Samenvatting vd Samenvatting Romeins Recht
Week 1A ‘Uitwendige Geschiedenis’
I) Wetgeving Justinianus
De wetgeving van Justinianus bestaat uit 4 onderdelen:
1) Codex Justinianus
> De keizerlijke verordeningen (constitutiones).
NB: Uitputtende werking: Niet opgenomen = Buiten werking.
NB: Lex-posterior was hier nog wel van toepassing (Nieuw > Oud)
2) Digesten
> Juristengeschriften (ius).
NB: Na totstandkoming niet verschillende constituties, maar één constitutie!
Enkele gevolgen:
a) Afschaffing lex citandi (optelregeling)
b) Afschaffing lex posterior
c) Tekstwijzigingen om afgeschaft recht geldig te maken
3) Instituten
> Leerboek voor de studenten destijds.
4) Novellen
> Nieuwe constituties.
Week 1B ‘Procesrecht’
I) Tenuitvoerlegging
Dé reden waarom Romeinen een proces begonnen.
> Je werd altijd veroordeeld tot betaling van een geldsom (omnia iudicia pecuniaria sunt).
NB: Niet op komen dagen? Veroordeling!
II) Drie vormen van proces
Elke samenleving heeft andere behoeftes, dus ook andere rechtspraak.
Romeinse Rijk heeft 3 fases doorlopen!
A) Stelsel der wettelijke acties (Per legis actionum)
Dit proces kende twee delen:
a. Deel voor de praetor (Magistraat), ius iure
b. Deel voor de rechter (Simpele burger), in iudicio
NB: Executie was gericht op persoon, niet op vermogen…
...Na veroordeling mocht jouw schuldeiser jou als slaaf verkopen (personele executie)
B) Formulastelsel (Per formulam)
Ook hier nog steeds sprake van twee fases in het proces:
Bij de praetor werden de geschilpunten vastgelegd in een akte (formula)...
...Zo ontstond er een procesovereenkomst en kon men door naar de rechter.
,Gedetailleerder ziet dat er als volgt uit:
a. Ius iure
> Het deel voor de neus van de praetor.
NB: Vroegtijdig beëindigen: Niet-legitieme actie of bekentenis.
Drie belangrijke clausules:
i. Restitutieclausule
> Mogelijkheid voor gedaagde om gestolen goed terug te geven.
NB: Deed hij dit? Vrijspraak, anders veroordeling geldsom.
ii. Exceptio
> Verweer vd gedaagde om eis te ontkrachten (niet ontkennen!)
NB: Exceptio doli (onbehoorlijkheid) was het belangrijkste.
iii. Clausula bonae fidei
> Redelijkheid & Billijkheid
NB: Was eigenlijk een standaard bij wederkerige overeenkomsten.
Was men het vervolgens eens over de formula?
> Procesovereenkomst (litis contestatio) tot stand gekomen!
Dit liet A) de oude rechtsbetrekking tenietgaan en B) alle feiten bevriezen!
> Voorwaardelijke geldsom komt in de plaats vd oude vordering en of dit uitgekeerd
kan worden, moet beoordeeld worden naar de huidige feiten (niet van voorheen).
Gevolgen:
a. Ne bis in idem
> Kon niet nogmaals over hetzelfde geprocedeerd worden.
b. Rechtsbetrekking overerfelijk
> Stierf gedaagde vóór procesovk? Niks aan de hand.
> Stierf gedaagde na procesovk? Erfgenaam aansprakelijk.
b. In iudicio
> Het deel voor de neus van de rechter
De formula bood hier de houvast.
NB: Mogelijkheid was missio in bona: Ontzetting uit hele vermogen.
C) Buitengewone procedure (Cognitio extraordinaria)
Een grote ommekeer:
Formulastelsel Buitengewone procedure
Beperkt aantal acties: De formula’s Onbeperkt aantal acties
Formula > Actie > Subjectief recht Subjectief recht > Actie
Gesloten stelsel Open stelsel
Week 1C ‘Goederenrecht I’
I) Absolute & Relatieve rechten
Absoluut recht: Recht dat jegens iedereen ingeroepen kan worden.
NB: Kenmerken zijn A) droit de suite en B) droit de préférence.
Relatief recht: Recht dat enkel jegens de wederpartij ingeroepen kan worden.
, II) Overdrachtstitels
Overdracht onder algemene titel: Het gehele vermogen gaat over op de ander.
Overdracht onder bijzondere titel: Een deel vh vermogen gaat over op de ander.
NB: Vorderingsrechten waren niet voor overdracht vatbaar! (Partijen ‘vastgeketend’)
III) Zaken (res)
Voor menselijke beheersing vatbaar stoffelijk object.
In beginsel altijd vatbaar voor overdracht, tenzij:
a. Ze uit godsdienstige overwegingen niet verhandelbaar zijn (tempel)
b. Ze bestemd zijn tot gebruik vd overheid (stadsmuur)
c. Ze bestemd zijn voor openbaar gebruik (strand)
Res mancipi & Res nec mancipi
Een onderscheid die de Romeinen vroeger maakten.
Res mancipi: Grond in Italië, slaven, getemde dieren en landelijke erfdienstbaarheden.
Res nec mancipi: Alle overige zaken.
NB: Dit is van belang voor vraagstukken m.b.t. overdracht.
Vervangbaar & Onvervangbaar
Vervangbaar (genuszaken): Zaken die bij getal, gewicht of maat bepaald worden. (Bijv. graan of wijn)
Onvervangbaar (specieszaken): Specifieke/Unieke zaken. (Bijv. zeldzaam schilderij)
Deelbaar & Ondeelbaar
Deelbaar: Aard der delen verschilt niet vd aard vh geheel. (Bijv. graan & brandhout)
Ondeelbaar: Aard der delen verschilt wel vd aard vh geheel. (Bijv. paard & schilderij)
NB: Deelt men ondeelbare zaak? Geen deel meer, maar nieuw geheel.
Vruchtgebruik
De natuurlijke en uit haar aard regelmatig terugkerende opbrengsten van een zaak.
Naar NL recht: Vanaf afscheiding is vruchtgebruiker eigenaar van vrucht.
Naar Romeins Recht: Vanaf inbezitneming is vruchtgebruiker eigenaar van vrucht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tjadamvan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.