Binnen recht vallen alle overheidsregels die in onze samenleving gelden. Recht heeft een tweeledig
doel:
- Het ordenen van menselijk gedrag door het stellen van regels.
- Het zorgen voor een rechtvaardige oplossing bij conflicten.
1.2 Rechtsbronnen
Binnen het recht zijn er vier rechtsbronnen oftewel plaatsen waar het recht te vinden is.
1.2.1 Wet
De wet is de belangrijkste vindplaats van het recht. In wetten staan rechtsregels die zijn vastgesteld
door de overheid. Alle wetten kun je nalezen op de website van de overheid www.wetten.nl.
1.2.2 Jurisprudentie
Ook kunt je recht vinden bij de jurisprudentie. Dit zijn uitspraken van rechters. Meestal kan de rechter
een bestaande wet gebruiken om tot een beslissing te komen. Als er iets ontbreekt aan een wet kan
de rechter zelfstandig een nieuwe regel formuleren. Als andere rechters deze regel later ook
toepassen is er sprake van jurisprudentie. Deze regel geeft dan dezelfde rechtskracht als het wettelijk
recht.
Veel uitspraken van rechters zijn online te vinden via www.rechtspraak.nl. Elke uitspraak heeft een
uniek nummer zodat een uitspraak makkelijk terug te vinden is. Dit nummer is toegekend op basis
van de ECLI-code: de European Case Law Identifier. Deze code is opgebouwd uit de landcode, de
gerechtscode, het uitspraak jaar en een volgnummer.
1.2.3 Gewoonte
Een volgende rechtsbron is gewoonte. In veel sectoren zijn er allerlei gewoontes die nergens in de
wet zijn vastgelegd, maar toch als bindende regels worden beschouwd. In strafrecht is het gebruik
van gewoonte als rechtsbron niet toegestaan.
1.2.4 Internationaal verdrag
De vierde rechtsbron is is het internationaal verdrag. Verdragen zijn afspraken tussen twee of meer
staten en gelden in de alle staten die bij het verdrag zijn. Voorbeelden van deze verdragen zijn de
Europese Unie en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden (EVRM).
,1.3 Rechtsgebieden
Omdat er in Nederland heel veel rechtsregels zijn is dit onderverdeeld in publiekrecht en privaatrecht.
- In het publiekrecht staan regels voor de juridische verhouding tussen burgers (personen en/of
bedrijven) en overheid. Dit is onderverdeeld in staatsrecht, strafrecht en bestuursrecht.
- Tot het privaatrecht behoort het burgerlijk recht. Dit recht geeft regels voor de rechtsrelaties
tussen burgers onderling.
Er is ook een recht dat de regels geeft voor de verhouding tussen staten onderling, dit is het
internationaal recht.
1.3.1 Het staatsrecht
Voordat je staatsrecht kunt begrijpen moet je eerst weten wat een staat is. Een staat heeft drie
kenmerken:
1. een staat heeft een grondgebied
2. er zijn inwoners
3. er is een regering die het gezag uitoefent
Nederland is niet alleen een democratie, maar ook een rechtstaat. Dit houdt in dat zowel de burgers
als de overheid zich aan de wet moeten houden.
In het staatsrecht wordt de organisatie van de staat beschreven. Hier staan regels in over de
bevoegdheden van verschillende overheidsorganen. De belangrijkste wet van het staatsrecht is de
Grondwet. De Grondwet begint met grondrechten. Dit zijn de fundamentele rechten van de mens die
burgers hebben ten opzichte van de overheid. Hierdoor wordt de macht van de overheid beperkt
vanwege de menselijke vrijheid en waardigheid.
De grondrechten in Nederland kunnen worden verdeeld in klassieke en sociale grondrechten. Op
klassieke grondrechten mag de overheid geen inbreuk maken tenzij een andere wet dit toelaat. In
tegenstelling tot klassieke grondrechten leggen de sociale grondrechten de overheid een bepaalde
taak op. Klassieke grondrechten kunnen eventueel voor de rechter worden afgedwongen. Bij sociale
grondrechten is dit (bijna) niet het geval.
1.3.2 Het strafrecht
In het strafrecht staan regels die de overheid voor de veiligheid van de burgers belangrijk vindt en als
iemand deze regels overtreedt, is dat niet een zaak die tussen dader en slachtoffer wordt afgehandeld
maar tussen dader en samenleving als geheel. In het geval van strafrecht kan ook de politie erbij
betrokken raken. Deze probeert de verdachte op te sporen, zodat de verdachte door de rechter kan
worden berecht.
1.3.3 Het bestuursrecht
Het bestuursrecht geeft regels waaraan de overheid zich moet houden als deze het land bestuurt.
Deze regels staan in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Voor een wet in een bepaalde
bestuurstaak moet in een speciale wet gezocht worden.
1.3.4 Het burgerlijk recht
Het burgerlijk recht geeft regels voor de rechtsverhouding tussen burgers en bedrijven onderling. Het
gaat hier om zaken waar we dagelijks mee te maken krijgen. Als er bij dit soort zaken tussen de
partijen geen oplossing kan worden gevonden, moeten zij de zaak zelf aan de rechter voorleggen. In
dit geval lichten beide partijen hun kan van de zaak toe, waarna de rechter uitspraak doet waaraan
beide partijen zijn gebonden.
1.3.5 Internationaal recht
Het internationaal recht is voornamelijk in internationale verdragen vastgelegd. Dit is steeds
belangrijker voor het nationale recht door de steeds toenemende internationale samenwerking.
,1.4 Andere indelingen
1.4.1 Indeling naar onderwerp
Rechtsgebieden kunnen ook naar onderwerp ingedeeld worden. Op die manier ontstaan er
specialismen zoals jeugdrecht en het gezondheidsrecht. In dat geval worden alle rechtsregels die
over hetzelfde onderwerp gaan bij elkaar gebracht.
1.4.2 Materieel en formeel recht
Het materieel recht betreft de inhoud van de rechten en plichten. Formeel recht is van toepassing
wanneer er moeilijkheden zijn.
1.5 Verdeling van de overheidsmacht
1.5.1 Wetgevende macht en bestuur
In Nederland is wetgeving in handen van de Eerste en Tweede kamer. De regering houdt zich bezig
met bestuur en de rechtspraak is in handen van onafhankelijke rechters. De belangrijkste wetten
worden gemaakt door de regering en de Eerste en Tweede kamer. Ook is de minister bevoegd om
wetten te maken. Verder zijn ook lagere overheden zoals provincies en gemeenten bevoegd tot
wetgeving. De wet bevat bijna altijd algemeen verbindende voorschriften; de wet geldt voor iedereen.
Als een wet een algemeen verbindend voorschrift inhoudt, noemen we dat een wet in materiële zin.
Een wet die door samenwerking van de regering en Eerste en Tweede kamer tot stand is gekomen
noemen we een wet in formele zin. Zij worden dan ook de formele wetgever genoemd. Een wet in
formele zin zegt niks over de inhoud maar alleen iets over de herkomst.
Omdat er in Nederland verschillende organen zijn die bevoegd zijn om wetgeving te maken is het
belangrijk om te weten welke regel voorrang heeft als meerdere wetgevers regels gemaakt hebben.
Deze hiërarchie is als volgt:
1. Verdragsrecht en het Europees gemeenschapsrecht
2. Grondwet
3. Wetten in formele zin (regering en Staten-Generaal)
4. Algemene maatregelen van bestuur (regering)
5. Ministeriële regelingen (minister)
6. Provinciale verordeningen (Provinciale Staten)
7. Gemeentelijke verordeningen (Gemeenteraad)
1.5.2 Rechtspraak
De rechtspraak is in handen van onafhankelijke rechters en in de meeste gevallen zijn de
rechtszittingen openbaar. Als iemand een geschil wil voorleggen moet er eerst worden gekeken welke
soort rechter bevoegd is om over een bepaalde zaak te oordelen. Deze bevoegdheid wordt de
absolute competentie genoemd. In Nederland zijn vier gerechtshoven. Het gerechtshof is in hoger
beroep bevoegd om over strafzaken en civiele zaken te oordelen.
Als is vastgesteld welke rechter bevoegd is om te oordelen moet nog gekeken worden bij welke
rechtbank, bij welk gerechtshof of bij welke bestuursrechtelijke beroepsinstantie de zaak voorgelegd
moet worden. Deze regels noemen we de regels van de relatieve competentie.
, 2. Burgerlijk recht
2.1 Onderverdeling
Het Burgerlijk Wetboek bestaat uit tien onderdelen, die boeken genoemd worden. In elk boek van het
Burgerlijk Wetboek wordt een bepaald onderdeel behandeld. Boek 1: Personen- en familierecht
Boek 2: Rechtspersonen
Boek 3: Vermogensrecht in het algemeen
Boek 4: Erfrecht
Boek 5: Zakelijke rechten
Boek 6: Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
Boek 7: Bijzondere overeenkomsten
Boek 7A: Bijzondere overeenkomsten; vervolg
Boek 8: Verkeersmiddelen en vervoer
Boek 9: Gereserveerd voor rechten op voortbrengselen van de menselijke geest
Boek 10: Internationaal privaatrecht
Elk boek uit het Burgerlijk Wetboek begint met artikel 1. Voor het burgerlijk recht is ook het Wetboek
van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) van belang. In dit wetboek staan de procedures rondom de
onderwerpen uit het Burgerlijk Wetboek. In het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering worden de
artikelen wel doorgenummerd.
2.2 Vermogensrecht
Het vermogensrecht beschrijft de rechten waaruit het vermogen van een persoon kan zijn opgebouwd
en is het grootste deel van het burgerlijk recht. Een vermogen van een persoon bestaat uit goederen.
Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten. Zaken zijn voor menselijke beheersing vatbare
stoffelijke objecten. Ze zijn tastbaar, je kunt ze dus vastpakken. Zaken kunnen weer onderverdeeld
worden in roerende en onroerende zaken. Onroerende zaken zijn dingen die met de grond verenigd
zijn.
Vermogensrechten zijn niet tastbaar, maar overdraagbaar en op geld waardeerbaar. Een voorbeeld
van vermogensrechten is het recht op een hypotheek. Vermogensrechten zijn het geheel van regels
over het vermogen van een persoon die op geld waardeerbaar zijn en in beginsel ook overdraagbaar
zijn.
2.3 Goederen- en verbintenissenrecht
Vermogensrechten zijn te verdelen in absolute en relatieve rechten. Absolute rechten op goederen
worden het goederenrecht genoemd. De relatieve rechten worden verbintenissen genoemd. Een
absoluut recht werkt ten opzichte van iedereen. Naast volledige eigendomsrecht is het ook mogelijk
om beperkt recht op een goed te hebben.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pauliencreteer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
