Begrippenlijst recht + filosofie
Zelfbeschikkingsrecht Het recht om te beslissen over:
- je lichaam
- je privacy
- je vrijheid van bewegen
Deze rechten vinden we in:
- de internationale verdragen, zoals IVBPR en EVRM, als
mensenrechten (universeel)
- de Grondwet middels grondrechten (alleen van
toepassing voor de burgers van Nederland. Artikel 10,
11, 15)
Vrijwillige zorg: hoe werkt het? Vrijwillige zorg is geregeld in de WGBO. Er is sprake van een
behandelingsovereenkomst die aan de volgende eisen moet
voldoen:
- wilsovereenstemming; bijvoorbeeld een
zorgplan/behandelplan of een wilsverklaring.
- Handelingsbekwaamheid: in staat zijn om zelfstandig
een beslissing te nemen.
- Niet in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde
zijn.
Wat zijn de rechten van de - Recht op zelfbeschikking/autonomie (toestemming)
client uit de WGBO? (7:450 BW)
- Recht op informatie (informed consent) (7:448 BW)
- Recht op een zorgplan/zeggenschap over eigen
leven(swijze)
- Recht op inzage in het patiëntendossier, fouten
herstellen, eigen verklaring aan toevoegen (art. 7:456
BW)
- Recht op second opinion
- Recht op privacy
Wat is dwang in het recht? Dwang is wanneer iemand tegen zijn wil in genoodzaakt wordt
om iets te doen of te laten.
Dwang in het recht is het inbreuk doen op het
zelfbeschikkingsrecht van een persoon. De rechtvaardigheid
hiervan is vastgelegd in de wet.
In welke juridische kaders 1. Het strafrecht
wordt het dwangrecht 2. De zorg en de psychiatrie
uitgeoefend? 3. Bij huiselijk geweld
4. Kinderbeschermingsmaatregelen
Nummer 1 is strafrecht, nummer 2 en 4 zijn voorbeelden van
burgerlijk recht. Nummer 3 kan zich afspelen bij het burgerlijk,
straf en bestuursrecht.
Rechtmatigheid In overeenstemming met het recht; rechtsgeldig.
Rechtvaardigheid Rechtvaardigheid is een beginsel uit de filosofie en ethiek op
basis waarvan men stelt of handelingen juist en eerlijk zijn. Er
zijn verschillende interpretaties over wat nou precies
rechtvaardig is, oftewel wat eerlijk en juist is; eerlijk, billijk.
, Rechtvaardigheid is dus in zekere mate subjectief?
Subsidiariteit Subsidiariteit betekent dat je het minst ingrijpende middel moet
inzetten om een bepaald doel te bereiken. Als ‘afwachten met
pijnstilling’ hetzelfde resultaat geeft als een operatie, dan kies je
voor het eerste. De meeste artsen doen dit automatisch.
Subsidiariteitsafwegingen komen in de praktijk vaak voor.
Denk aan een psychiatrische patiënt, bij wie je pas een
dwangbehandeling inzet als andere, minder ingrijpende
maatregelen hebben gefaald. Of een ingrijpende operatie die je
pas uitvoert als minder ingrijpende maatregelen niet mogelijk of
werkzaam blijken te zijn.
Een subsidiariteitsafweging maak je niet alleen bij medische
interventies. Het beroepsgeheim bijvoorbeeld, mag je pas
doorbreken als andere, minder ingrijpende interventies zijn
uitgesloten; als er een andere oplossing mogelijk is, dan geen
dwang toepassen.
Proportionaliteit Het proportionaliteitsbeginsel eist dat dwangmaatregelen
beperkt blijven tot de echt ernstige gevallen; als dwang
noodzakelijk is, dan de minst ingrijpende toepassen.
Doelmatigheid Het gekozen dwangmiddel moet evenveel opleveren als dat het
wegneemt; de gekozen dwangmiddel is naar verwachting
effectief.
Samenvatting van de drie Proportionaliteit: de maatregel staat in redelijke verhouding tot
het doel van de toepassing.
Subsidiariteit: de minst ingrijpende maatregel wordt ingezet.
Effectiviteit/doelmatigheid: het middel moet het beoogde doel
bereiken en niet langer duren dan noodzakelijk.
Verplichte/onvrijwillige zorg is de enige manier om risico op
ernstig nadeel te voorkomen (er zijn geen minder bezwarende
alternatieven die effectief zijn (subsidiariteitsbeginsel)
Lichtere vorm van zorg/dwang is niet mogelijk, verplichte zorg is
evenredig aan het beoogde doel
(proportionaliteitsbeginsel/evenredigheidsbeginsel)
De gekozen vorm van verplichte/onvrijwillige zorg is naar
verwachting effectief
(effectiviteitsbeginsel/doelmatigheidsbeginsel)
Wetgeving over dwang in de de Wet Verplichte GGZ (Wvggz van toepassing per 1-1-2020)
GGZ Regelt verplichte zorg voor mensen met psychiatrische
problemen
1. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de Bopz en de
Wvggz?
De Bopz stelt de gedwongen opname centraal en de
Wvggz stelt de zorg centraal.
De zorg is patiëntvolgend. Dit betekent bijvoorbeeld dat
verplichte zorg kan worden toegepast op de plek waar
, de betrokkene zich bevindt, ook thuis.
De Wvggz kent meer behandelmogelijkheden dan de
Bopz.
In de Wvggz toetst de rechter alle vormen van
gedwongen zorg vooraf, niet alleen de gedwongen
opname.
Verder is wettelijk vastgelegd dat dwang echt alleen in uiterste
gevallen mag worden toegepast, zijn de rechten van de
betrokkene versterkt en is de positie van de familie geregeld.
2. Voor wie geldt de Wvggz?
De Wvggz geldt voor betrokkenen als hun gedrag:
als gevolg van een psychische stoornis
leidt tot ernstig nadeel
voor betrokkene zelf of voor anderen
en verplichte zorg de enige manier is om dat ernstige
nadeel weg te nemen (geen vrijwillige mogelijkheid,
geen minder bezwarend alternatief, proportioneel en
effectief).
De Wvggz geldt niet voor cliënten met een verstandelijke
beperking of dementie; voor hen geldt de Wet zorg en dwang.
de Wet Zorg en Dwang (Wzd van toepassing per 1-1-2020)
Regelt onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een
verstandelijke beperking
1. Wat regelt de Wzd?
De Wzd regelt dat aan iemand met een psychogeriatrische
stoornis of een verstandelijke beperking tegen zijn wil zorg
verleend kan worden als dat nodig is om te voorkomen dat
diegene zichzelf of iemand anders ernstig benadeelt. Dit wordt
in de Wzd onvrijwillige zorg genoemd. De Wzd regelt wanneer
onvrijwillige zorg kan worden verleend, welke
besluitvormingsprocedure daaraan vooraf gaat en wanneer
evaluatie van onvrijwillige zorgverlening moet plaatsvinden. De
besluitvormingsprocedure waarborgt dat zorgvuldig onderzocht
wordt of alternatieven mogelijk zijn voor het verlenen van
onvrijwillige zorg, alleen als dat niet het geval is, mag
onvrijwillige zorg worden toegepast
2. Wat is nieuw in de Wzd?
De Wzd introduceert nieuwe functies en functiebenamingen,
zoals de zorgverantwoordelijke en de Wzd-arts en voorziet in
een regeling van de besluitvorming over onvrijwillige zorg.
Anders dan de Bopz, is de Wzd ook van toepassing op cliënten
die niet gedwongen zijn opgenomen. Daarbij kan het zowel gaan
om cliënten die vrijwillig zijn opgenomen als om cliënten die
thuis wonen. De regels uit de Wzd over onvrijwillige zorg zijn
soms ook van toepassing op vrijwillige zorg. Dit is het geval als
de cliënt wilsonbekwaam is en het specifiek in de wet
genoemde vormen van zorg betreft, zoals beperking van de
bewegingsvrijheid.
, 3. Voor wie geldt de Wzd?
De Wzd is van toepassing op:
Cliënten met een indicatie voor langdurige zorg met als
grondslag een psychogeriatrische stoornis of
verstandelijke beperking, ongeacht of zij zijn
opgenomen of thuis wonen.
Cliënten die geen indicatie hebben voor langdurige zorg
maar, vanwege hun psychogeriatrische aandoening of
verstandelijke beperking, zijn aangewezen op zorg.
Het begrip zorg heeft in de Wzd een zeer brede betekenis. Het
heeft betrekking op beroeps- of bedrijfsmatig verleende zorg
die kan bestaan uit bejegening, verzorging, verpleging,
behandeling, begeleiding, bescherming, beveiliging en
onvrijwillige zorg. Of iemand is aangewezen op zorg, in de
betekenis die de Wzd daaraan geeft, moet vastgesteld zijn door
een arts.
de Wet Forensische Zorg (Wfz van toepassing per 1-1-2019)
vervangt deels de TBS voor daders van strafbaar feit, onderdeel
van WvSr.
Criteria voor dwang in de zorg - Psychische stoornis, dementie of verstandelijke
beperking
- Ernstig nadeel voor betrokkene zelf of anderen.
- Verplichte/onvrijwillige zorg is de enige manier om
risico op ernstig nadeel te voorkomen (er zijn geen
minder bezwarende alternatieven die effectief zijn
(subsidiariteitsbeginsel))
- Lichtere vorm van zorg/dwang is niet mogelijk,
verplichte zorg is evenredig aan het beoogde doel
(proportionaliteitsbeginsel/evenredigheidsbeginsel)
- De gekozen vorm van verplichte/onvrijwillige zorg is
naar verwachting effectief
(effectiviteitsbeginsel/doelmatigheidsbeginsel)
Wat wordt er bedoeld met - Levensgevaar
“ernstig nadeel” in de wet Wet - Lichamelijk letsel
bijzondere opnemingen in - Psychische, materiële, immateriële of financiële schade
psychiatrische ziekenhuizen? - Zichzelf ernstig verwaarlozen/maatschappelijk ten
onder gaan
- Eigen of andermans ontwikkeling ernstig verstoren
- Door zijn gedrag het agressie van anderen oproepen
- De algemene veiligheid van personen of goederen in
gevaar brengen
Wat is het doel van dwang in - een crisissituatie afwenden
de zorg? - ernstig nadeel afwenden
- de geestelijke gezondheid van betrokkene
stabiliseren/herstellen en autonomie bevorderen
- De fysieke gezondheid van betrokkene
stabiliseren/herstellen
Voorbeelden/vormen van - verrichten van medische controles of andere medische
dwang in de zorg: handelingen;
- toedienen van vocht, voeding en medicatie;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ilyaverheul. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $8.68. Je zit daarna nergens aan vast.
