Essay
Essay 3 Preventie & Bestraffing Gated Communities
- Course
- Institution
Essay 3 voor vak Preventie & Bestraffing over Gated Communities. Gedoceerd aan Vrije Universiteit Amsterdam
[Show more]
Seller
Follow
nickkuin
Reviews received
Content preview
N.J. (Nick) Kuin 2599395 2194 woordenHet wonen in Gated Communities: een doorgeslagen voorzorgsdroom?
Inleiding
De bestorming van de Bastille in Parijs in 1789 wordt gezien als het (symbolische) begin van de
Franse Revolutie. Het is het startpunt gebleken voor de leuze: ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap’.
Kenmerkend wordt de vrije toegang voor eenieder tot de openbare ruimte, wat met uitstek de plek
wordt om te discussiëren over alles wat het leven te bieden heeft. Het zijn idealen waar huidige
maatschappijen nog steeds op stuwen1. Paradoxaal is dan ook de transformatie van de publieke
ruimte in de laatste jaren. Een transformatie die steeds meer neigt naar voorzorg en afscheiding in
plaats van verbroedering. De openbare ruimte wordt op sommige plekken enkel toegankelijk voor
een bepaalde groep of op een bepaalde tijd. En het blijft niet beperkt tot voorschriften, maar ook de
architectuur van de ruimte transformeert mee; er komen meer hekken, camera’s en poorten. Het
meest uit het oog springende voorbeeld is de gated community: een afgeschermd woondomein dat
iedere functie van het leven herbergt. In dit essay zal in worden gegaan op dit fenomeen aan de hand
van de volgende centrale vraag: ‘Wat zijn de belangrijkste redenen waarom wereldwijd mensen zich
steeds meer terugtrekken in gated communities en op welke concrete manieren wordt in deze
afgesloten gebieden invulling gegeven aan het voorzorgsbeginsel?’
Gated communities
Operationalisatie
In de literatuur wordt de oorsprong van gated communities vaak gevonden in de Verenigde Staten
(Blakely & Snyder, 1997; Low, 2001). De eerste gated communities werden gebouwd om
landgoederen te beschermen en functioneerden als vrijetijdsbestemmingen voor ouderen. Hierdoor
kunnen de eerste gated communities beter aangemerkt worden als vormen van seniorenwijken en
recreatieoorden dan als ‘gewone’ woonwijken (Lohof & Reijndorp, 2006). In de jaren negentig
hebben gated communities onder andere door een stijgende vraag en een goedkoper en groeiend
aanbod aan terrein gewonnen (Low, 2001). Hierdoor kennen we gated communities nu vooral als
afgeschermde woongebieden met een geprivatiseerde publieke ruimte, waarbinnen alle
(stads)voorzieningen aanwezig zijn (Atkinson & Blandy, 2005; Blakely & Snyder, 1997). Deze gated
communities zijn van oorsprong vooral te vinden in landen met grote sociale verschillen en hoge
criminaliteitscijfers zoals Zuid-Afrika, Latijns-Amerika en de Verenigde Staten (Wilson-Doenges,
2002), maar komen ook steeds meer in trek in landen met grote economische, politieke en sociale
veranderingen zoals Rusland, Polen en China (Eshuis, Klijn, & Twist, 2011; Glasze, Webster, & Frantz,
2006).
Ook in Nederland is er een opkomst in deze vorm van wonen. Echter verschilt de
Nederlandse praktijk van de, hierboven beschreven, klassieke vorm. In de literatuur naar de
Nederlandse praktijk wordt dan ook vaak verwezen naar ‘afgeschermde woondomeinen’ in plaats
van naar gated communities (Hamers, Nabielek, Schluchter, & Van Middelkoop, 2007; Hamers & Van
Middelkoop, 2012). Hamers en Tennekes (2008) stellen dat het in Nederland meer gaat om
‘beslotenheid door begrenzing’ en niet zozeer om ‘beveiliging door afsluiting’. Nederlandse
afgeschermde woondomeinen maken voornamelijk gebruik van ‘zachte scheidingen’ om zich af te
schermen van de omgeving (Hamers & Van Middelkoop, 2012). Hierbij kan gedacht worden aan
heuvels, rivieren en heggen in plaats van hekken en hoge muren. Hier hangt mee samen dat de
1
Zie bijvoorbeeld de brief van de minister van Veiligheid en Justitie G.A. van der Steur en de staatssecretaris
van Veiligheid en Justitie K.H.D.M. Dijkhoff van 27 november 2015, waar ‘vrijheid, broederschap en gelijkheid’
als de fundamenten van Europese samenwerking wordt gezien.
Geraadpleegd van: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32317-360.html
, N.J. (Nick) Kuin 2599395 2194 woorden
meeste Nederlandse complexen voor iedereen toegankelijk zijn, in plaats van alleen voor de
bewoners (Hamers et al., 2007). Verder zijn de Nederlandse woondomeinen veel kleinschaliger dan
de klassieke buitenlandse vormen en behelzen deze over het algemeen geen andere functies dan
wonen (Hamers et al., 2007; Hamers & Van Middelkoop, 2012). Dit wil zeggen dat winkels en andere
voorzieningen veelal niet aanwezig zijn, waardoor men gewoon nog naar ‘buiten’ moet.
Voor het vervolg van dit essay zal het (ruime) onderscheid tussen de buitenlandse gated
communities en de Nederlandse afgeschermde woondomeinen worden aangehouden. Mede door de
vormgeving van de Nederlandse praktijk, verschillen ook de redenen waarom mensen hier gaan
wonen van het wereldwijd bekende beeld.
Redenen voor het wonen in gated communities
De literatuur biedt variërende antwoorden op de vraag waarom mensen zich wereldwijd
terugtrekken in gated communities. Blakely en Snyder (1997) onderscheiden drie varianten van gated
communities: lifestyle, prestige en security communities. In lifestyle communities vinden mensen
met dezelfde achtergronden of zelfde vrijetijdsinteresses elkaar. In prestige communities komt de
welgestelde klasse samen die gesteld zijn op veel privacy. Dit sluit aan bij de opvatting dat gated
communities gezien kunnen worden als een fysieke uiting van toenemende sociaaleconomische
ongelijkheid tussen burgers (Low, 2001; McKenzie, 2006). Daarnaast past het bij het idee dat het
wonen in gated communities gezien kan worden als statussymbool (Caldeira, 2000; Janoschka &
Borsdorf, 2006). In de security communities vestigen mensen zich voornamelijk voor de veiligheid.
Dit vindt aansluiting bij de reden dat mensen zich terugtrekken in gated communities uit angst voor
onveiligheid en criminaliteit (Davis, 1992; Low, 2001, 2003). Hetzelfde geldt voor gevoelens van
onzekerheid (Bauman, 2000) en een dalend gemeenschapsgevoel (Blakely & Snyder, 1997). Naast de
genoemde individuele redenen, zijn er ook praktische verklaringen op bestuurlijk niveau te vinden.
Zo kan het voor sommige gemeenten die krap bij kas zitten, aantrekkelijk zijn dat burgers zelf
verantwoordelijk zijn en kosten dragen voor de voorzieningen binnen hun gated communities (Low,
2003; Mckenzie, 2006). Het gevolg hiervan kan zijn dat een groot deel van de nieuwbouw binnen
gated communities wordt gebouwd, waardoor mensen minder opties op de huizenmarkt hebben
(Dijkmans, 2008).
Ook de literatuur over de Nederlandse praktijk varieert in verklaringen voor de keuze van het
wonen in een afgeschermd woondomein. Zo stellen Eshuis e.a. (2011) in hun onderzoek dat
veiligheid een belangrijke overweging is om in een afgeschermd woondomein te gaan wonen.
Daarentegen stellen Hamers en Middelkoop (2012), Lohof en Reijndorp (2006) en Schuilenburg en
Van Steden (2015) dat in hun onderzoeken veiligheid niet als prominentste reden geldt. In de
onderzoeken van Lohof en Reijndorp (2006) en Schuilenburg en Van Steden (2015) komen vooral
relatief ‘normale’ argumenten naar voren om ergens te gaan wonen, zoals de prijs, ligging en
woontypen. Bijlsma, Galle en Tennekes (2010) en Blokland (2009) wijzen meer op het verlangen naar
het wonen met gelijkgestemden.
Voor zowel de gated communities als de afgeschermde woondomeinen geldt dat redenen
ook gevonden kunnen worden in de huidige tijdgeest. Een tijdgeest die zich laat kenmerken door
neoliberale ontwikkelingen. De rol van de overheid wordt minder groot en de verzorgingsstaat wordt
afgebouwd (Brenner & Theodore, 2002; Hamers et al., 2007). Het sluit aan bij het begrip
‘responsabilisering’ dat Garland (1996) introduceerde. De burger wordt in toenemende mate
gewezen op de eigen verantwoordelijkheid en dit brengt ook gevolgen met zich mee voor de
woonomgeving (Hamers et al., 2007). Daarnaast worden andere criminologische benaderingen
populair. Onder andere de ‘Broken windows’ theorie van Wilson en Kelling (1982) wint aan terrein.
Deze theorie is gebaseerd op het idee van sociale desorganisatie. Sociale desorganisatie dient
voorkomen te worden door de omgeving ‘schoon’ (vrij van graffiti, prostitutie, vuil op straat,
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nickkuin. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now