Aantekeningen van de hoorcolleges van het vak Psychologie. Alle hoorcolleges worden behandeld. Daarnaast is er belangrijke stof uit de literatuur aan toegevoegd en staat per onderwerp aangegeven waar dit in het boek gevonden kan worden. Perfect voor het maken van de openboektoets!
Het gaat over d...
Psychologie: veiligheid en gedrag
Hoorcollege 1 – de mens: een inleiding
➔ H1 + art. 1
Voorbeeld veiligheid en gedragsprobleem
- We zien 2 personen op elkaar aflopen
- Ze denken beide dat 1 van hen de instructeur is en gaan de lucht in
- Aan het einde zie je dat de 2 instructeurs nog aankomen en blijkt dat ze
zonder instructeur de lucht in zijn gegaan
Effectieve manier om gedrag aan te leren: gedrag uitvoeren en herhalen
Veiligheid en gedrag (blz. 11)
- Wat is veilig gedrag?
o Afhankelijk van de norm
▪ Bijvoorbeeld: als er veel papier om je heen is, ga je niet roken,
want dit is een groot risico op brand
o Vaak subjectief (heeft te maken met gevoel)
- Gedrag (van Dale): manier waarop iemand zicht gedraagt → verwijst naar de
norm voor ‘goed’ (of ‘slecht’) gedrag
- Veiligheid: lokale toestand of situatie van een beheerste bedreiging waar
mensen een ‘veilig’ gevoel over hebben
Gedrag volgens model van Nelissen (blz. 12)
- Registratie → verwerking → gedrag
- Prikkel → mens (denken) → respons
- Dit samen is gedrag. In de praktijk verstaan we gedrag doorgaans onder
‘woorden en daden’. Het schema hierboven gebeurt vooraf aan de woorden
en daden
Burke: legt de nadruk op handelingen die de arbeidsveiligheid moeten verzekeren of
bevorderen (denk aan regels of procedures)
Twee typen gedrag (blz. 14):
- Nalevingsgedrag (compliance): volgens veiligheidsregels en het dragen van
persoonlijke beschermingsmiddelen (norm 1 en 2, blz. 13)
o Compliance is niet het ideale gedrag . Werknemers zoeken vaak de
grenzen op
o Als je ergens 80 mag rijden, dan betekent nalevingsgedrag dat je op je
teller 85 gaat rijden, zodat je precies op die grens zit en zo zoek je dus
eigenlijk vaak net het risicogebied op
- Participatiegedrag (participation): draagt niet meteen bij aan de individuele
veiligheid, maar meer aan de context of omgeving die de veiligheid
ondersteunt.
o Medewerkers denken zelf na over wat veilig is
o Medewerkers denken ook daadwerkelijk zelf na over veiligheid en hoe
het veiliger wordt in plaats van de hele tijd de grenzen van de
compliance op te zoeken (norm 3 en 4, blz. 13)
1
,Twee vormen van kijken naar safety: Safety I en safety II (Hollnagel) (blz. 14)
- I = kijken naar wat er fout gaat
o Bijna-incidenten en calamiteiten melden en analyseren
▪ Bijna-incident = risicovolle situatie waar het nog niet fout is
gegaan
o De data gebruik je bijvoorbeeld om te kijken hoe je iets veiliger kan
maken
- II = kijken naar wat er goed gaat en hoe dat kan
o Hoe doen we het nu (goed), en hoe passen we veiligheidsprocessen en
-procedures daar op aan
▪ Het werk van de persoon staat centraal; je gaat niet uit van wat
fout gaat
• In veel gevallen is veiligheid niet het primaire ding waar
mensen mee bezig zijn
▪ Begrijp de dagelijkse praktijk
• Er wordt overlegd met werknemers hoe het veiliger kan
Wat is psychologie?
- De psychologie als common sense
o Wat maakt dat mensen voelen, denken en zich gedragen zoals ze
doen?
o Gezond boeren verstand; iedereen kan zijn of haar gedrag vaak wel
verklaren
- De psychologie als wetenschap
o Systematisch met veiligheid en gedrag problemen bezig gaan(vanuit
een theorie en hypothese)
▪ Wat verwacht ik dat er gaat gebeuren in deze situatie,
vervolgens ga je waarnemen en dit terugkoppelen aan je theorie.
Ik verwachtte dat dit zou gebeuren en dit is nu gebeurd. Is dit
hetzelfde of anders. Dit probeer je te verklaren
o Waarneming (wat zie ik ECHT)
▪ Terugkoppeling naar je theorie en dit probeer je te verklaren
o Op zoek naar meerdere oorzaken
▪ Veel meer oorzaken voor iets dat gebeurt
▪ Niet alleen met achteraf verklaringen komen
Het grootste verschil tussen de psychologie als wetenschapen gezond boeren
verstand is dat bij psychologie als wetenschap dingen gestructureerd worden
aangepakt en ze komen niet alleen met achteraf verklaringen
2
,Onderscheid ‘gezond boeren verstand’ en de wetenschap psychologie
Checks om te verifiëren of iets waar is:
1. Wat is de bron? → wie zegt het?
a. Is het een man op straat of is het een wetenschapper die expert op het
gebied is?
2. Is de bewering redelijk of richting de extremen?
a. In de psychologie wordt bijna nooit gezegd het is ‘altijd’ of ‘nooit’ zo,
maar zeggen we ‘soms’ ‘nauwelijks’ etc.
b. Krantenkoppen gaan vaak richting de extremen. Het is dan goed om te
kijken wat daaraan ten grondslag ligt
3. Wat is het bewijsmateriaal voor een uitspraak?
a. Eigen ervaring of bronnen
4. Kan er een conclusie biased zijn?
a. Biased = bevooroordeeld → je denkt te weten hoe het zit, maar baseert
dit op verkeerde informatie
5. Liggen er verkeerde toepassing van een heuristiek aan ten grondslag?
a. Heuristiek = patroon van denkstappen (en die kun je ook verkeerd
toepassen)
b. Heuristiek (vuistregel): eigenlijk een menselijk algoritme (wat we vaak
goed toepassen, maar wat ook fout kan gaan)
c. Mensen denken en handelen in vaste schema’s en zijn geneigd de
meest bekende, eenvoudige schema’s toe te passen.
Voorbeelden gezond boeren verstand
➔ zijn niet wetenschappelijk bewezen. Dit wil niet zeggen dat het niet klopt, maar
het kan moeilijk worden bewezen
1. Tegenpolen trekken elkaar aan
a. Vaak anekdotisch: ik ken mensen die totale tegenpolen zijn en dat
werkt heel goed, dus tegenpolen trekken elkaar aan
b. Dit is niet bewezen. Het blijkt dat mensen met veel overlap elkaar juist
vaak aantrekken
2. De eerste indruk is het meest belangrijk
a. De experimenten die worden uitgevoerd kunnen vaak niet voor andere
situaties gebruikt worden (de resultaten)
b. In vriendschappen is de eerste indruk een beetje van belang, maar
naarmate je langer vrienden bent kun je naar elkaar toegroeien.
i. Er zijn dus veel situaties waarin de eerste indruk niet het meest
belangrijk is!
3. Brainstormen is een effectieve methode (klopt niet)
a. Brainstormen blijkt minder op te leveren dan wanneer je elk individu
een idee laat opschrijven (brain writing)
i. Brainwriting is een goed alternatief voor brainstormen
b. Door brainstormen ga je richting tunnelvisie. Mensen die wat stiller zijn
worden vaak wat meer vergeten, doordat er mensen met een bepaald
karakter dominant zijn.
3
, Deelgebieden: o.a.
- Klinische psychologie
o Mentale en gedragsproblemen
- Sociale psychologie
o Invloed van de sociale omgeving op denken, voelen en handelen
o Breder dan organisatie psychologie
- Arbeids- en organisatiepsychologie
o Gedrag van mensen in organisaties en invloed van werk en
werksituaties
o Binnen de organisatie
- Gezondheidspsychologie
o Geestelijke en lichamelijke gezondheid in relatie tot omgeving en
gedrag
o Hoe beïnvloeden die 2 elkaar en hoe kan je dat doorbreken?
Onderzoek: doelen/onderzoeksdoelen
- Beschrijven en classificeren
o Op de werkvloer ga je kijken wat er gebeurt, werknemers in
verschillende groepen indelen (als dat mogelijk is)
- Verklaren
o We zien dat er iets gebeurt en je gaat kijken hoe dit kon gebeuren
o Kijken wat ergens aan ten grondslag ligt (aan de hand van
theorieën/modellen)
▪ Niet opvolgen van de regels, verkeerde houding van de
medewerkers etc.
- Voorspellen
o Hypothese opstellen en interventie doen
o Situatie op een bepaalde manier inrichten → aan variabelen knoeien
(beloning omhoog/omlaag) → voorspellen wat het resultaat hiervan is
- Effect bepalen
o Wat gebeurt er als je een variabele aanpast?
o Interventie is heel breed. Het kan ook een beleidsstuk zijn
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sharissahuitema. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
