Hoofdstuk 1: Wat zijn je onderzoeksprobleem, doelstelling en
onderzoeksvraag?
1.1 Wat is mijn probleemstelling?
Bij toegepast onderzoek vormt vrijwel altijd een praktisch probleem de aanleiding
voor het onderzoek. In principe lossenonderzoekers de praktijkproblemen niet op;
dat moeten de mensen uit de praktijk zelf doen.
Voordat je begint met het onderzoek moet er eerst een analyse plaatsvinden.
Zo’n analyse kan ook weer een aanleiding zijn tot meer dan één onderzoeksvraag
en soms ook tot meerdere onderzoeken. Je ziet dat onderzoeken zelden losse
onderzoeken zijn, zij maken meestal deel uit van een proces. Het is belangrijk om
te weten dat de onderzoeker in dit proces alleen de rol van een
informatieleverancier heeft en zich niet laat verleiden tot managements- en
beleidsactiviteiten, tenzij hij naast de rol van de onderzoeker ook de rol van een
adviseur heeft. Het is daarom belangrijk om aan te geven in welke rol bij welke
informatie geeft.
Voordat je met een opdrachtgever in zee gaat, is het goed om een aantal zaken
vast te stellen:
- Wat is precies het probleem?
- Hoe groot is het probleem?
- Wat is de aanleiding om onderzoek te doen?
- Voor wie is het een probleem?
- Wat zijn de gevolgen?
Wat is precies het probleem?
Deze vraag is lastiger te beantwoorden dan je denkt. Als onderzoeker moet je
oppassen voor een normatieve zaak. Normatieve vragen zijn namelijk niet met
onderzoek te beantwoorden, want wanneer wordt iets een probleem? Is dat bij
tien of bij duizend criminelen? Of iets een probleem is, is een subjectieve vraag.
Dit geldt voor vragen als: Wat is goed voor…? Wat is de optimale strategie om…?
Wat is de beste oplossing om….?
Wel kun je onderzoeken hoe mensen over een bepaalde kwestie denken.
Bijvoorbeeld: Je kunt aan consumenten vragen of zij ideeën hebben over hoe je
een product gebruiksvriendelijker kan maken.
Hoe groot is het probleem?
Is het de moeite en kosten waard om een nieuw onderzoek te starten? Je kunt
eerst literatuuronderzoek doen (deskresearch), om na te gaan of er niet al
voldoende informatie aanwezig is. Op die manier houd je de kosten van het
onderzoek laag, want deze vorm van onderzoek hoeft niet veel te kosten. Soms
kan het probleem té groot zijn, waardoor het probleem moeilijk op te lossen is.
Als dit het geval is, kan je de fase van onderzoek soms beter overslaan.
Wat is de aanleiding om onderzoek te doen?
Stel dat er een onderzoek moet plaatsvinden waarin een conflict tussen het
management en de vertrouwenspersoon de aanleiding vormt voor de vraag van
het onderzoek, dan zal de uitkomst van het onderzoek voor een van de partijen
niet gunstig uitvallen. Als onderzoeker ben je verantwoordelijk voor de manier
waarop het onderzoek wordt uitgevoerd en voor het onderzoeksverslag, maar je
bent niet verantwoordelijk voor de uitkomsten van het onderzoek.
Vraag jezelf altijd eerst af wat de mogelijke uitkomsten van je onderzoek zijn en
, vooral wat de mogelijke gevolgen van de uitkomsten kunnen zijn. En vraag je dan
af of je het onderzoek wel moet uitvoeren.
Voor wie is het een probleem?
Bij een onderzoek zijn meestal drie partijen betrokken: de opdrachtgever, de
respondent en de onderzoeker. Inventariseer wie er allemaal bij het probleem
betrokken zijn: voor wie heeft het gevolgen? Belangrijk is ook wat jouw rol als
onderzoeker zal zijn in het geheel. Heb je wel alle vrijheid om met iedereen te
overleggen en om ieders verhaal te horen? Wat als er in je onderzoeksverslag
zaken komen te staan die voor een van de partijen schadelijk zijn? Heeft diegene
dan recht om publicatie te vermijden?
Wat zijn de gevolgen van het probleem?
Als de gevolgen van het probleem groot zijn, dan zal er op jou als onderzoeker
een grotere last komen te liggen dan wanneer die gevolgen niet zo groot zijn. Ga
van te voren niet alleen na wat de gevolgen zijn van het probleem, maar ook of
er mogelijkheden zijn om die gevolgen te doen verminderen en op welke termijn
die gerealiseerd moeten of kunnen zijn.
Als je een goede analyse van het praktijkprobleem hebt gemaakt, moet je samen
met de opdrachtgever vaststellen bij wie of wat je welk deel van het probleem
gaat onderzoeken en welke informatie jij daarvoor gaat verzamelen. De kunst van
onderzoek is namelijk dat je je beperkt. Je kunt beter een goed onderzoek doen
over een relatief beperkt onderwerp dan een slecht onderzoek over een breed
onderwerp of verschillende onderwerpen.
Vaak is het verstandig om eerst een oriënterend kwalitatief onderzoek te
doen. Je schrijft dan op wat je opvalt en dat bespreek je met je opdrachtgever.
Hieruit maak je een keuze en enkele keuzes voor een nader in te vullen
kwalitatief onderzoek.
Het doel van het onderzoek formuleer je in de onderzoeksdoelstelling. Een
formulering van een onderzoeksdoelstelling is: Het onderzoek heeft tot doel het
verkrijgen van kennis en inzicht in…… bij…… om…….
1.2 Is er al informatie aanwezig?
1.2.1 Is er bestaande informatie?
Wanneer je een verzoek krijgt een onderzoek op te zetten met een bepaalde
vraagstelling, begin je meestal met de oriëntatie. Je gaat kijken wat er op
internet en in de literatuur al bekend is over het betreffende onderwerp. Pas
daarna ga je over tot een definitieve formulering van de onderzoeksvraag.
Het is handig om tijdens je oriëntatie internetgroepen te raadplegen. Vaak zijn er
forums gekoppeld aan pagina’s die gericht zijn op specifieke onderwerpen.
KWALON is bijvoorbeeld een forum voor Nederlandse Kwalitatieve Onderzoekers:
bij de aan dit gekoppelde LinkedIn-groep wordt uitgebreid gediscussieerd over
kwalitatieve methoden den kun je ook vragen kwijt.
Ook encyclopedische sites als Wikipedia en Ehow kunnen je soms op weg helpen.
Vaak vermelden ze belangrijke begrippen, definities, theorieën en onderzoekers
op een specifiek gebied.
Verder zijn proefschriften ideale bronnen om je te oriënteren als je aan een
onderzoek begint. Meestal wordt in proefschriften een vrij volledig overzicht
gegeven van de stand van zaken op het terrein waarop het onderzoek zich richt
en bevatten zij uitgebreide referentielijsten. Vaak zijn proefschriften als Pdf-
bestand te downloadden en dus makkelijk toegankelijk. In Narcis
(www.narcis.nl), de website van de Koninklijke Nederlandse Academie van
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lh0693. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.