Summary
Samenvatting college aantekening Elementaire Bestuurskunde 2021
- Course
- Institution
- Book
Volledige samenvatting van het vak elementaire bestuurskunde aan de RUG. Minor Politiek en Bestuur
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
kajakuik1
Content preview
Elementaire Bestuurskunde14-9 Waarom bemoeit de overheid zich met de samenleving?
H. Winter
T.b.v. De openbare orde
Publieke voorzieningen verzorgen (en daarom ook belasting heffen e.d.)
Sociale vrede door inkomstenherindeling (verschillen tussen arm en rijk verminderen)
Reguleren van uitputbare hulpbronnen (tragedy of the commons)
Hoe bemoeit de overheid zich met bovengenoemde punten?
Oudsher ➝ nachtwakersstaat ➝ veiligheid, liberaal, teruggetrokken houding
Daarna ➝ verzorgingsstaat ➝ alles voorzien en regelen (ten gevolge van de Beurskrach)
Nu ➝ participatiestaat ➝ actieve rol v.d. Burger (ten gevolge van de oliecrisis jaren '70)
Op welke grondslagen berust de overheid?
Juridische aard ➝ Bevoegdheden overheid
Publiekrechtelijke regels ➝ AOW, WW
Soms privaatrechtelijk ➝ Bijv. Een overeenkomst met een busmaatschappij
Mededingingsrecht ➝ Eerlijke concurrentie verzorgen / niet functioneren van de
markt corrigeren
Thomas Hobbes
Voorstander van een nachtwakersstaat, minimale inmenging van de overheid
Rol v.d. Overheid ➝ veiligheid en marktbalans
Maar, zonder overheid geen investeringen in algemeen belang
Kans op monopolie en kartels
Clementieregeling
Wanneer een partij een kartel verlaat kan hij dat ongestoord doen, mits hij de praktijken
binnen het kartel aangeeft
Een van de 5 vormen van marktfalen
1. Preventie van monopolies en kartel
2. Productie collectieve goederen
3. Regulering externe effecten (rampen e.d.)
4. Beheersing van merit goods/’bemoeigoederen’ (gezondheidszorg, onderwijs)
5. Herverdeling: compenseren van verdelingseffecten
Zonder markt geen overheid?
, Er is altijd wel een vorm van centraal gezag, zolang er samenlevingen zijn geweest
Altijd combinatie van overheid en markt
Hoe verhoudt de overheid zich tot de samenleving?
Dr
iehoek
Overheid
Gemeenschap
Markt
Middenveld (in het midden, de coöperatie)
Overheid: verticale relatie, geweldsmonopolie, hiërarchie
Markt: horizontale relatie, ruil, prijsmechanismen
Gemeenschap: samenwerking, loyaliteit
Zwaartepunt binnen de driehoek kan verschuiven (zo kan van tijd tot tijd de overheid, markt
of samenleving overwicht hebben in de samenwerking)
Onderscheid, de stippellijnen, zijn niet zo hard als het figuur doet lijken
Het middenveld
Private organisaties met deels publieke taken of een private organisatie zonder
winstoogmerk
Organisatie onder privaatrecht
Bijv. ziekenhuizen of schoolbesturen
Of: organisatie de bepaalde belangen behartigt, bijv. een vakbond of
milieuorganisatie
Marktdynamiek
Bijv. De zorg in Nederland
Ziekenhuizen opgericht door de gemeenschap
Voorheen waren ziekenhuizen particulier initiatief van private gezelschappen (zuil)
Zorg werd langzaam aan meer een overheidstaak (verzorgingsstaat)
Zorg wordt daardoor ook duurder ➝ lichte marktwerking wordt losgelaten op zorgsysteem
(NPM)
Recente ontwikkeling ➝ doorgeschoten marktwerking ➝ opkomst van lokale organisaties
vanuit de gemeenschap
,Van privatisering naar een sterkere invloed van de overheid
Ook wel liberalisering of vermarkting genoemd
Tegenovergestelde van nationalisering of verstatelijking
In coronatijden: overheid houdt bedrijven op de been ➝ hybride staatsbedrijven
Verkiezingsprogramma: overheid groeit en wordt steeds belangrijker, terwijl dit komt na een
periode van participatiemaatschappij trend
Wat is de overheid of het publieke domein?
Er is vaak een publiek belang (bij een overheid, maar ook steeds meer bedrijven zetten een
bijv. Duurzamere koers in)
Zelfs in harde markt sectoren
Het publieke domein: van bovenaan het minst publiek naar onderaan het meest publiek
Private organisaties / non-profit: Amnesty e.g.
Private organisaties / profit: e.g. Consultant, interim manager
Kernaanpak
Indelen van een organisatie in publiek of niet-publiek
Onderscheid in markt of middenveld is niet relevant
Onderscheid is op basis van de rechtstatelijke vorm
Publieke- of privaatrechtelijke grondslag dus
Mate van publiekheid ➝ wanneer er geen harde scheidslijn is, maar het overloopt van
publiek naar privaat
Bijv. ziekenhuizen (wanneer ze wel winst mogen maken, maar een maatschappelijke
verplichting hebben om alle patiënten op te nemen)
Rechtstatelijke vorm niet relevant
Dimensionele aanpak
, Drie dimensies
Eigenaarschap ➝ van wie is de organisatie?
Omdat de grondslag kan veranderen (bijv. de privatisering van Holland
Casino, eerst een staatsrechtelijk)
Bekostiging ➝ Wie bekostigt de organisatie?
Inkomstenstroom kan soms ook gemengd zijn (Staatsbosbeheer wordt
gesubsidieerd, maar verdient ook geld aan houtkap)
Mate van publieke controle ➝ staat een organisatie onder politieke controle?
Het openbaar bestuur
Grote variatie
Niet een partij
Verschillende niveaus van bestuur
Vage grenzen
Een mogelijke definitie van openbaar bestuur: "Organisaties met taken en bevoegdheden die
betrekking hebben op het bestuur van de maatschappij, gebaseerd op wettelijke grondslagen
die beslissingen nemen met een bindend karakter".
Multi-level Governance
Huis van Thorbecke
Het bestuur vindt op verschillende schaalniveaus plaats
Zowel in publiek en privaat
Geen waterdichte scheiding tussen de niveaus
Door globalisering, decentralisatie (taken naar een lager niveau) en integratie
(taken opschalen naar EU) Eigen agenda van nationale organisaties t.b.v.
Europees beleid
Europese integratie ➝ uitholling van de nationale staat
Zwaartepunt van beleid komt supranationaal te liggen, waardoor er op
nationaal niveau weinig over blijft
Niveaus:
Lokaal
Regionaal
Provinciaal
Nationaal
Europees
Internationaal
Het is bijna altijd zo dat het hoogste niveau ook de meeste macht en invloed op de lagere
niveaus heeft
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kajakuik1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now