College aantekeningen Grondslagen Van Recht (RGBUSBR001)
4 views 0 purchase
Course
Grondslagen van het recht (RGBUSBR001)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Boom Juridische studieboeken - Grondslagen van het recht: Hoofdlijnen
Uitgebreide aantekeningen van alle hoorcolleges en kennisclips van Grondslagen van Recht. Inclusief beschrijving van belangrijke arresten die zijn behandeld in de colleges.
Colleges en
kennisclips
Grondslagen van het
Recht
JAAR I | PERIODE I
LESWEEK I
Lesweek I | Kennisclip
Drie perspectieven van het recht:
1. Regels zijn regels (rechtszekerheid): bijv. verjaring
2. Praktische en maatschappelijke belangen (maatschappelijke doelen): bijv.
uitbetalen van schadevergoeding zal positieve gevolgen hebben voor de
samenleving
3. Hogere beginselen (gerechtigheid): bijv. idealen van gerechtigheid -> regels
leiden in een zaak tot onrechtvaardigheid
Zes juridische onderscheidingen:
1. Positief recht en wenselijk recht
- Positief recht: recht dat in een bepaalde gemeenschap door de bevoegde
autoriteiten is vastgesteld of erkend.
- Wenselijk recht: recht dat men wenst of nastrevenswaardig vindt.
2. Objectief recht en subjectief recht
- Objectief recht ‘law’: verzameling van alle erkende rechtsnormen.
- Subjectief recht ‘right’: juridische aanspraak die je aan het objectieve recht
kunt ontlenen.
3. Internationaal recht en nationaal recht
- Internationaal recht: verdragen tussen staten en besluiten van
internationale organisaties.
- Nationaal recht: recht dat binnen nationale staten tot stand komt en
gelding heeft.
4. Publiekrecht en privaatrecht
- Publiekrecht: staats- (regelt inrichting en opbouw van de staat) en
bestuursrecht (bevat regels voor overheidsorganen die zich met het
bestuur van de staat bezighouden) en strafrecht. Dit zijn de regels tussen
overheidsorganen onderling en tussen de overheid en de burgers. Een
uitzondering hierop is bijvoorbeeld een koopcontract tussen een gemeente
(overheidsorgaan) en de Ikea (onderneming van burgers), het gaat dan om
privaatrecht.
- Privaatrecht: regels tussen burgers en ondernemingen van burgers
onderling. Kenmerkt zich door juridische gelijkheid.
5. Dwingend recht en aanvullend recht
- Dwingend recht: recht waar je niet vanaf kan wijken. Bijv. art. 1:33 BW.
, - Aanvullend recht: bepalingen waar je alleen aan gebonden bent als je er
niet zelf voor kiest om ervan af te wijken. Bijv. art. 4:13 lid 1 BW.
6. Materieel recht en formeel recht
- Materieel recht: alle inhoudelijke normen die er zijn. Bijv. je mag geen
verboden middelen bij je hebben art. 2 Opiumwet.
- Formeel recht: alle regels die betrekking hebben op de verwerkelijking en
handhaving van het materiele recht. Bijv. art. 9 Opiumwet.
LESWEEK II
Lesweek II | Introductieclip
Drie theoretische labels/benaderingen van het recht:
1. Rechtspositivisme: theorie die benadrukt dat het belangrijk is het positieve
recht aan de ene kant en moraal en vaardigheid aan de andere kant goed uit
elkaar te houden.
2. Natuurrecht: theorie die benadrukt dat recht en rechtvaardigheid onderling
onlosmakelijk verbonden zijn.
3. Rechtsrealisme: theorie die recht vooral in het teken stelt van praktische
belangen en maatschappelijke doelen.
Rechtspositivisme
Legt sterk de nadruk op het belang van rechterlijke objectiviteit. Alleen
beslissingen baseren op het positieve recht (vastgelegd recht). Recht en moraal
hebben niet persé iets met elkaar te maken. Rechters gaan over het recht en niet
over de moraal. Rechters kunnen alleen hun taak vervullen door zich afzijdig te
houden van politieke kwesties en beleid.
Natuurrecht
Er is een band tussen recht en moraal (in tegenstelling tot rechtspositivisme).
Natuurrechtelijke theorieën berusten op de gedachte dat er universele (algemeen
geldende) en van nature bestaande normen van goed en kwaad bestaan die door
de menselijke rede kunnen worden erkend. Door mensen gemaakte regels
(positieve recht) kunnen voor universele en van nature bestaande normen opzij
worden gezet. Recht dat niet rechtvaardig wil zijn, is de naam recht niet waardig.
Rechtsrealisme
Recht is een sociale praktijk die sterk is verknoopt met een sociale context. Er is
een band tussen recht en politiek en recht en beleid.
Lesweek II | Casus
Een groep grotverkenners gaat een grot in en komen vast te zitten na een
aardverschuiving. Ze overleven het niet zonder eten en besluiten daarom om
iemand uit de groep te doden en op te eten. De rest overleeft en worden gered,
maar worden wel vervolgd voor moord. De zaak wordt door 5 rechters van het
gerechtshof behandeld. Ze moeten de rechtsvraag ‘zijn de grotverkenners
schuldig aan moord?’ beantwoorden. De rechters geven allen een ander
antwoord op deze rechtsvraag. Twee rechters vinden dat de grotverkenners
schuldig zijn aan moord, twee andere rechters vinden dat ze onschuldig zijn en
één rechter komt niet tot een beslissing. Elke rechter neemt een
rechtstheoretische positie in en verschillen daardoor van mening.
, Lesweek II | Hoorcollege
Er zijn 3 rechtstheoretische stromingen:
1. Rechtspositivisme
2. Natuurrecht
3. Rechtsrealisme
Redelijkheid en billijkheid = rechtvaardigheid (art. 6:2 BW, 3:12 BW)
Rechtseconomie kijkt ook naar de gevolgen van een beslissing op de economie
en de maatschappij.
LESWEEK III
Lesweek III | Kennisclip
Wat is recht?:
Rechtspositivisme: recht is wat rechtsautoriteiten erkennen als geldend
recht
Natuurrecht: geldigheid van recht hangt af van moraal
Grenswachters schoten in de tijd van de DDR overstekers door die van Oost- naar
West-Duitsland wilden oversteken. In die tijd was het de plicht van de
grenswachters om deze overstekers neer te schieten. Na de tijd van de DDR
werden de grenswachters voor de rechter gesleept. De grenswachters beriepen
zich op het toen geldende recht: zij moesten iedereen neerschieten die de grens
van oost naar west wilden oversteken.
Rechtspositivisme: dit was toen het recht gesteld door de autoriteiten, dus
dat geldt. De grenswachters kunnen niet veroordeeld worden.
Natuurrecht: de bepalingen waren zo onrechtvaardig en immoreel, en is
daarom geen geldend recht.
Lesweek III | Hoorcollege
Rechtspositivisme: theorie van H.L.A. Hart
H.L.A. Hart schreef een boek ‘The concept of law’, welke het meest invloedrijk is
in de hedendaagse rechtsfilosofie.
Primitieve gemeenschappen hebben primaire regels (gewoonte/groepsmoraal):
Regels die het vrije gebruik van geweld beperken
Regels die eigendom beschermen
Regels die bepalen dat afspraken moeten worden nagekomen
Sancties
In een complexe samenleving is er niet 1 groep of gewoonte zoals bij primitieve
gemeenschappen. Primaire regels zijn dan dus niet voldoende.
Problemen die opspelen bij alleen primaire regels in een complexe samenleving:
Onzekerheid: wat is gewoonte in een groep als er niet slechts 1 groep is?
Statisch karakter: regels kunnen moeilijk veranderen. Je zal moeten
wachten tot de groepsmoraal verandert, dat duurt tientallen dan niet
honderden jaren. In een complexe samenleving nog moeilijker omdat de
moraal van veel verschillende groepen zou moeten veranderen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmaX1997. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.99. You're not tied to anything after your purchase.
