Dit is een samenvatting voor het vak Sociale Psychologie 1
Het bevat enkel het deel dat behandeld moet worden voor de studenten die het vak voor 3ECTS opnemen (dus hoofdstuk 1 tot en met 6 uit het boek).
Het is een combinatie van het boek, aangevuld met informatie uit het hoorcollege en de sli...
Samenvatting Sociale Psychologie 1
Samenvatting Sociale Psychologie 1.......................................................................................................1
29 september – Les 1 & Hoofdstuk 1..................................................................................................4
Wat is sociale psychologie?............................................................................................................4
Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand...............................................................4
Sociale psychologie en het verschil met verwante disciplines....................................................5
De macht van de situatie................................................................................................................5
De macht van sociale interpretatie.................................................................................................6
De oorsprong van constructen: fundamentele menselijke motieven.............................................7
Het motief van eigenwaarde: de behoefte aan een positief zelfbeeld.......................................7
Het motief van de sociale cognitie: de behoefte om accuraat waar te nemen...........................7
Overige motieven.......................................................................................................................8
Sociale psychologie en maatschappelijke problemen.....................................................................8
Omstander effect............................................................................................................................8
Gehoorzaamheid (obedience)........................................................................................................8
6 oktober – Les 2 & Hoofdstuk 2........................................................................................................9
Sociale psychologie: een empirische wetenschap..........................................................................9
Inspiratie uit eerdere theorieën en onderzoeken.......................................................................9
Hypothesen gebaseerd op persoonlijke observaties..................................................................9
Onderzoeksmethoden................................................................................................................9
De observationele methode: sociaal gedrag beschrijven.............................................................10
Analyse van archieven..............................................................................................................11
Beperkingen van de observationele methode..........................................................................11
De correlationele methode: sociaal gedrag voorspellen..............................................................11
Onderzoek door middel van vragenlijsten................................................................................11
Beperkingen van de correlationele methode: correlatie is niet hetzelfde als causaliteit.........12
De experimentele methode: causale vragen beantwoorden........................................................12
Onafhankelijke en afhankelijke variabelen...............................................................................12
Interne validiteit in experimenten............................................................................................13
Externe validiteit in experimenten...........................................................................................14
Fundamenteel versus toegepast onderzoek.............................................................................15
Nieuwe ontwikkelingen in het sociaalpsychologisch onderzoek..................................................15
Cultuur en sociale psychologie.................................................................................................16
Evolutietheorie.........................................................................................................................16
Sociale neurowetenschap.........................................................................................................16
1|Pagina
, Ethische thema’s in de sociale psychologie..................................................................................16
Fraude in de sociale psychologie..............................................................................................17
13 oktober – Les 3 & Hoofdstuk 3....................................................................................................18
De sociale denker.........................................................................................................................18
Op de automatische poloot: denken zonder inspanning..............................................................18
Mensen als alledaagse theoretici: automatisch denken met schema’s....................................18
Soorten automatisch denken....................................................................................................20
Automatisch denken en metaforen over lichaam en geest......................................................21
Mentale strategieën en snelle aannames: beoordelingsheuristieken......................................21
De invloed van cultuur op sociaal denken....................................................................................23
Culturele determinanten van schema’s....................................................................................23
Holistisch versus analytisch denken..........................................................................................23
Gecontroleerde sociale cognitie: ingespannen denken................................................................24
Gecontroleerd denken en vrije wil...........................................................................................24
Het verleden mentaal ongedaan maken: tegen feitelijk redeneren.........................................24
Gedachteonderdrukking...........................................................................................................25
Beter leren denken...................................................................................................................25
Terug naar Watson.......................................................................................................................25
20 oktober – Les 4 & Hoofdstuk 4....................................................................................................25
Non-verbale communicatie..........................................................................................................26
Gezichtsuitdrukkingen van emoties..........................................................................................26
Cultuur en de vormen van non-verbale communicatie............................................................27
Eerste indrukken: snel en hardnekkig...........................................................................................28
De aanhoudende invloed van eerste indrukken.......................................................................28
Eerste indrukken en non-verbale communicatie in ons voordeel gebruiken............................28
Causale attributie: het beantwoorden van het waarom...............................................................29
De aard van het attributieproces..............................................................................................29
Het covariatiemodel: interne versus externe attributies..........................................................29
De fundamentele attributiefout: de mens als persoonlijkheidspsycholoog..............................30
Zelfdienende attributies...........................................................................................................31
De ‘blinde vlek’-bias..................................................................................................................32
Cultuur en sociale perceptie.........................................................................................................32
Holistisch versus analytisch denken..........................................................................................32
Culturele verschillen in de fundamentele attributiefout..........................................................32
Cultuur en andere attributionele biases...................................................................................33
27 oktober – Les 5 & Hoofdstuk 5....................................................................................................33
2|Pagina
, De oorsprong en aard van het zelfconcept...................................................................................33
Culturele invloeden op het zelfconcept....................................................................................33
Functies van het zelf.................................................................................................................34
Zelfkennis.....................................................................................................................................34
Zelfkennis door middel van introspectie...................................................................................34
Zelfkennis door middel van zelfobservatie...............................................................................36
Andere mensen gebruiken voor zelfkennis...............................................................................38
Zelfcontrole: de uitvoerende functie van het zelf.........................................................................39
Impressiemanagement: de wereld is een schouwtoneel..............................................................40
Vleien en zelfsabotage..............................................................................................................40
Zelfvertrouwen: hoe we over onszelf denken..............................................................................40
3 november – Les 6 & Hoofdstuk 6...................................................................................................41
Een stabiel, positief zelfbeeld in stand houden............................................................................41
Cognitieve dissonantietheorie..................................................................................................41
Beslissingen, beslissingen en nog eens beslissingen.................................................................43
Dissonantie in verschillende culturen.......................................................................................43
Zelfrechtvaardiging in het dagelijks leven.....................................................................................44
Je inspanning rechtvaardigen...................................................................................................44
Externe versus interne rechtvaardiging....................................................................................44
Straf en zelfoverreding.............................................................................................................44
Het hypocrisieparadigma..........................................................................................................45
Goede en slechte daden rechtvaardigen..................................................................................45
Onze slachtoffers ontmenselijken.............................................................................................45
Een negatief zelfbeeld en dissonantie..........................................................................................46
Consistentie van negatiefzelfbeeld met immoreel gedrag.......................................................46
Ons zelfconcept bevestigen of verheffen?................................................................................46
Terug naar Heaven’s Gate............................................................................................................47
Leren van onze fouten..............................................................................................................47
Belangrijke begrippen van alle hoofdstukken...................................................................................47
3|Pagina
, 29 september – Les 1 & Hoofdstuk 1
Wat is sociale psychologie?
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu. Sociale
psychologie is de wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen van
mensen worden beïnvloed door de echte of denkbeeldige aanwezigheid van anderen. Het wordt
gedefinieerd als de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens en
acties van mensen worden beïnvloed door de echte of ingebeelde aanwezigheid van anderen. De
sociale psychologie vertrekt dus vanuit wat mensen denken en gaat daarna pas kijken naar wat een
persoon doet. Ze gaan uit van hoe de mensen zelf hun wereld construeren.
De kern van de sociale psychologie is het fenomeen sociale invloed: we worden allemaal beïnvloed
door andere mensen. Als we het over sociale invloed hebben denken we als eerste aan rechtstreekse
pogingen tot overreding, waarbij iemand opzettelijk probeert om het gedrag vof de attitude van een
ander te veranderen. Deze rechtstreekse pogingen tot sociale beïnvloeding vormen een groot deel
van het onderzoeksterrein van de sociale psychologie. Maar voor de sociaal psycholoog is het begrip
‘sociale invloed’ breder dan de pogingen va de ene persoon om het gedrag van de ander te
veranderen:
1. Sociale invloed gaat verder dan gedrag. Het omvat zowel onze gedachten en gevoelens als
onze zichtbare handelingen.
2. Sociale invloed heeft meer uitingsvormen dan alleen de doelbewuste pogingen tot
overreding. We worden vaak alleen al door de aanwezigheid van anderen beïnvloed, zowel
door die van bekenden als door die van vreemden met wie we zelfs geen contact hebben.
Sociale invloed is eigenlijk het effect dat woorden, daden of zelfs alleen al de aanwezigheid van
andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, houdingen en/of gedrag. Deze invloed kan
zowel direct zijn als indirect door bijvoorbeeld de normen en waarden die in onze maatschappij
heersen. Maar mensen zijn zich niet altijd bewust van de oorsprong van hun gedachten of gedrag.
Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand
Mensen zijn zich vaak niet bewust van de redenen achter hun eigen reacties en gevoelens. Mensen
komen misschien met allerlei rechtvaardigingen, maar die rechtvaardigingen zijn niet per se de reden
waarom ze iets deden.
Bij het verklaren van een interessant onderwerp willen sociaal psychologen weten welke van de
mogelijke verklaringen de meest waarschijnlijke is. daarvoor is een serie wetenschappelijke
methoden ontworpen waarmee we onze aannames, vermoedens en ideeën over menselijk sociaal
gedrag empirisch, dus op waarneming en/of onderzoek gebaseerd, en systematisch kunnen testen, in
plaats van af te gaan op volkswijsheden, gezond verstand of de meningen en inzichten van filosofen,
schrijvers, etc.
Het uitvoeren van sociaalpsychologische experimenten is een uitdaging, omdat we proberen
voorspellingen te doen over het gedrag van hoogontwikkelde wezens in allerlei complexe situaties.
Dat zijn vaak erg ingewikkelde voorspellingen. Om vragen te beantwoorden, moeten sociaal
psychologen eerst een schatting doen op basis van onderbouwde aannames, dus een hypothese
opstellen. Na het opstellen van een hypothese ontwerpt de sociaal psycholoog een experiment dat
gedetailleerd genoeg is om de situaties op te roepen die tot de ene of andere uitkomst zullen leiden.
Dit vergroot onze kennis over de menselijke aard en stelt ons in staat om accurate voorspellingen te
doen.
Andere disciplines, zoals de antropologie en sociologie, zijn ook geïnteresseerd in de manier waarop
mensen beïnvloed worden door hun sociale omgeving. De sociale psychologie onderscheidt zich
4|Pagina
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joymennings. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.
