Uitwerking bijeenkomst 2 Bewijs in Strafzaken

Wat zijn bewijsmiddelen?

Answer: Bewijsmiddelen zijn datgene waardoor men de rechter in kennis brengt met diverse redengevende feiten of omstandigheden.

Welke wettelijke bewijsmiddelen kent het Nederlandse strafprocesrecht?

Answer: De eigen waarneming van de rechter, de verklaring van de verdachte, de verklaring van de getuige, de verklaring van de deskundige en schriftelijke bescheiden.

Eigen waarneming van de rechter: leg uit.

Answer: Artikel 340 Sv. De waarneming moet zijn gedaan in de hoedanigheid van rechter en op het onderzoek ter terechtzitting. De eigen waarneming van de rechter kan alleen als bewijsmiddel meewerken als de verdediging en het Openbaar Ministerie zich daarover hebben kunnen uitlaten op het ottz.

Verklaring van de verdachte: leg uit.

Answer: Artikel 341 Sv. De verdachte is niet verplicht te verklaren (art. 29 Sv), zijn verklaring kan niet als bewijs worden gebruikt indien die verklaring is afgelegd in de afwezigheid van rechtsbijstand (tenzij uitdrukkelijk en ondubbelzinnig van dat recht afstand is gedaan en de verdachte over deze keuze werd geïnformeerd). Kennelijke leugenachtige verklaringen kunnen onder bepaalde omstandigheden worden gebezigd als bewijs. Verdachte kan op grond van art. 341 lid 4 Sv niet enkel op zijn eigen verklaring worden veroordeeld.

Verklaring van een getuige: leg uit.

Answer: Art. 342 Sv. Kan alleen gaan om wat de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. De getuigenverklaring moet aan drie eisen voldoen: 1) mag geen oordelen bevatten die aan de rechter zijn voorbehouden, 2) mag geen onzekere factoren bevatten 3) getuige moet kunnen worden verhoord door de verdediging (tenzij de verdediging voldoende is gecompenseerd wanneer dit niet kan)

Verklaring van de deskundige: leg uit.

Answer: Art. 343 Sv. Sinds de Wet Deskundige in Strafzaken kan dit gaan om een verklaring op het onderzoek ter terechtzitting of een verklaring ten overstaan van de Rechter-Commissaris. De deskundige moet formeel deskundig zijn (hij moet als zodanig zijn benoemd) en materieel deskundig zijn (moet voldoende kennis van zaken hebben).

Schriftelijke bescheiden: leg uit.

Answer: Art. 344 Sv. De opsomming is open en sluit geen enkel type geschrift vooraf uit. Art. 344a Sv geeft nadere regels over het gebruik van schriftelijke bescheiden als bewijs. Iedere sub van art. 344 Sv beschrijft een mogelijk schriftelijk bescheid. Vooraf afgelegde verklaringen van de verdachte, getuigen of deskundigen vallen hier ook onder (tenzij ze natuurlijk t.o.v. de rechter zijn gedaan).

HR 24 september 2019 (Eigen waarneming rechter)

Answer: De eigen waarneming van de rechter kan alleen als bewijsmiddel meewerken als verdediging en het OM zich daarover hebben kunnen uitlaten op zitting. Beeld/geluid mag buiten het ottz worden bekeken en via eigen waarneming aan het bewijs worden toegevoegd, maar dit mag enkel wanneer de opname 1) tijdens het ottz aan de orde is gesteld, 2) de verdachte en het OM van de opname kennis hebben kunnen nemen en 3) verdachte en OM geen bezwaar hebben gemaakt tegen het niet-vertonen van de opname.

HR 17 februari 2015 (Unus testis en schakelbewijs)

Answer: Verdachts is veroordeeld wegens meermaals gepleegde oplichting. Hij stelt cassatie in omdat de bewezenverklaring volgens hem enkel is gebaseerd op de verklaring van één getuige, de aangever. De Hoge Raad overweegt dat de bewezenverklaring in casu ook steunt op de feitelijke gang van zaken in andere, reeds bewezenverklaarde oplichtingen. Dit schakelbewijs is toegestaan, waardoor niet kan worden gezegd dat de verklaringen van aangever onvoldoende steun vinden in ander bewijs.

HR 22 april 2014 (mishandeling tijdens zwangerschap)

Answer: Verdachte is tenlastegelegd dat hij slachtoffer tegen haar buik heeft gestompt terwijl zij zwanger was. De bewezenverklaring steunt op het PV van de aangifte en het PV van een getuige bij wie het slachtoffer huilend aan de deur kwam na het voorval. De bewezenverklaring van de gehele tenlastelegging kan niet steunen op de verklaring van 1 getuige, art. 342 lid 2 Sv. Of aan dat bewijsminimum is voldaan, moet worden beantwoord aan de hand van het concrete geval. Er zijn geen standaardregels over art. 342 lid 2 Sv te geven, maar als niet vanzelfsprekend is voldaan aan het minimum, zal de rechter nader moeten motiveren. In casu vond de verklaring van de aangeefster voldoende steun in ander bewijs, namelijk de verklaring van de getuige, die op alle punten behalve de tijdsindicatie met de verklaring van de aangeefster overeenkomt.

HR 30 juni 2009 (Verkrachting na keizersnee)

Answer: Verdachte is tenlastegelegd dat hij slachtoffer heeft verkracht vlak nadat zij middels keizersnee was bevallen. De bewezenverklaring steunt op de verklaringen van het slachtoffer, met ondersteuning van de verklaringen van de politie en getuige over de ziekenhuiskamer, de verklaring van de verdachte waarin hij zegt dwangmatige behoefte aan seks te hebben. De gehele tenlastelegging kan niet worden bewezen door 1 getuigenverklaring. De bewezenverklaring volgt alleen uit de verklaringen van de aangeefster. De andere bewijsmiddelen geven onvoldoende steun en het Hof heeft niet gemotiveerd waarom zij wel voldoende zouden zijn. De bewezenverklaring is daarom niet voldoende met redenen gemotiveerd.

Parket bij de HR, conclusie AG Spronken 2018 (Steunbewijs in zedenzaak)

Answer: Het antwoord op de vraag of voldoende steun is als de bewezenverklaring zwaar leunt op de verklaring van het slachtoffer, zoals vaak het geval is bij zedenzaken, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Het steunbewijs moet \'voldoende steun\' geven aan de verklaringen van de getuige (het moet op relevante wijze in verband staan met de inhoud van de verklaring van de getuige). Steunbewijs mag niet van dezelfde bron afkomstig zijn. Het steunbewijs hoeft geen betrekking te hebben op de ten laste gelegde gedraging. Ook hoeft het steunbewijs niet rechtstreeks betrokkenheid te bevestigen van de verdachte bij het gepleegde feit. In casu hoeft het misbruik geen steun te vinden in ander bewijsmateriaal, zolang de verklaring van de aangeefster op bepaalde punten bevestiging vindt in andere bewijsmiddelen, afkomstig van een andere bron dan degene die de verklaring aflegde.

HR 29 maart 2016 (internetinformatie als feit van algemene bekendheid / Aloë Capensis)

Answer: De enige omstandigheid dat een bron een internetbron is, wil niet zeggen dat deze kan worden aangemerkt als een feit van algemene bekendheid. Het ging in casu om gegevens die specialistische kennis veronderstellen en waarvan de juistheid voor betwisting vatbaar is.

HR 10 juli 2018 (Google maps en feit van algemene bekendheid)

Answer: Het Hof kon, onder verwijzing naar Google Maps, oordelen dat het van algemene bekendheid is dat de woning van de getuige recht tegenover het schuifhek was gelegen, nu het kon aannemen dat het voor elk van de rechtstreeks in het geding betrokkenen zonder meer duidelijk was dat het hier gaat om een algemeen bekend gegeven met betrekking tot de plaatselijke gesteldheid op of aan de openbare weg dat (ook) uit de algemeen toegankelijke bron Google Maps zonder noemenswaardige moeite of specialistische kennis te achterhalen valt, zodat dit gegeven niet bij het onderzoek ter terechtzitting ter sprake hoefde te worden gebracht. De enkele omstandigheid dat Google Maps verschillende functionaliteiten kent, doet daaraan niet af.