Samenvatting Forensische Psychologie Hoorcolleges en Literatuur (500847-M-6)
44 views 2 purchases
Course
Forensische Psychologie (500847M6)
Institution
Tilburg University (UVT)
Uitgebreide samenvatting van de slides van de hoorcolleges + wat er gezegd is. Bevat ook een samenvatting van de literatuur op de plaats waar het in de hoorcolleges aan bod kwam; literatuur staat donkerblauw gedrukt. 2 kleine onderdelen van de hoorcolleges; relevatie rechtspraak hoorcollege 4 en c...
Forensische psychologie is de wetenschap die zich bezighoudt met afwijkend (antisociaal) gedrag,
persoonlijkheid, cognities, preventie en interventie, diagnostiek. Het ligt op een snijvlak met de
andere takken van psychologie (medische, biologische, ontwikkeling, sociale). Het werkveld is:
Politiebureau en HvB; Gevangenis en PPC; Pro-Justitia rapportage (NIFP); Zorginstellingen:
• Forensische psychiatrische poliklinieken deeltijdbehandeling
• Forensische woonbegeleiding (F-RIBW) – Niveau 1
• Forensisch psychiatrische afdelingen (FPA) – Niveau 2
• Forensisch psychiatrische klinieken (FPK) – Niveau 3
• Forensische verslavingszorg klinieken (FVK)
• Forensisch Psychiatrische centra (FPC) – Niveau 4
Risicotaxatie en recidiverisico zijn geen exacte voorspellingsmodellen, sociale wetenschappen
hebben altijd te maken met kansen. Er is dus veel kritiek op in het bijzonder de TBS, hier zal je ook
zeker mee te maken krijgen. Enerzijds wil je de patiënt helpen; anderzijds de maatschappij
beschermen. Recidive is te voorspellen d.m.v. risicotaxatie.
De leerdoelen van de master:
• Expert op het gebied van geestelijke gezondheidszorg van ontregelde volwassenen en jongeren:
• Wanneer gaat normale ontwikkeling mis?
• Wat zijn risico- en beschermende factoren?
• Hoe kan ik die factoren vaststellen bij mijn cliënt?
• Wat zijn effectieve behandelingen?
• Hoe voer ik die behandelingen uit?
• Scientist-practitioner model
• Kritisch nadenken over klinische praktijk; vraagstukken uit de praktijk oppakken en analyseren =
perfecte combinatie!
Deze cursus: opzet en inhoud
• Kennis en begrip van belangrijke basisterminologie reproduceren en toepassen in de verklaring van
antisociaal en crimineel gedrag.
• (Behandelingsgerichte) verklaringsmodellen van antisociaal gedrag bij jeugdigen en volwassenen
gebruiken
• De link tussen stoornis en delict leggen en toepassen op casussen binnen de forensische
psychologie.
• Belangrijke inzichten op het gebied van jeugddelinquentie toepassen. Daarbij kritisch reflecteren
op wetenschappelijk onderzoek inzake jeugddelinquentie en hierover een onderbouwde mening
formuleren.
• Risicofactoren en theorieën binnen verschillende forensisch psychologische thema's (huiselijk
geweld, zedendelinquentie) respectievelijk identificeren en toepassen.
We kijken naar vijf dadergroepen:
• Jeugddelinquenten; met in het bijzonder jeugdige moordenaars
• Patiënten met psychopathie/psychopathische trekken; antisociale kenmerken, gebrekkige
emotieregulatie/verwerking
• Patiënten met een ontwikkelingsstoornis: ADHD, ASS, IDD (LVB)
• Zedendelinquenten; vrouwelijke zedendelinquenten
• Plegers van huiselijk geweld
• Pleger van partnergeweld en kindermishandeling
• Overlap in huiselijk geweld
1
,Tentamen bestaat uit ongeveer 10 open vragen.
Geschiedenis ‘forensische psychologie’
• Hippocrates was een van de eerste ‘expert witnesses/PJ’ (460-377 B.C.); hij werd uitgenodigd
door de rechtbank om iets over de dader te zeggen.
• In de Middeleeuwen werd er al wel eens gedacht dat iemand onnozel was, en dus niet per se
verantwoordelijk voor zijn of haar daden. Je stond dan onder curatele van familie, zij waren
gemachtigd om diegene op te sluiten.
15e – 17e eeuw:
• Dolhuizen in de 15e eeuw, de eerste institutionalisering van krankzinnigen.
• Heksenjachten in 16e en 17e eeuw, er werd geloofd dat mensen bezeten waren door de
duivel. Werden dan soms opgesloten in cellen in kerken, dan zou God ze genezen in een paar
dagen en konden ze weer naar huis lopen.
• Johannes Wier (1515-1588): zocht naar biologische/natuurwetenschappelijke verklaringen
van menselijk gedrag.
De ommekeer: de Verlichting
• 18e eeuw: Franse Revolutie – het verlichte denken
• Code Pénal
• 1809 in NL: Crimineel Wetboek; 1811: Code Pénal
• 1886: invoering Wetboek van Strafrecht
• Meer aandacht psychische afwijkingen: natuurwetenschappelijke benadering; in Engeland: ‘Moral
treatment’
• Enkele wettelijke regelingen voor opsluiting psychisch gestoorden
➔ Toen kwam natuurlijk Pinel met ‘manie sans délire’ in de 19e eeuw. Hem viel het op dat heel
veel patiënten niet krankzinnig waren; ze hadden geen beperkt intellect. Manie zonder
delirium, dus zonder een aantasting van het intellect. Maar tóch een stoornis. Meer gevallen
waarin delinquenten niet werden gestraft vanwege mentale problematiek.
➔ 1841: eerste ‘Krankzinnigenwet’: meer supervisie en verbetering zorg, dit werd later TBS.
Voor de 19e/20e eeuw was er geen onderscheid tussen kind en volwassenen. Tijdens Code Pénal:
‘zonder oordeel des onderscheids’ → betekende dat er wel verzachtende omstandigheden waren.
1905: invoering Kinderwetten: onder de 12 kon je niet strafrechtelijk vervolgd worden.
➔ Er kwam een algemene tendens van straffen en wreking naar verbetering. De moderne
strafrechtschool: belang dader, niet de daad. Gericht op herstel/verbetering, rechtvaardige
straf → mildere straffen, maar garantie veiligheid burgers?
20e eeuw voorstel van Hamel:
Voor lichtere vergrijpen kreeg men een maatregel of straf ter afschrikking, voor zwaardere
behandeling en verpleging van lange duur. De zeer zware gevallen kwamen in aanmerking voor
terbeschikkingstelling van de regering; behandeling van 10 jaar en daarna verdere overweging.
1928: Psychopatenwetten – opname strafrecht: TBS van de Regering en verpleging. Er kwamen veel
nieuwe instellingen. Dit leidde tot ‘de Stopwet’ in 1933: TBS kan alleen in geval van zeer ernstig
delict, zoals het nu is.
Ontwikkeling na WOII:
Er kwam een ‘commissie naoorlogs strafrecht’: deze had meer genuanceerde opvattingen (mede
omdat leden van de commissie zelf vaak in detentiekampen hadden gezeten). De Utrechtse school
met namen als Baan, Pompe en Kempe ging samenwerken ter humanisering van de Nederlandse
2
,strafrechtpleging. Dit was internationaal toonaangevend; denk aan PBC en Pompestichting etc. Er
kwam dus betere zorg voor gevangenen en ook speciale zorg voor gedetineerden met een psychische
stoornis.
Jaren ’60: toename duur tbs maatregel.
Vroeger waren het meer witteboordencriminelen in TBS: mensen vonden het recidiverisico niet snel
laag genoeg, maar er werd natuurlijk ook minder aandacht besteed aan behandeling.
Ca. 1995: introductie Longstay-afdelingen
Basiswetgeving TBS
In 1971 ontstond een veranderde tijdgeest met meer nadruk op zelfbeschikking en tolerantie van
andere leefstijlen (antipsychiatrie).
Wet Bijzonder Opneming in Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ): voorstel in 1971,
inwerkingtreding 1994 → Binnen enkele decennia ontstond een groep patiënten met ernstige
psychiatrische ziektebeelden waaraan geen intensieve zorg en begeleiding werd gegeven en die in
sommige gevallen overlast veroorzaakten. BOPZ ingrijpen niet (lang genoeg) mogelijk.
Achtergrond TBS
Straffen of behandelen? Het maakt uit waar iemand van wordt verdacht/ geeft deze een zieke/
gestoorde indruk (PJ-rapportages)/ ligt de noodzaak bij behandelen of bestraffen?
Welk onderzoek is vereist om een besluit te nemen over de passende maatregel die tevens voldoet
aan criteria van proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit?
• FPC De Kijvelanden, FPK Rotterdam • FPC De Oostvaarderskliniek • FPC de Rooyse Wissel • FPC Dr.
S. van Mesdag • FPC Pompestichting • FPC Van der Hoeven Kliniek • CTP Veldzicht • FPK Inforsa •
FPK GGZ Drenthe • FPK de Beuken, OBC ‘t Wold • FPK de Woenselse Poort.
Basis onder opleggen maatregel:
• Delict gepleegd waarvoor minstens 4 jaar gevangenis kan worden opgelegd (ernst is hier
criterium)
• Niet (helemaal) verantwoordelijk te houden als gevolg van psychische ziekte of stoornis
• Die indien niet behandeld tot herhaling van delict leidt
➔ Dus: bij de instroom is de kans op recidive theoretisch gezien 100%. Dit moet met de tijd
afnemen. De behandeling moet tevens gericht zijn op het terugdringen van het recidiverisico
tot maatschappelijk aanvaardbare normen. (De base rate is nooit 0, ook niet in een algemene
populatie, hoe ver moet je het terugbrengen voor het acceptabel is? → volgende week kijken
we naar cijfers hierover).
In NL heb je ook het combinatievonnis: cel en TBS.
Kern van de tbs-maatregel
• TBS is een behandelmaatregel en géén strafmaatregel. In de wet ligt niet alleen vastgelegd dat
behandeling nodig is, maar wordt ook de opdracht tot resocialisatie gegeven. Beveiliging van de
samenleving is het directe doel
Verhouding controle-zorg: waarop sturen?
– Op korte termijn door hoge beveiliging van gebouwen
– Op langere termijn door de stoornis of ziekte zodanig te behandelen dat gevaar voor herhaling
voldoende geweken is.
• Verlof is onderdeel van het tbs-stelsel omdat terugkeer in de samenleving uiteindelijk doel is.
Typen verlof: begeleid, onbegeleid, transmuraal en proefverlof.
Verlof en ontslag: Voorbereiding verlofaanvraag en verlofevaluatie; Verlofmachtiging;
Verlofverlening; Intrekken en opschorten van verlof; Terugvalpreventie; Proefverlof of
Voorwaardelijk ontslag; Reclasseringstoezicht; Beëindiging van de maatregel en dan?
3
, Basiswetgeving en ontwikkelingen TBS
2006: Commissie Visser Parlementair Onderzoek, belangrijkste verbeteringen:
• langer volgen van tbs-gestelden na voorwaardelijke beëindiging;
• onderzoek naar risico’s en effecten van tbs-behandelingen
• betere aansluiting tussen de justitiële en de reguliere zorg
• meer voorzieningen op maat
Bij implementatie van de aanbevelingen lag accent eenzijdig op beveiliging maatschappij
(verlofverlening).
Het politiek-maatschappelijk klimaat is verhard. Enkele incidenten bepalen beeld van tbs-gestelde →
denk aan Anne Faber.
Vervreemding en verdwijnende sociale structuren belemmeren integratie en vergroten de angst
(wij-zij).
Hoorcollege 2 – vervolg deel 1 (ethische kwesties)
Ethische dilemma’s in de praktijk
• Balanceren belangen van de patiënt/ dader en die van de staat of de maatschappij
• Wat is de ‘juiste’ koers om te varen?
• Complexe dilemma’s in forensische psychologie
• Voorbeeld risicotaxatie
• Voorbeeld incident
Niveau and Welle (2018)
Onderscheid in twee vormen van ethiek:
• ‘correctionele’ klinische forensische praktijk, voornamelijk deontologisch, waarbij de intentie
goed is
• Juridische/ strafrecht praktijk, voornamelijk consequentialistisch (gebaseerd op de ‘bijdrage’;
utilitaristisch), met het doel rechtspraak via objectiviteit en onpartijdigheid.
Gemeenschappelijk: niet deelnemen aan activiteiten die kunnen leiden tot onmenselijke of
onterende praktijken.
Vier principes van gezondheidszorgethiek (Jahn, 2011)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller angelique_tromp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
