Hoc 11: legitimiteit van recht,
burger & justitie
In dit hoofdstuk gaan we voor de eerste keer kijken vanuit het perspectief van de burger. Er komen
thema’s aan bod die we eerder al hebben besproken: top-down en bottom-up perspectief (naleving),
legitimiteit:
Weber: sprak over drie vormen van legitimiteit, 1 legitimiteit kan berusten op traditie of
gewoonte, mensen aanvaarden het gezag van bepaalde personen omdat het altijd van generatie
op generatie zo gegaan is. 2 legitimiteit kan berusten op charisma, in dat geval zijn het
bijvoorbeeld de uitstraling of persoonlijkheid van bepaalde personen die maken dat men zich
richt op hun aanwijzingen. 3 legitimiteit kan berusten op legaliteit, het gezag wordt aanvaard
omdat het gefundeerd is op formele en abstracte normen. Volgens weber is deze laatste
(rationeel legaal gezag) kenmerkend voor de moderne tijden.
Luhmann: legitimiteit van rechterlijk oordeel door het proces: door deel te nemen aan proces
krijgt recht legitimiteit.
Tyler: legitimiteit en naleving van recht. Niet op basis van straffen en naleving, maar procedure.
Knowledge and opinion about law
Ideeën over publieke opinie over het recht bestonden voornamelijk in theorie. Weinig kennis over hoe
dit in de praktijk speelde.
In de jaren ‘70 verandert dit, men (KOL° voert onderzoek naar rechtsbewustzijn en maatschappelijke
opvattingen over het recht van mensen. In de eerste generatie voert men onderzoek naar de mate
waarin mensen het recht kennen. Dit leidt tot enkele inzichten:
Maatschappelijke kennis van rechtsregels is gering. Ook in de doelgroepen
Kennis wordt bepaald oor inhoud en verschillende achtergrondvariabelen
In de jaren ‘80 komt er een nieuw type onderzoek naar de maatschappelijke opvattingen over het recht.
De tweede generatie onderzoekt de mate waarin mensen zich in het recht herkennen (wat voor
beelden hebben de mensen over het recht?)
Recht niet gezien als apart van de samenleving (law and society), maar integraal onderdeel
daarvan (law in society)
Meer gericht op de beelden van recht en rechtsinstituties waarop mensen handelen
Van meten naar interpretatie: geen grote bevolking enquêtes maar kwalitatieve diepte-
interviews en observaties.
VS-benadering: hoe ervaart men het recht?
Beïnvloedt door pound’s law in action
Aantonen van de kloof tussen idealen en werkelijkheid van het recht
Primair gericht op overheidsrecht
Recht behandeld als onafhankelijke variabele: definitie van recht wordt voor het onderzoek
bepaald en maakt geen deel uit van onderzoek
, 3 voorbeelden:
1. Merry onderzocht hoe working-class Amerikanen in twee Amerikaanse steden omgaan met
geschillen: zij analyseerde zowel de manier waarop deze mensen tegen het recht aankijken als
de manier waarop juridische professionals het recht beschouwen. De meeste burgers willen
vaak dat zij hun juridische en vaak persoonlijke problemen over bijvoorbeeld hun sociale relaties
aan een rechter kunnen voorleggen. De medewerkers van een rechtbank nemen deze
problemen vaak niet serieus.
2. Nielsen heeft onderzocht of het wettelijk verboden zou moeten worden om iemand op straat uit
te schelden
2.1. Blanke mannen: nee en verwijzen naar grondwet
2.2. Zwarte mannen: nee en verwijzen niet naar grondwet, maar hebben geen vertrouwen in
het systeem
2.3. Vrouwen: nee, omdat ze daardoor te veel als slachtoffer worden neergezet.
3. Ewick en Silbey: interviewde mensen uit nieuw Jersey over welke rol het recht in hun dagelijks
leven speelde. Zij onderscheiden drie manieren hoe men kan spreken over het recht
3.1. Voor het recht: recht als Recht als objectief gegeven, overtuigd van juistheid
3.2. Met het Recht: Recht als instrument om eigen voordeel te halen
3.3. Tegen het Recht: Moeilijke acceptatie van recht. Twijfel aan legitimiteit
EU-benadering: wat ervaart men als recht?
Beinvloed door Ehrlich’s concept van ‘levend recht’ van onderen (manier waarop mensen invulling
geven aan recht onafhankelijk van officiële recht)
Rechtsbegrip: Kritiek op VS-benadering met nauwe focus op officiële recht. Ook kijken naar
rechtsbewustzijn van onderen (vgl. de normen in Moore’s semiautonome Velden)
Recht is afhankelijke variabele. Definitie niet vooraf bepaald, maar in het onderzoek==> hier
gaat men wel het recht onderzoeken
VS hoe ervaart men het recht==> negatief, EU wat ervaart mens als recht==> heel eigen stelsel van
normen (zoals haven) en dat had effect op hoe zij het recht naleefden (semiautonome velden),
voorbeeld: bouwfraude: de prijsafspraken in de Nederlandse bouwsector waren in strijd met de
Europese kartelwetgeving.
Rechtsvervreemding
Marx: Arbeider is verplicht voor iemand anders te werken en is niet langer in staat via zijn eigen acties
de wereld zelf vorm te geven en zich de waarde van eigen arbeid toe te eigenen. Hij vervreemdt van
Het product dat hij voortbrengt (wat niet van hem is)
Het arbeidsproces (waarin hij een schakel is)
Zijn medemens (die concurrenten zijn geworden)
Uiteindelijk van zichzelf
Hertogh: onderscheidt vier vormen van rechtsvervreemding
Juridische machteloosheid: idee zelf niks te kunnen doen om proces te beïnvloeden
Juridische onoverzichtelijkheid: perceptie van willekeur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliev123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.