Summary
Empirical Legal Studies, VOLLEDIGE SAMENVATTING
- Course
- Institution
samenvatting van literatuur, colleges, werkgroepen en aanvullende uitleg in 1!
[Show more]
Seller
Follow
estherlanting1
Reviews received
Content preview
11. Empirische bestudering van het recht in en waarin verschilt dit van de rechtsgeleerde benadering?
Rechtssociologie = wederzijdse beïnvloeding van recht en samenleving
vooral belangstelling voor aspecten waar juristen weinig over nadenken.
- Juristen: law in the books (hoe het zou moeten werken)
- Rechtssociologie: law in action (hoe het echt werkt) maatschappelijke context van het geschil
functioneren, maatschappelijke structuren en handelen van mensen
Law in the books: Law in action:
- Totstandkoming - Wetteksten
- Functioneren juridische instituties - Vonnissen
- Effecten - Bevoegdheden
- Praktijken - Argumenten
- Problemen - Oplossingen
Voorwaarden ve conflict:
1. Naming: probleem wordt benoemd
2. Blaming: aanwijzen van de schuldige
3. Claiming: excuses, herstel, zekerheid voor de toekomst of schadevergoeding te vragen of te
eisen.
!! 4. De afwijzing van de claim conflict
Recht speelt een positieve rol bij de emancipatie van achtergestelde groepen & bij het normeren van
private macht door ongelijkheidscompensatie.
Nadelen: onnodig formalisme en kosten van regeldruk
Functies van het recht
De Amerikaanse jurist Karl Llewellyn bespreekt 5 functies van het recht:
1. Voorkomen van desastreuze conflicten;
2. Beslechten van geschillen;
3. Mogelijk maken van verandering;
4. Erkennen van de bestaande gezagsstructuur;
5. Vastleggen van procedureregels om andere taken uit te voeren.
Rob Schwitters heeft het over 4 functies van het recht:
1. Ordenende functie: als mensen het handelen van elkaar kunnen voorspellen → aanpassen
eigen gedrag vb. verkeersregels
2. Instrumentele functie: de middelen vh recht moeten zinvol en effectief zijn moet door de
overheid worden gebruikt om het doel van de wet te bereiken
3. Geschillenbeslechtingsfunctie: conflicten kunnen door het recht op een vreedzame wijze worden
opgelost;
4. Normatieve/expressieve functie: recht is een uitdrukking v waarden en idealen. Dit zijn sociale
en politieke waarden, maar ook waarden die ten grondslag liggen aan de rechtsstaat en het e
EVRM.
Recht en sociale controle
Gedrag van mensen wordt beïnvloed door grote sociale verbanden waar ze deel van uitmaken. Controle
door: informele regels → geen juridisch bindende regels, wel gehandhaafd
Perspectieven van uitvoeren werk id rechtssociologie:
, - Toeschouwersperspectief:
= Bij de benadering van rechtssociologie staat het externe perspectief voorop
→ Recht = maatschappelijk verschijnsel
Rechtssociologie = deeldiscipline van sociologie dus → toeschouwersperspectief
- Sterke kant van deze benadering: Sluit aan bij theorieën van sociale wetenschappers als Marx,
Weber en Durkheim (founding fathers rechtssoc)
- Zwakke kant van deze benadering: sociologen staan vreemd tegenover de eigen aard van het
recht, dat nu eenmaal een sterk normatief, waardegeladen karakter heeft.
Deze benadering = meest zuivere sociologische benadering van het recht.
Rechtssociologen die in de afstandelijke traditie werken ≠ inhoud van het recht
geïnteresseerd =
toeschouwersperspectief
- Deelnemersperspectief:
- 2e soort rechtssociologie = rechts realistische studies (socio-legal studies)
Hier is het recht het vertrekpunt en wordt vanuit daar gekeken naar effecten van het recht in de
samenleving en naar de manier waarop recht tot stand komt.
→ Rechtsrealistische studies = dichter bij alledaagse problemen van het beleid.
- Sterke kant van deze benadering: opereert vanuit de voorhoede van de rechtsgeleerdheid
Maatschappelijk geïnteresseerde juristen maken analyses gericht op het recht veranderen
- Zwakke kant van deze benadering: juristen = beperkt beeld vd sociale wetenschappen
Kritische functie van de sociologie: bevragen en bekritiseren van veronderstellingen van juristen als die
uitspraken doen over het gedrag van mensen zonder empirische onderbouwing.
Constructieve functie van de sociologie: willen verbeteren vh functioneren vh recht en juridische
instanties door middel van inzichten uit de sociale wetenschappen
Reikt empirische inzichten aan → betere omgang tussen recht en samenleving
De meerwaarde van rechtssociologie is gelegen in de wetenschappelijke, empirische en systematische
bestudering van het recht met methoden en theorieën uit de sociale wetenschappen
Top-down benadering:
= het officiële perspectief van autoriteit en bestuurders = vertrekpunt.
vb. zijn de bedoelingen van de wetgever gerealiseerd?
Bottom-up benadering:
= laat de onderzoeker kijken naar het recht vanuit de positie van burger of bedrijf
vb. hoe reageert de werkvloer op de nieuwe wet?
!! Juristen = “officiële verhaal” → top-down perspectief.
Rechtssoc/strategen: wat doen burgers en bedrijven om de nadelige gevolgen voor henzelf te
minimaliseren? = bottom-up perspectief
Rechtssociologie
- Empirische discipline & recht = sociaal verschijnsel vd menselijke interactie
- Geïnteresseerd in de mate waarin juridische constructies betekenis krijgen in de samenleving
- Onderzoeken het maatschappelijke element in de rechtstoepassing
- Wederzijdse beïnvloeding vh recht vs samenleving
Vier maatschappelijke bronnen in de rechtssociologie:
1. Politiek:
= Politieke machtsverhoudingen
,- Rechtsstaat = politieke partijen, bestuurders & ambtenaren belangrijke publieke machtsfactoren
- Grondwet = resultaat van politiek proces en de mate waarin het bestuur gevolg geeft aan rechterlijke
uitspraken & zich houdt aan de eigen regels (rule of law)
2. Economisch-technologisch:
- Ondernemingsgewijze + technologische innovatie = bepalend voor rechtssysteem
- Recht past zich door het kapitalisme aan aan de eisen van de economie
- Ook de wetenschappelijke vooruitgang stelt nieuwe eisen aan het recht
3. Juridische professionals:
- Pas na toepassing rechter krijgt een wett.regel betekenis
4. Rechts opvattingen burger:
- Onderzoek nodig naar wat rechtskennis vd burger is
- Indien politici ontvankelijk voor rechtsopvatting burger → productie vh recht =
agendabouwtheorie
- Before the law: opkijken naar & erkennen van de waarde
- With the law: gebruik maken van als het uitkomt
- Against the law: juridische intituties → tegenstander
Rechtscultuur:
Grote verschillen in de rechtscultuur tussen landen, Manieren om hier naar te kijken:
- Geert Hofstede → getypeerd in termen als: vrouwelijkheid, machts verschillen, risicomijding Vaste
culturele patronen ve land vinden weerslag id rechtscultuur
vb. de mate waarin ongelijkheid tussen man en vrouw wordt geaccepteerd.
- Erhard Blankenburg → bestaande juridische en sociale instituties en de aantallen juridische
instituties, professionals, advocaten en rechters bekijken
Sociale werking:
Geïnteresseerd in de effecten van recht in de samenleving, onderscheid tussen:
- Bedoelde effecten: de effecten die de wetgever voor ogen stond met de invoering van een wet
vb. minder ongelukken in woonwijken als er verkeersdrempels worden aangelegd.
- Onbedoelde effecten:
vb. ziekenauto’s kunnen minder snel ter plaatse zijn.
→ Juristen zijn geneigd om de effectiviteit te meten aan de mate van bereikte doelstellingen
Waarom empirische rechtswetenschap (K. van den Bos)
Empirisch = ervaren, zien of observeren
Empirische onderzoeksmethoden = systematisch verzamelen van gegevens
!! Zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens
- Empirische gegevens geïnterpreteerd door onderzoekers = bevindingen
- Empirisch-juridisch onderzoek: systematisch verzamelen van gegevens op basis van observatie van
wat er gebeurt in de wereld van het recht.
- Fundamenteler begrip van de werking en het functioneren van het recht in de praktijk
- Maatschappelijke ontwikkelingen buiten juridische domein = nieuwe ontwikkelingen binnen het recht
Law in the books = normatieve kijk op gedragsregulering
, Normatieve gedragsregulering kan effectiever zijn als we weten hoe menselijk gedrag daadwerkelijk
wordt gereguleerd
→ Deze kennis vergaren we door te bestuderen hoe het recht menselijk gedrag feitelijk reguleert
Deze beschrijving vh recht in actie kan worden verkregen met empirische onderzoeksmethoden
Empirisch-juridisch onderzoek komt niet in de plaats van positief recht, normatief recht of recht in de
boeken.
Smith, ‘Het normatieve karakter van de rechtswetenschap: recht als oordeel’
!! Objectieve beschrijving en normatief oordeel kunnen in de rechtswetenschap niet strikt gescheiden
worden
Falsificatie Criterium van Karl Popper: meteorologische met voorspellingen met een kans op
neerslag van 50% voor de komende drie dagen = onweerlegbaar → onwetenschappelijk.
- Onweerlegbaarheid = geen kenmerk vd deugdelijkheid vd theorie → onwetenschappelijkheid.
- Wat geldend recht ‘is’ kan niet los worden gezien van de opvatting wat volgens degene die het recht
bestudeert of hanteert, recht ‘behoort te zijn’
Scheiding tussen ‘is’ en ‘ought’
Stolker = normatieve karakter vd rechtswetenschap = belangrijkste oorzaak vd kwetsbaarheid
- Betwist kan worden dat er 1 juiste of ware betekenis is van (wet)teksten
Als de betekenis van juridische teksten tot stand komt onder invloed van factoren als traditie en
ideologie → vermenging van ‘is’ en ‘ought’ (de normatieve opvattingen van de lezer).
- Men observeert geen wetmatigheden → construeert deze op basis van aannames over de aard van de
werkelijkheid
Strikt vasthouden aan dat de betekenis van het geldende recht wordt vastgesteld
door alleen te kijken naar de bedoeling van de wetgever ≠ een waardevrije
beschrijving vh geldende recht
→ precieze bedoeling lastig te achterhalen + niet maar 1 bedoeling
- Vaststellen van ‘de’ bedoeling = karakter van een constructie ≠ van waarneming.
! Men beschouwt consistentie/coherentie als een fundamentele rechtswaarde.
3 fundamentele doeleinden vh recht → maatschappelijk leven
- Rechtvaardig
- Doelmatig
- Rechtszekerheid
Conclusie: wetgeving wordt opgesteld met oog op de normering van bepaalde gevallen door de belangen
tegen elkaar af te wegen.
Toepassing moet in overeenstemming zijn met de belangenafweging die wordt geacht ten grondslag te
liggen (de ‘geest’ van de regeling).
Van bijna alle wettelijke voorschriften kan men zich situaties voorstellen waarin letterlijke toepassing tot
een onaanvaardbaar gevolg kan leiden
!! Dat de juistheid van een oordeel in een duidelijk geval in redelijkheid niet kan worden betwist, betekent
echter niet dat het oordeel niet normatief is
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller estherlanting1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67232 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now