Hoc 4: wetgeving
De wet en recht
Heeft altijd een vooraanstaande rol gespeeld (bijna altijd de belangrijkste geweest)
Bv wetten in de bijbel
! Let op! In het Engels is law zowel recht als wet
De wet is een bron van het recht
Hoofdthema van dit college: de deregulering als reactie op de juridisering van de samenleving
1. Deregulering als maatschappijhervorming (Huyse)
1.1. Totale regeldruk
Het is een moeilijk gegeven om op te sporen (kwantitatief). De onderscheiding maken tussen totale
regeldruk en private regeldruk is moeilijk. We hebben ook weinig data over private regeldruk (gezin
organisatie, gemeenschap) en we kunnen ook moeilijk zeggen welke eenheden meetellen (bv telt
pseudowetgeving mee?)
Voornamelijk refereert men aan de wetgeving van de staat en dus niet aan de private wetgeving, terwijl
deze ook een grote druk uitoefent.
De grenzen tussen de publieke en private sector vervagen (ziekenhuize, scholen...)
1.2. Overregulering
= stelling dat de toegenomen regeldruk leidt tot excessieve regulering
Klachten (niet van Huyse):
Externe kosten
o De voorwaarden verbonden aan het productieproces verhoogt lasten
o De interventie op vlak van de legislatuur interfereert met het productieproces
o Te veel wetgeving creëert onzekerheid en remt economie (zo kan het geen nieuwe
dingen proberen)
Interne kosten
o In het bestuurlijk apparaat: meer procedurekosten
o Gerechtelijk apparaat: hogere taaklast van de magistraten, rechtsonzekerheid
(contradicties)
o Parlement: verschuiving macht naar UM
Volume van regelgeving: te veel regels
Kwaliteit van de regelgeving: inconsistent, slechte formulering
Gebruik: te strikte toepassing volgens de letter
Klachten (wel van Huyse):
Er is een te simplistische kijk op het gedrag van rechtssubjecten
, De feitelijke afdwingbaarheid van overheidsregels: de handhaving is makkelijk
Er is te weinig aandacht voor:
o Schijnregulering: politiek afgezwakte symboolwetten (denk aan tekst: wetten die
gemaakt zijn om politiek compromissen te verzegelen)
o Wetsontwijking en wetsontduiking: beide komen vaker voor in hogere sociale lagen.
Meer geld= betere advocaat.
Wetsontwijking: juridische vluchtroute (legitiem). Meestal aangewezen door
ambtenaren, politici en juristen. Sommige wetten zijn makkelijker te ontwijken
(eco-misdaad) dan andere
Wetsontduiking: Er wordt straffeloos de grens van legaliteit overschreden. In de
rechtssociologie beschreven als “nietrecht” dat in de sociaal-economische
sector terug te vinden is.
1.3. Vormen van deregulering:
1. Kwaliteitsverbetering (lichte chirurgie):
codificatie en harmonisatie van wetgeving ter verbetering van de toegankelijkheid,
overzichtelijkheid en effectiviteit
Regelmatige herijking van wetten om discrepantie tussen wet en sociale werkelijkheid te
beperken.
Wetstechnische oplossing: herregulering geen deregulering
2. Reguleren met maat (preventieve geneeskunde):
Een terughoudend wetgevingsbeleid; nieuwe regels worden voorafgegaan door een kosten-
batenanalyse en toetsingscriteria (preregulering). Het is zowel gericht op de kwaliteit van de
wetgeving als de omgang ervan.
3. Ontmantelen van de rechtsnormen (amputatie):
Gericht om volume van wetgeving drastisch te verlagen, er zijn twee varianten:
Gericht op de inhoud van het recht: op gegroeide reguleringsdomeinen van arbeid en
rond “nieuwere waarden” bv milieu, mensenrechten, welzijn, gezondheid...
Welzijnsregulatie staat haaks op belangen bedrijfsleven: er ontstaat privaatregulering
indien de welzijnsregulatie wordt geschrapt. Vroeger werd het welzijn van de arbeider
vaak genegeerd
Niet per sse deregulering: het is een afbraak op de bedrijfsvijandige regelgeving en gaat
samen met de introductie van de bedrijfsvriendelijke wetgeving (inhoud, niet volume)
o Reductie van het recht van de staat ten voordele van andere vormen van ordening en
niet-officiële regelcomplexen met andere machtsverhoudingen.
Het wijzigt de rol van het recht in de samenleving ten gunste van normenpluralisme.
2. Regulering en instrumentalisering van het recht
De wet en recht
Heeft altijd een vooraanstaande rol gespeeld (bijna altijd de belangrijkste geweest)
Bv wetten in de bijbel
! Let op! In het Engels is law zowel recht als wet
De wet is een bron van het recht
Hoofdthema van dit college: de deregulering als reactie op de juridisering van de samenleving
1. Deregulering als maatschappijhervorming (Huyse)
1.1. Totale regeldruk
Het is een moeilijk gegeven om op te sporen (kwantitatief). De onderscheiding maken tussen totale
regeldruk en private regeldruk is moeilijk. We hebben ook weinig data over private regeldruk (gezin
organisatie, gemeenschap) en we kunnen ook moeilijk zeggen welke eenheden meetellen (bv telt
pseudowetgeving mee?)
Voornamelijk refereert men aan de wetgeving van de staat en dus niet aan de private wetgeving, terwijl
deze ook een grote druk uitoefent.
De grenzen tussen de publieke en private sector vervagen (ziekenhuize, scholen...)
1.2. Overregulering
= stelling dat de toegenomen regeldruk leidt tot excessieve regulering
Klachten (niet van Huyse):
Externe kosten
o De voorwaarden verbonden aan het productieproces verhoogt lasten
o De interventie op vlak van de legislatuur interfereert met het productieproces
o Te veel wetgeving creëert onzekerheid en remt economie (zo kan het geen nieuwe
dingen proberen)
Interne kosten
o In het bestuurlijk apparaat: meer procedurekosten
o Gerechtelijk apparaat: hogere taaklast van de magistraten, rechtsonzekerheid
(contradicties)
o Parlement: verschuiving macht naar UM
Volume van regelgeving: te veel regels
Kwaliteit van de regelgeving: inconsistent, slechte formulering
Gebruik: te strikte toepassing volgens de letter
Klachten (wel van Huyse):
Er is een te simplistische kijk op het gedrag van rechtssubjecten
, De feitelijke afdwingbaarheid van overheidsregels: de handhaving is makkelijk
Er is te weinig aandacht voor:
o Schijnregulering: politiek afgezwakte symboolwetten (denk aan tekst: wetten die
gemaakt zijn om politiek compromissen te verzegelen)
o Wetsontwijking en wetsontduiking: beide komen vaker voor in hogere sociale lagen.
Meer geld= betere advocaat.
Wetsontwijking: juridische vluchtroute (legitiem). Meestal aangewezen door
ambtenaren, politici en juristen. Sommige wetten zijn makkelijker te ontwijken
(eco-misdaad) dan andere
Wetsontduiking: Er wordt straffeloos de grens van legaliteit overschreden. In de
rechtssociologie beschreven als “nietrecht” dat in de sociaal-economische
sector terug te vinden is.
1.3. Vormen van deregulering:
1. Kwaliteitsverbetering (lichte chirurgie):
codificatie en harmonisatie van wetgeving ter verbetering van de toegankelijkheid,
overzichtelijkheid en effectiviteit
Regelmatige herijking van wetten om discrepantie tussen wet en sociale werkelijkheid te
beperken.
Wetstechnische oplossing: herregulering geen deregulering
2. Reguleren met maat (preventieve geneeskunde):
Een terughoudend wetgevingsbeleid; nieuwe regels worden voorafgegaan door een kosten-
batenanalyse en toetsingscriteria (preregulering). Het is zowel gericht op de kwaliteit van de
wetgeving als de omgang ervan.
3. Ontmantelen van de rechtsnormen (amputatie):
Gericht om volume van wetgeving drastisch te verlagen, er zijn twee varianten:
Gericht op de inhoud van het recht: op gegroeide reguleringsdomeinen van arbeid en
rond “nieuwere waarden” bv milieu, mensenrechten, welzijn, gezondheid...
Welzijnsregulatie staat haaks op belangen bedrijfsleven: er ontstaat privaatregulering
indien de welzijnsregulatie wordt geschrapt. Vroeger werd het welzijn van de arbeider
vaak genegeerd
Niet per sse deregulering: het is een afbraak op de bedrijfsvijandige regelgeving en gaat
samen met de introductie van de bedrijfsvriendelijke wetgeving (inhoud, niet volume)
o Reductie van het recht van de staat ten voordele van andere vormen van ordening en
niet-officiële regelcomplexen met andere machtsverhoudingen.
Het wijzigt de rol van het recht in de samenleving ten gunste van normenpluralisme.
2. Regulering en instrumentalisering van het recht
