GWP 2019 VWO Hoofdstuk 2 De tijd van Grieken en
Romeinen
Paragraaf 2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat
De eerste Griekse beschavingen
Met de uitvinding van het schrift begon de oudheid of de tijd van Grieken en
Romeinen: tweede tijdvak (3000 v.C.-500 n.C.).
Minoïsche beschaving op Kreta (2000-1700 v.C.):
met schrift op kleitabletten (niet ontcijferd)
genoemd naar koning Minos (bekend van de Griekse mythen)
Myceense beschaving (1500 v.C.-1100 v.C.):
op het Griekse vasteland, de Peloponnesos met Mycene, westkust Anatolië en
de eilanden
met koningen die met elkaar vochten en tegen de Hittieten vochten om de
stad Troje
De cultuur van de Griekse stadstaten
Vanaf 8e eeuw v.C. ontstond de Griekse beschaving:
landbouwstedelijke samenleving met onafhankelijke stadstaten (poleis)
bloeiende economie, daardoor snelle bevolkingsgroei
langs Middellandse Zeekust ontstaan koloniën, door kolonisatie en
gemeenschappelijke munt groeit de economie
De Grieken leefden niet in één staat, maar vormden één volk door
gemeenschappelijke cultuur:
dezelfde taal
dezelfde verhalen
dezelfde goden
De Griekse cultuur bloeit vanaf 5e eeuw v.C. Deze cultuur en de Grieks-Romeinse
zijn klassiek: zo goed dat het wordt nagedaan.
Het dak van het Parthenon (Athene) rustte op zuilen: stenen palen. De Grieken
maakten als eersten beelden van mensen in natuurlijke houding met levendige
gezichten.
De antieke Grieken voelden zich met elkaar verbonden tegenover barbaren.
De Griekse stadstaten voerden vaak onderling oorlog tot ze in 338 v.C. in één rijk
kwamen.
Ze werden toen onderworpen door het koninkrijk Macedonië.
Alexander de Grote verspreidde de Griekse cultuur over een groot gebied. Na zijn
dood heerste een Griekse elite over de inheemse bevolking in West-Azië en Egypte.
De vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur is een kenmerkend aspect van de
tijd van de Grieken en Romeinen.
Burgerschap en politiek
De politiek van de Griekse stadstaten ontwikkelde zich:
het bestond in het begin uit een erfelijke koning, een monarchie
of uit edelen uit adellijke families, deze bestuursvorm heet aristocratie
later maakten naast de edelen ook rijke handelaren deel uit van het bestuur,
een oligarchie
soms veroverde één edelman op onwettige manier alle macht, hij werd tiran
, In Athene werd in 507 v.C. de laatste tiran de stad uit gejaagd. Het werd een
democratie, zelfs een directe democratie:
burgers kozen geen volksvertegenwoordigers, maar mochten zelf stemmen
en spreken in de volksvergadering
alleen autochtone vrije mannen hadden het burgerschap
De Atheense democratie hield bijna 200 jaar stand. In andere stadstaten
ontstonden ook democratieën.
Denkers als Socrates, Plato en Aristoteles noemden ook nadelen van de
democratie.
Wetenschappelijk denken
De Grieken verklaarden de wereld met verhalen over goden met menselijke
eigenschappen. Griekse filosofen kregen misschien het idee dat goden menselijke
bedenksels waren. Vanaf de 6e eeuw v.C. ontwikkelden ze een rationele manier
van denken.
De Grieken maakten wetenschap los van de praktijk. Ze gingen nadenken over
abstracte begrippen en zochten naar wetmatigheden.
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadstaat is een kenmerkend aspect van de tijd van de
Grieken en Romeinen.
Paragraaf 2.2 Cultuur in het Romeinse Rijk
Het Romeinse wereldrijk
Geschreven bronnen over de eerste eeuwen van Rome ontbreken. Rome werd
waarschijnlijk in de 4e eeuw v.C. een republiek. De twee consuls konden alleen
werken met toestemming van de senaat.
Uitbreiding van het Romeinse machtsgebied:
343-290 v.C. verovering Midden- en Zuid-Italië
264-146 v.C. verwoesting Carthago, start van expansie buiten Italië. Ook
onderwerping van Griekenland.
vanaf 146 v.C. uitbreiding naar alle windrichtingen. Ook Zuid- en West-
Europa werden ingelijfd, geannexeerd.
De Romeinen veroverden een wereldrijk: rijk in meerdere werelddelen.
Ze bonden verslagen volken aan zich door:
van sommige overwonnenen Romeins burger te maken
samen te werken met verslagen vijanden, het werden bondgenoten die
meevochten en deelden in de buit
Gevolg:
Romeinen hadden groot en sterk leger
Rome werd machtiger en bedreigde staten vroegen om hulp
aanval was de beste verdediging: vergaren van buit en roem, de wereld veroveren
Het keizerrijk
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller purrxd. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.27. You're not tied to anything after your purchase.