak zijn en geen/weinig perspectief kennen. Dit is
typisch voor een premoderne manier van kijken naar mens en wereld die helemaal is ingebed in een
gematerialiseerde kosmische orde.
Introductie van perspectief wijst op een verandering in mens- en wereldbeeld: de mens staat
tegenover de wereld (i.p.v. maar een onderdeel te zijn van een materiële kosmische orde) en is heer
en meester over die wereld. Kinderen nemen nog steeds het werk van hun ouders over (koopman,
naaldenmaker), maar ‘de jongen rechts vooraan ‘leert’, waarschijnlijk heeft hij een rekenboek in zijn
hand, want ook zijn vader ‘rekent’; maar de jongen doet dat niet meer met zijn vader, waarschijnlijk
bestaat er voor hem een speciale pedagogische regeling, ‘onderricht’, omdat de presentatie van een
levensvorm alleen niet meer voldoende lijkt te zijn’.
Nog later wordt er een barrière opgetrokken tussen ouder en kind, letterlijk: de moeder neemt
afscheid van haar kinderen die elders worden opgevoed, nl. binnen een afgescheiden en speciaal
daartoe bestemde ruimte, de school. De wereld van de arbeid en de wereld van de opvoeding zijn
definitief gescheiden werelden geworden. ‘De cultuur wordt niet langer als de totaliteit van één
levensvorm aan het kind gepresenteerd, maar slechts voor de helft: eerst in de vorm van
pedagogische oefeningen, als voor vreemdelingen.’
Opvoeding als representatie
In de Moderniteit vindt dus een belangrijke verschuiving plaats: opgroeien als een kwestie van
presentatie wordt een kwestie van leren. Het pedagogische probleem is sindsdien hoe de oudere
generatie kinderen iets kan (aan)leren. Opvoeden wordt een intentioneel leerproces dat men meer of
minder rationeel en efficiënt kan vormgeven. Dit gaat hand in hand met een verregaande
specialisering (specifiek pedagogische plekken, beroepen, methoden)
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ankevdschoot. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67232 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now