Summary
Samenvatting Penologie en Detentierecht |
- Course
- Institution
Samenvatting voor het vak Penologie en Detentierecht. Met behulp van deze samenvatting is een 7,7 behaald voor het tentamen in Oktober 2021.
[Show more]
3 reviews
By: Noass • 1 month ago
By: manuelabencivengo • 2 year ago
By: tessaleusink13 • 2 year ago
Seller
Follow
Studentje0910
Reviews received
Content preview
PENOLOGIE EN DETENTIERECHT:THEORIE
[1] Wat is penologie en detentierecht?
Penologie = wetenschap die zich bezig houdt met onderzoek naar de effecten van straffen.
Poena: straf (Latijn) of schadevergoeding of zoengeld (Grieks).
Detentierecht = het rechtsgebied dat betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van
vrijheidsbenemende sancties (straffen; gevangenis en maatregelen; TBS).
- Detentierecht maakt deel uit van het penitentiair recht of sanctierecht: het recht dat van
toepassing is op de oplegging en tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties.
[2] Tweesporenstelsel
Straffen: Maatregelen:
- Opgelegd op grond van een strafbaar feit. - Opgelegd naar aanleiding van het strafbare
- Grondslag = proportionele vergelding feit.
- Leedtoevoeging - Grondslag = verbetering, herstel, voorkomen
=> Bepaalde duur van gevaar (toekomst)
- Geen leedtoevoeging (kan wel op die manier
worden gevoeld).
=> Onbepaalde duur
[3] Historische ontwikkeling gevangenissen
Overheid heeft steeds verschillende zaken die het met de gevangenis wil bereiken.
- Zedelijke verbetering | Tuchthuis / rasphuis / spinhuis (1586); landlopers
- Ordelijke, uniforme en transparante gevangenis (Invloed Verlichting met mensbeeld
rationele mens | Panopticum (eind 18e eeuw)
- Mens is Homo Clausus (los van sociale omgeving) | Pennsylvaniastelsel (begin 19e eeuw)
- Gezamenlijke arbeid en mogelijkheid verkorting straftijd bij goed gedrag | Progressieve
stelsel
- Cellulaire stelsel (19e eeuw Nederland)
[4] Ontwikkeling gevangenisbeleid
o Nieuwe plannen tussen 2013 en 2018:
Programma Modernisering Gevangeniswezen (MGW) en Masterplan DJI
Richten zich op vier pijlers:
- Vergelding
- Levensloopbenadering
- Persoonsgerichte aanpak
- Eigen verantwoordelijkheid (kernbegrippen van detentie).
Bezuinigingen:
▪ Afschaffing algemene detentiefasering (niet
doorgegaan)
▪ Invoering meerpersoonscellen (MPC) (ingevoerd)
▪ Invoering van een beperkt regime voor arrestanten
en voorlopig gehechten (ingevoerd)
, ▪ Sluiting van een groot aantal PI’s (doorgegaan).
o Nieuw plan in 2014:
Beleidskader Dagprogramma, Beveiliging en Toezicht op Maat (DBT).
Twee belangrijke aspecten:
▪ Onderscheid | Het DBT maakt een onderscheid tussen het basisprogramma en het
plusprogramma.
▪ Gedragsafhankelijk | Promotie of degradatie is mede afhankelijk van het gedrag
van de gedetineerde. Het gedrag wordt beoordeeld aan de hand van een
zogenoemd ‘stoplichtmodel’ (art. 1b tot en met 1e en bijlage 1 RSPOG +
Handleiding toetsingskader promoveren en degraderen).
Waarom responsabiliseringsgedachte in systeem van promoveren en degraderen?
=> Eigen inzet en verantwoordelijkheid voor detentieverloop en re-integratie.
ORIGINEEL | Hoe werkte het systeem van promoveren en degraderen in 2014?
(1) Basisprogramma en plusprogramma
- Er is een basisprogramma; 43 uur met re-integratie- en nazorgactiviteiten.
- Er is een plusprogramma; persoonsgerichter 48 uur aan activiteiten en 11 uur verblijf
buiten de cel. Deze programma’s zijn echter niet wettelijk geregeld.
(2) Promoveren en degraderen
- Promoveren naar het plusprogramma kan als een gedetineerde zes weken lang positief
gedrag vertoont en dus ‘groen’ scoorde volgens het stoplichtmodel. Oranje’ (dit-kan-
beter) en ‘rood’ (ongewenst) gedrag leidden tot niet promoveren of tot degraderen.
- De drie kleuren uit het stoplichtmodel waren onderverdeeld in drie categorieën:
‘veiligheid en beveiliging’, ‘zorg en begeleiding’ en ‘re-integratie en resocialisatie’, waarin
het gedrag van de gedetineerde werd omschreven.
(3) Stoplichtmodel is het toetsingskader
> Groen gedrag:
Veiligheid en beveiliging: meewerken aan programma
Zorg en begeleiding: meedoen in de groep en beleefd zijn
Re-integratie en resocialisatie: meewerken aan screening, diagnostiek en intakes.
> Oranje gedrag:
Veiligheid en beveiliging: een strijd of woordenwisseling aangaan
Zorg en begeleiding: slechte lichamelijke verzorging en niet schoonhouden van cel
Re-integratie en resocialisatie: geen verantwoordelijkheid nemen voor eigen gedrag
> Rood gedrag:
Veiligheid en beveiliging: te laat terugkeren verlof, poging ontvluchting, handel in
verdovende middelen, bezit van een mobiele telefoon
Zorg en begeleiding: asociaal gedrag, bezit of gebruik van (hard)drugs, inclusief alcohol en
niet-voorgeschreven medicijnen
Re-integratie en resocialisatie: en het openlijk kiezen voor criminaliteit en bijbehorend
gedrag
NIEUW | Hoe werkt het systeem van promoveren en degraderen nu na de aanscherpingen?
(1) Basisprogramma en plusprogramma
- Ongewijzigd.
(2) Promoveren en degraderen
- Promoveren bij periode van zes weken gewenst gedrag in twee categorieën (re-integratie
en resocialisatie & verblijf en leefbaarheid)
- Degraderen bij niet vertonen van gewenst gedrag of bij ontoelaatbaar gedrag.
, - Directeur beslist.
(3) Stoplichtmodel
- Vervalt | Toetsingskader op twee categorieën en met twee gedragsmogelijkheden, geen
tussencategorie meer.
Categorieën: Verblijf/leefbaarheid en re-integratie/resocialisatie
Gedrag: Gewenst en ongewenst
Kritiek:
> Risico dat het gedrag van gedetineerden in te algemene bewoordingen is
omschreven. Daardoor niet duidelijk wat zoal onder gewenst en ongewenst gedrag
wordt verstaan. De toekomst zal uitwijzen of dit probleem voldoende kan worden
ondervangen doordat besluiten van de directeur op basis van de beginselen van
behoorlijk bestuur nader dienen te worden gemotiveerd waarbij het concrete gedrag
van de gedetineerde wordt benoemd.
> Het risico bestaat dat de verhoudingen tussen gedetineerden en PIW’ers door het
schrappen van de oranje categorie sneller op scherp zullen worden gesteld. Geen kans
meer op waarschuwingen.
(4) Derde categorie van gedrag
- Ontoelaatbaar = directe rechtvaardiging van degraderen voor een incident.
Kritiek:
> Botsing rechtspraak beroepscommissie RSJ en Minister: geen belangenafweging.
“De rechtspraak van de beroepscommissie RSJ (detentierecht hoger beroep; directeur of
gedetineerde kan naar tweede orgaan boven beklagrechter) stelt echter dat de directeur een
deugdelijke en inzichtelijke belangenafweging moet maken tussen negatieve gedrag en
structurele (eventuele positieve) gedrag. Dit hoorde bij het groen-oranje-rood-model. Maar nu
kan degradatie op basis van een ontoelaatbare gedraging direct plaatsvinden. Botsing tussen
Minister en RSJ”
> Responsabiliseringgedachte vervaagd:
“Eén ordeverstoring (ontoelaatbaar gedrag) hoeft niet te betekenen dat de gedetineerde geen
verantwoordelijkheid toont voor zijn resocialisatie. Terwijl DBT zich daar wel op richt, namelijk
responsabilisering”
> Afbreuk resocialisatiebeginsel:
“Het door de minister voorgestelde uitgangspunt van onmiddellijke degradatie bij constatering
van voornoemde gedragingen doet mijns inziens verder afbreuk aan het resocialisatiebeginsel,
omdat voor een nadere belangenafweging – waarbij ook de resocialisatiebelangen van de
gedetineerden kunnen worden meegenomen – niet langer ruimte is”
> Bedreiging voor proportionaliteit:
“Het risico bestaat bovendien dat in voorkomende gevallen de proportionaliteit in het gedrang
komt (verhouding gedrag en sanctie). Het spreekt haast voor zich dat de directeur ervoor dient
te zorgen dat de opgelegde maatregelen vanwege het incident – degradatie en disciplinaire straf
– de toets aan proportionaliteitsbeginsel kunnen doorstaan”
(5) De duur van de periode die volgt op een terugplaatsing is minimaal 6 weken (was maximaal 6
weken).
Kritiek:
> Doet verder afbreuk aan de rechtsbescherming van de gedetineerde.
Herbeoordeling duurt nu langer en voor onbepaalde tijd.
o Nieuw beleid in 2018:
Visie van Minister voor Rechtsbescherming op de tenuitvoerlegging van de gevangenisstraf:
“Recht doen, kansen bieden”.
▪ Doel: ‘effectieve gevangenisstraffen dienen een dubbel doel: zowel vergelding als het
verminderen van recidive.’
▪ Drie uitgangspunten:
1. Straf is straf (Aanpassing v.i.-regeling)
, 2. Gedrag telt (Responsabilisering) (De gedetineerde is zelf verantwoordelijk voor
het verloop van zijn detentie. Het algemeen verlof en regimesgebonden verlof
worden vervangen door doelgebonden verlof)
Kritiek op responsabiliseringsgedachte:
▪ Schending resocialisatiebeginsel:
Gedetineerden worden in de praktijk uitgesloten van resocialisatie,
want zij zijn niet in staat zijn de gewenste eigen
verantwoordelijkheid te tonen.
▪ Het in het beleid veronderstelde mensbeeld staat haaks op
een aantal kenmerken en eigenschappen die gedetineerden
bezitten:
Omdat het aan het systeem ten grondslag liggende uitgangspunt
van de rationele mens die handelt op basis van een kosten-baten
overweging niet overeenkomt met de realiteit, waarin naar
schatting maar liefst 45% van de gedetineerdenbevolking een
verstandelijke beperking heeft.
▪ Wetenschappelijke fundering ontbreekt;
▪ Toename ongelijkheid gedetineerden.
3. Werken aan een veiliger terugkeer (Re-integratie aan de hand van vijf
basisvoorwaarden (onderdak, inkomen, inzicht in schulden, identiteitsbewijs, zorg en
zorgverzekering).
- Positieve punten uit de visie: aandacht voor herstel, detentiefasering
blijft gehandhaafd, dekkend netwerk van BBA’s.
- Uitwerking in Wet straffen en beschermen (Stb. 2020, 224,
kamerstukken 35122).
WETTELIJK KADER
Wetboek van Strafrecht (Boek 1)
Wetboek van Strafvordering (Boek 6)
Penitentiaire beginselenwet (Pbw) (gevangenisstraf) of Beginselenwet Verpleging
Terbeschikkinggestelden (Bvt) (terbeschikkingstelling)
Diverse regelingen
- Regeling Tijdelijk Verlaten van de Inrichting (Rtvi)
- Regeling Selectie Plaatsing en Overplaatsing (RSPOG)
- Regeling Urinecontrole penitentiaire inrichtingen
Art. 2 lid 1 Pbw: Vrijheidsbenemende straf
De tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel vindt plaats door
onderbrenging van de persoon aan wie deze is opgelegd in een (-) penitentiaire inrichting dan wel
door diens deelname aan een (-) penitentiair programma
(-) Er zijn drie soorten penitentiaire inrichtingen (PI’s):
> Huizen van bewaring
Nog niet veroordeeld, loopt een zaak.
> Gevangenissen
> ISD-inrichting
Stelselmatige daders.
(-) Het penitentiair programma is geregeld in art. 4 Pbw.
Art. 4 Pbw: Penitentiair Programma
1. Een penitentiair programma is een samenstel van activiteiten waaraan wordt deelgenomen door
personen ter verdere tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde vrijheidsstraf of voorlopige
, hechtenis in aansluiting op hun verblijf in een inrichting. De deelnemer aan een penitentiair
programma kan onder elektronisch toezicht worden gesteld.
2. Aan een penitentiair programma kan worden deelgenomen gedurende ten hoogste een zesde deel
van de opgelegde vrijheidsstraf direct voorafgaand aan de datum van invrijheidstelling, mits:
• De gedetineerde is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf van ten
minste zes maanden,
• Het strafrestant bij aanvang van de deelname aan het penitentiair programma ten
minste vier weken en ten hoogste een jaar bedraagt, en
• Er geen andere omstandigheden zijn die zich tegen zijn deelname verzetten.
Art. 8 Pbw: Bestemming inrichting
1. Onze Minister bepaalt de bestemming van elke inrichting of afdeling ingevolge de artikelen 9 tot en
met 14 en stelt regels voor de plaatsing en overplaatsing van de gedetineerden.
2. Onze Minister kan delen van een inrichting als afdeling met een aparte bestemming aanwijzen.
Art. 2 lid 2 Pbw: Resocialisatiebeginsel
Met handhaving van het karakter van de vrijheidsstraf of de vrijheidsbenemende maatregel wordt de
tenuitvoerlegging hiervan zoveel mogelijk en afhankelijk van het gedrag van de betrokkene dienstbaar
gemaakt aan de voorbereiding van de terugkeer in de maatschappij. Bij het verlenen van vrijheden aan
gedetineerden wordt rekening gehouden met de veiligheid van de samenleving en de belangen van
slachtoffers en nabestaanden.
Art. 2 lid 3 Pbw: Beginsel van minimale beperkingen
Personen ten aanzien van wie de tenuitvoerlegging plaatsvindt van een vrijheidsstraf of
vrijheidsbenemende maatregel worden aan geen andere beperkingen onderworpen dan die welke
voor het doel van de vrijheidsbeneming of in het belang van de handhaving van de orde of de
veiligheid in de inrichting noodzakelijk zijn.
Art. 6:1:2 Sv: Beginsel van voortvarendheid
Voor zover de tenuitvoerlegging is toegelaten, wordt de beslissing zo spoedig mogelijk ten uitvoer
gelegd.
Overige verantwoordelijkheden
De minister voor Rechtsbescherming is verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van
vrijheidsbenemende sancties.
Alle PI’s vallen onder de Dienst Justitiële Inrichtingen, een agentschap van het Ministerie van Justitie
en Veiligheid.
De selectiefunctionaris (sf) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is belast met de plaatsing en
overplaatsing van gedetineerden (art. 15 lid 3 Pbw).
De sf neemt de aanwijzingen van het OM en de rechter mee bij de plaatsingsbeslissing (art. 15 lid 4
Pbw).
De directeur bepaalt de wijze van onderbrenging van de gedetineerde (art. 16 Pbw) en draagt
verantwoordelijkheid voor het opstellen van een detentie- en re-integratieplan (art. 1c RSPOG) (in
samenspraak met gedetineerde)
Differentiatiecriteria:
Juridische status (art. 9-10 Pbw): hvb (nog niet onherroepelijk veroordeelden), gevangenis en isd-
inrichting (veelplegers)
Sekse (art. 11 Pbw): man – vrouw
Mate van beveiliging (art. 13 Pbw): beperkt, normaal, uitgebreid en extra beveiligd.
Regime (art. 7 en 11 RSPOG): gemeenschapsregime of individueel regime (is geen isolatie; dat gaat
verder).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studentje0910. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
71498 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now