Samenvatting bestuurskunde 1 (boek: Profiel van de Nederlandse overheid en Openbaar bestuur)
10 views 0 purchase
Course
Bestuurskunde
Institution
Hogeschool Van Amsterdam (HvA)
Book
Profiel van de Nederlandse overheid
Goeie samenvatting voor het tentamen bestuurskunde 1 voor de studie bestuurskunde jaar 1. De volgende hoofdstukken worden samengevat:
Wiebinga: H. 1 t/m 4
Bovens: H. 1 t/m 4 en een stuk van H.7
Criteria voor een ‘staat’:
1. afgegrensd grondgebied
2. bestuursgezag soevereiniteit: hoogste macht of gezag
3. staatsvolk
In de bijbel en de Griekse mythologie vinden we diverse voorbeelden van besturen. De
ontstaansgeschiedenis van het besturen zoals we dat nu kennen, heeft lange tijd in het teken gestaan
van de strijd tussen de kerk en staat; eigenlijk was de kerk de staat. Tegenwoordig kennen we wel
een scheiden tussen beide.
De manier waarop de macht wordt verdeeld, speelt een belangrijke rol bij de opbouw van een staat.
Verschillende soorten samenlevingen:
Samenlevingen op basis van gelijkheid: voorbeeld is de jagers-verzamelaarssamenleving.
Individuen leven gelijkwaardig. Toch is er in deze samenleving vaak wel een leider op bepaalde
deelgebieden. Leiderschap is een basis om macht uit te voeren.
Samenlevingen met rangorde: voorbeeld: agrarische samenleving. Vanuit deze
samenlevingsvorm konden nieuwe machtposities ontstaan, bijvoorbeeld door bezit van land of
producten. Bezit is ook een basis voor macht.
Samenlevingen met gelaagdheid: voorbeeld standensamenleving. Je behoor tot een bepaalde
stand (adel, geestelijkheid, boeren). Deze stand geeft jou bepaalde rechten en plichten. De stand
waarin je bent geboren, is de stand waarbij je de rest van je leven zult behoren.
Franse filosoof Montesquieu beschreef dat drie machten de basis vormen voor het staatsbestuur
(trias politica):
1. de wetgevende macht
2. de uitvoerende macht
3. de rechterlijke macht
Naast deze drie machten kennen we nog een aantal andere machten. Het ambtenarenapparaat
(bureaucratie) wordt ook wel de vierde macht genoemd. Rijksambtenaren kunnen met hun
beleidsadviezen de minister een kant op sturen. De media, lobbyisten en adviesbureaus worden elk
ook als machten genoemd. Zij beïnvloeden de politieke besluitvorming.
Horizontale machtenscheiding: er is geen vorm van hiërarchie tussen de machten (gelijkwaardige
machten). Elk van de machten kent zijn eigen regels, bevoegdheden en mechanismen om te
corrigeren, zo houden ze elkaar in balans.
Trias politica in Nederland:
Staten-Generaal: wetgevende macht
De ministeries: uitvoerende macht
Onafhankelijke rechters: rechterlijke macht
Deze scheiding is niet helemaal strikt en correct. De verschillende partijen willen zich nog wel is met
elkaar bemoeien.
In 1848 vond in Nederland een grondwetswijziging plaats die het begin betekende van de
gedecentraliseerde eenheidsstaat. Deze wijziging wordt ook wel een vreedzame revolutie genoemd.
, Huis van Thorbecke: het Nederlandse staatsbeleid (het rijk, de provincie, de gemeenten).
Grondrechten: rechten die de burgers beschermen tegen de overheid.
Klassieke grondrechten: zaken waar de overheid zich niet mee mag bemoeien. Voorbeeld:
vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting.
Sociale grondrechten: onderwerpen waar de overheid zich wel mee mag bemoeien.
Voorbeeld: recht op werkgelegenheid. Voor sociale grondrechten is er beleid nodig.
Codificatie: het op schrift stellen van recht.
Modificatie: continue inspelen op de ontwikkelingen in de samenleving en mogelijk zelf daarop
vooruitlopen en ontwikkelingen beïnvloeden (modificeren).
De overheid gaat de samenleving sturen en schept hiervoor zelf de randvoorwaarden: hierdoor
ontstaat een verzorgingsstaat.
Participatiesamenleving: een samenleving waarbij iedereen die dat kan ook daadwerkelijk
verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn eigen leven en voor zijn eigen omgeving.
Stromingen in de Nederlandse politiek:
Stroming Kernwoord
liberalisme Vrijheidsbeginsel
Staat voor vrijheid van het individu, streeft naar
een overheid met een beperkte omvang en
geeft de markt een belangrijke rol.
christendemocratie Christelijke beginselen
Zit tussen beide stromingen in. Centraal staat
naastenliefde en solidariteit. Belangrijke rol bij
maatschappelijke organisaties of het
maatschappelijk middenveld.
socialisme Gelijkheidsbeginsel
Staat voor een rechtvaardige samenleving met
meer sociale gelijkheid. Belangrijke rol bij de
overheid.
2.3 – Het begrip overheid
De overheid bestaat uit een heleboel verschillende overheden. De ‘overheid’ bestaat niet.
Elke overheidsorganisatie heeft eigen doelstellingen en belangen. Deze hoeven niet met elkaar in
overeenstemming te zijn en er kan daarom soms zelf sprake zijn van regelrechte
belangentegenstelling. De overheid is dus opgebouwd uit een gecompliceerd geheel van
verschillende actoren (deelnemers).
Kenmerken van de nederlandse overheid
1. Machtenscheiding. Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Machtenscheiding is in
Nederlandse staatsopbouw terug te vinden, maar de scheiding tussen de verschillende machten in
niet altijd duidelijk.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fleurlebelle14. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.54. You're not tied to anything after your purchase.
