Personen- en familierecht en erfrecht examenmatrijs
Nalatenschap: Vermogen, dit wil zeggen het geheel van bezittingen en schulden van de
overledene.
Wettelijk erfrecht
Als iemand tijdens zijn leven geen uiterste wilsbeschikking zoals een testament maakt, heeft
hij geen geldige aanwijzingen gegeven over wat er na zijn dood met zijn vermogen moet
gebeuren. In dat geval geeft de wet aan voor wie het vermogen van de overledene is. De wet
wijst de erfgenamen aan. Dit wordt het wettelijke erfrecht genoemd.
In het wettelijke erfrecht zijn de echtgenoot en de kinderen van de overledene de eerste
erfgenaam/ is er geen echtgenote en zijn er geen kinderen, dan wijst de wet
achtereenvolgens andere familieleden als erfgenaam aan.
Testamentair erfrecht
Wie wil afwijken van de regels van het wettelijke erfrecht, moet een testament maken. Een
testament is een akte die door de notaris wordt opgemaakt. In deze akte legt de erflater vast
wat er na zijn overlijden met zijn vermogen moet gaan gebeuren.
Kinderen hebben altijd recht op een bepaald deel van de nalatenschap van hun ouders. Het
gedeelte van de nalatenschap waar ze recht op hebben, wordt legitieme portie genoemd
(zie art. 4:63 e.v. BW). De legitieme portie bedraagt de helft van wat een kind zou hebben
gekregen volgens het wettelijk erfrecht.
Legitimaris: Iemand die recht heeft op een legitieme portie
Stel Jan heeft €50.000. Nabestaanden zijn de dochters Ellen en Katie. Jan wil zijn vermogen
nalaten aan het Rode Kruis. Ellen en Katie hebben echter recht op hun legitieme portie. Om
de portie te berekenen moeten we eerst berekenen wat ze zouden hebben geërfd volgens
het wettelijke erfrecht. Dat is €25.000. De helft daarvan is de legitieme portie. Met andere
woorden: Ellen en Katie hebben ieder recht op €12.500.
Sommige erflaters willen een deel van hun nalatenschap nalaten aan een dierbaar persoon
of aan een goed doel, zoals het Rode Kruis. Als de erflater niet wil dat het goede doel
erfgenaam is, en daarmee rechtsopvolger wordt van de overledene, kan de erflater kiezen
voor een legaat.
Voor een legaat is een testament nodig.
Soms gaan er legaten naar erfgenamen.
Legaat: Bepaald goed of een bedrag in geld uit de nalatenschap dat de erflater door middel
van een testament aan een (rechts)persoon nalaat.
Sommige legaten hoeven niet per se in een testament te worden vastgelegd. Voor meubels
en andere stukken inboedel, voor sieraden en kleren is een codicil voldoende. Een codicil is
een eigenhandig geschreven, gedateerde en ondertekende brief van de erflater waarin hij
bepaalde, precies beschreven goederen aan iemand legateert. (art. 4:97 BW)
Codicil: Handgeschreven, gedateerde en ondertekende verklaring waarin de ondertekenaar
één of meer goederen aan een persoon legateert.
Testament: Notariële akte met de laatste wil van de erflater.
Erfrecht
In het erfrecht gaat het om de vraag wat er gebeurt met de bezittingen en de schulden van
een persoon die is overleden. De wet wijst erfgenamen aan die het vermogen van de
, overledene erven. Ook geeft de wet regels voor het geval iemand wil dat de bezittingen en
schulden na zijn dood niet (helemaal) naar zijn in de wet aangewezen erfgenamen gaan.
In een testament legt een notaris de laatste wil van een erflater vast. Anders gezegd, een
testament is een notariële akte met daarin de uiterste wilsbeschikking van de erflater (art.
4:43 jo.94 BW). Degene die het testament laat maken, noemt men de testateur.
Een levenstestament is een strikt persoonlijk, herroepbaar document waarin iemand
vastlegt wat de wensen zijn voor de situatie dat degene bij leven niet meer in staat is
bepaalde of alle handelingen te verrichten of bepaalde of alle beslissingen te nemen.
Boedelmacht
Vaak wordt in de verklaring van erfrecht meteen een boedelvolmacht opgenomen. Hiermee
machtigen de gezamenlijke erfgenamen om namens hen op te treden. Zo’n boedelvolmacht
is handig omdat anders voor iedere beslissing over de nalatenschap de toestemming (en
handtekening) van alle erfgenamen nodig is.
Boedelgevolmachtigde: Iemand die handelt namens alle erfgenamen.
Volmachtgever: Een volmachtgever verleent volmacht aan de gevolmachtigde , om in zijn
naam rechtshandelingen te verrichten.
Erflater: Overledene die zijn vermogen achterlaat.
Executeur: Persoon die verantwoordelijk is voor het vereffenen van de nalatenschap.
De Testamentair executeur is de persoon die in het testament aangewezen wordt als
degene die het nalatenschap van de erflater moet uitvoeren.
Een afwikkelingsbewindvoerder mag zonder medewerking of toestemming van de
erfgenamen goederen uit de nalatenschap verkopen en de opbrengst ervan verdelen onder
de erfgenamen.
Eisen die aan de testateur worden gesteld
Voor het maken van een testament geldt een minimumleeftijd van 16 jaar. Minderjarige vanaf
16 jaar zijn dus handelingsbekwaam als het gaat om het maken van een testament (art. 4:55
lid 1 BW). Daarnaast geldt als voorwaarde dat de testateur voldoende in staat is zijn wil te
bepalen. Dit wil zeggen dat de testateur de gevolgen van zijn daden moet kunnen overzien.
Een testateur die vanwege een geestelijke stoornis onder curatele staat, heeft voor het
maken van een testament een machtiging nodig van de kantonrechter. Voldoet de testateur
niet aan de eisen die de wet aan een testateur stelt, dan is het testament nietig.
Een nalatenschap maak een erfgenaam niet altijd rijker. Een erfgenaam erft de bezittingen
en de schulden van de erflater. Een nalatenschap kan dus ook negatief uitpakken, als de
schulden van de overledene groter zijn dan zijn bezittingen. Mede daarom heeft iedere
erfgenaam het recht zelf te beslissen of hij de nalatenschap aanvaardt of verwerpt (art. 4:190
BW). Als een erfgenaam een erfenis verwerpt, doet hij afstand van zijn totale erfdeel, van de
bezittingen en van de schulden. Art. 4:191 lid 1 BW beschrijft hoe een nalatenschap wordt
verworpen of aanvaard.
Aanvaarden van de nalatenschap
Bij het zuivere aanvaarden van een nalatenschap hoeft geen verklaring worden afgelegd bij
de rechtbank. Aanvaarden kan namelijk ook blijken uit ‘daden van aanvaarding’. Art. 4:192
lid 1 BW geeft aan welke daad van aanvaarding kan leiden tot zuivere aanvaarding. Een
zuivere aanvaarding geldt voor de hele nalatenschap.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmabont5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.72. You're not tied to anything after your purchase.