Summary
Samenvatting biologie H14 Waarnemen
- Course
- Level
- Book
Uitgebreide, begrijpbare samenvatting over de zintuigen en waarnemen. inclusief plaatjes, binasoverzicht en begrippenlijsten
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
SanneSummarys
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 14 – Waarnemen14.1 – Zintuigcellen
Evenwichtszintuig
Zintuigcellen zijn gespecialiseerde cellen die reageren op een specifieke
prikkel, de adequate prikkel. In je evenwichtszintuigen gaat het om
zintuigcellen die reageren op beweging. Je 2 evenwichtszintuigen zitten
in je oren en registreren hoofdbewegingen. Beide bestaan uit een centraal
deel, het vestibulum en 3 halfcirkelvormige kanalen (staan loodrecht op
elkaar). Het vestibulum en deze 3 kanalen zijn gevuld met een
vloeistof: endolymfe. De maculae (zit in vestibulum) zijn 2 kleine
zintguigorgaantjes die informatie geven over de stand van je hoofd
t.o.v. de zwaartekracht en over rechtlijnige versnelling. De
haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken met lange ciliën
(zintuigharen) in een geleilaag met daar
bovenop een laag kalksteen. Deze
kalksteentjes zorgen dat de macula gevoelig is voor zwaartekracht en
geeft de geleilaag een zekere traagheid, wat je merkt bij starten
(versnellen) en stoppen (vertragen). De ciliën buigen daarbij in een
richting, wat de haarcellen doorgeven aan de hersenen. Maculae
reageren alleen op verandering in snelheid.
Informatie over draaibewegingen van je hoofd, komt uit de 3
halfcirkelvormige kanalen. Ze kunnen 3 richtingen registreren: ja-knikken (bovenkanaal), nou-ja
schudden (achterkanaal) en nee schudden (zijkanaal). Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met
daarin haarcellen met lange ciliën, deze steken in de cupula (geleiachtige massa) en kunnen vrij
bewegen in de endolymfe. Bij elke draaiing bewegen de kanalen mee, maar het endolymfe niet
direct. Aan het begin en einde van een draaiing bewegen de cupulae door de trage endolymfe t.o.v.
de wand van de kanalen. De ciliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar het
evenwichtscentrum in de
hersenstam.
Zintuigcellen
, Zintuigcellen zijn receptorcellen, waarmee je informatie kunt verzamelen. Verschillende zintuigen
hebben verschillende receptorcellen:
Mechanoreceptoren (zintuigcellen in cupulae en maculae (evenwichtsorganen)): gevoelig
voor mechanische prikkeling, het buigen van de ciliën.
Thermoreceptoren (huid): reageren op temperatuurveranderingen
Chemoreceptoren (neus): reageren op bepaalde stoffen
Fotoreceptoren (oog): reageren op licht.
Receptorcellen hebben over hun membraan een rustpotentiaal. Een adequate prikkel leidt in de cel
tot een verandering van de membraanpotentiaal. Door het openen/dichtgaan van ionpoorten. Bij
mechanoreceptoren gebeurt dit onder invloed van vormverandering van het celmembraan, bij
thermoreceptoren is een warmtegevoelig eiwit de oorzaak.
Chemo- en fotoreceptoren doen het anders. Hierbij spelen een signaalcascade en secundaire
boodschapper een rol. De laatste bindt aan doelwitmoleculen op de ionpoorten, die daardoor open
of dicht gaan. Is de prikkeldrempel (drempelwaarde) bereikt, dan vindt een volledige depolarisatie
plaats. De Ca2+-poorten gaan open, dus de Ca 2+-ionen stromen naar binnen en de receptorcellen
lozen een exciterende neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron. De hoeveelheid
neurotransmitter bepaald de impulsfrequentie die ontstaat in het sensorische neuron. De frequentie
geeft info over de sterkte van de prikkel, een sterkere prikkel heeft vaak een hogere
impulsfrequentie.
Pijnreceptoren zijn
geen
zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden die reageren op prikkels die schade kunnen geven. De
prikkeldrempel van pijnreceptoren ligt veel hoger dan die van zintuigcellen. Zij geven info via het
ruggenmerg door aan pijncentra in de grote hersenen.
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel van een receptorcel verhoogd worden.
De receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel, dit is gewenning ofwel adaptie.
In de meeste zintuigcellen treedt dit op, maar bij de 1 eerder dan bij de ander. Pijnzintuigjes
vertonen helemaal geen adaptie.
Evenwicht bewaren
Je staat niet gewoon recht op, je zwaait eigenlijk een beetje heen en weer met je lichaam. De
maculae registreren dit en geven dit door aan het evenwichtscentrum in de hersenstam. In
combinatie met info uit ogen, gewrichten, pezen, spieren en huid kan het centrum hierdoor je
evenwicht regelen. Ook de kleine hersenen doen mee en koppelen de info naar diverse spieren,
zodat die op tijd kunnen bijsturen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SanneSummarys. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75057 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now