Orthopedagogiek is de wetenschap die zich bezighoudt met bijzondere en specifieke opvoeding en het
in zijn ontwikkeling belemmerende kind.
Als opvoeden niet vanzelf gaat
Als de ontwikkeling van het kind stagneert kan dit leiden tot spanningen binnen en buiten het gezin.
Hieruit kan een opvoedingsimpasse ontstaan, dit is een blokkering0.
Volgens Sleutel verloopt het proces van een opvoedingsimpasse als volgt:
1. De opvoeder constateert voor tijdstip 1 dat de ontwikkeling van het kind niet in de door hem
gewenste richting verloopt.
2. De opvoeder heeft tot op dat moment naar beste kunnen geprobeerd om de ontwikkeling vaan
het kind in de gewenste richting te beïnvloeden.
3. Op tijdstip 1 is de opvoeder van mening dat hij daar niet in geslaagd is.
4. De opvoeder ziet dan ook geen bevredigende middelen meer om de ontwikkeling van het kind
in die richting te beïnvloeden.
5. De opvoeder mist op dat moment tevens de verwachting dat hij zelfstandig, of in overleg met
medeopvoeders, binnen een acceptabele termijn bevredigende middelen zal vinden.
6. Dit besef gaat gepaard met pijnlijke emoties bij de opvoeder.
Opvoeden
Wat als ‘opvoeden’ wordt beschouwd hangt nauw samen met factoren als de tijdsgeest, de cultuur of
wetenschappelijke opvattingen.
Opvoeden is een dynamisch proces waarin het kind zich vanuit intrinsieke drang ontwikkelt en de
opvoeder aansluit bij de ontwikkelbehoeften van het kind door zijn persoonlijke inkleuring van:
De relatie (zonder relatie is opvoeden niet nodig)\
Het klimaat (materieel en immaterieel)
Het hanteren van situaties
Volgens Kok is opvoeden: ‘het in relatie staan van opvoeders en opvoedelingen, waar in de opvoeder
zich als persoon, als zijn wijze van mens-zijn presenteert, een klimaat creëert dat
persoonlijkheidsgroei bevordert en leefsituaties zo hanteert dat zijn optimale kansen bieden voor
zelfontplooiing’.
Er wordt geconstateerd dat er geen pedagoog is die zich nog waagt aan het formuleren van een
algemeen opvoedingsdoelen, omdat volgens hem er een accentverschuiving in het opvoedingsdenken
heeft plaatsgevonden van ‘het opvoedingsdoel’ naar ‘de kwaliteit van de opvoedingsrelatie’, omdat:
1. Er is moeilijk een eindpunt voor het opvoeden te bepalen. Er is geen algemene en
geldende norm voor volwassenheid.
2. De richting waarin wordt opgevoed is ook een groot deel cultureel bepaald en daarmee tijd
en plaatsgebonden.
Twee centrale opvoedingswaarden:
Autonomie: staat meet bij de westerse samenleving op de voorgrond
Conformiteit (aanpassing aan de eisen van de omgeving): staat meer in de niet-westerse
samenleving op de voorgrond.
Functioneel en intentioneel proces:
Met het ‘functionele karakter’ van de opvoeding verwijst Kok vooral naar de continue
onderlinge betrokkenheid van deelnemers aan het opvoedingsproces.
Met het ‘intentionele oftewel doelgerichte karakter’ van de opvoeding verwijst de Kok ernaar
dat de opvoeder ook binnen het proces doelgericht invloed uitoefent. Hij wil het kind iets
leren, hem iets duidelijk maken of iets laten ervaren.
, Het kind ontwikkelt zich via interactie en in relatie met de opvoeder, in een proces dat primair
functioneel is, maar dat daarbinnen ook intentionele momenten kent.
Kok spreekt van een groeiend kind perspectief bij afnemend opvoedersperspectief.
Pedagogiek
De wetenschap die het opvoeden als object heeft is de pedagogiek: de leer van de opvoeding ofwel
opvoedkunde.
Van Ijzendoorn & de De Frankrijker geven als omschrijving van pedagogiek op opvoedkunde: de
bestudering van de opvoeding, het onderwijs en de hulpverlening aan kinderen en jeugdigen, met het
oog op verbetering van de praktijk.
Er zijn drie niveaus van omgaan met problemen in de opvoeding die elkaar onderling beïnvloeden.
Op niveau 1: denken ouders, leerkrachten en andere opvoeders (sph’ers) na over opvoeding en
gedrag, proberen ideeën uit in alledaagse situaties.
Op niveau 2: - als de alledaagse aanpak niet werkt- ontstaat er behoefte aan een deskundige,
die wetenschappelijke kennis, reflectie en methodisch handelen toepast.
Op niveau 3: vindt onderzoek plaats, dat bijdraagt aan de ontwikkeling en toetsing van
wetenschappelijke kennis interventiemodellen en methodiek/methoden.
Orthopedagogiek
Orthopedagogiek is de wetenschap die zich bezighoudt met bijzondere of specifieke opvoeding en het
in zijn ontwikkeling belemmerde kind. ‘
Het verschil en de overeenkomst tussen orthopedagogiek en pedagogiek
De overeenkomst tussen beide is dat ze zich beide primair richten op de opvoeding en de
invloed daarvan op de ontwikkeling van het kind.
Het verschil is dat orthopedagogiek zich richt op de opvoeding die speciaal moet worden
aangepast aan de behoefte van het kind. En de pedagogiek richt zich op de gewone opvoeding.
Er zijn verschillende pedagogen die definities van de orthopedagogiek hebben geformuleerd:
- De Ruyter: de wetenschap over en ten bate van de hulpverlening aan betrokkenen van een
stagnerende opvoeding’
- Ter Horst: orthopedagogiek richt zich op de problematische opvoedingssituatie, waarin men
streeft naar het ‘herstel van het gewone leven’
- Sleutel: benadrukt dat het gaat om een opvoedingsimpasse en niet om alledaagse of kleine
problemen en stagnaties
- Rispens: de wetenschap die zich in onderzoek en theorievorming richt op de beschrijving van
de aard en de achtergronden van het ontstaan van opvoedings-, ontwikkelings- en
schoolproblemen bij kinderen jeugdigen met het oog op onderkenning behandeling en
preventie
- Kok: de wetenschap van het specifiek opvoeden richt zich op de manieren om het
opvoedingsproces te optimaliseren, door middel van het leggen van speciale accenten in het
leefklimaat, in de relatie opvoeder- kind en het hanteren van situaties
Het object van de orthopedagogiek
In de afgelopen 100 jaar is er veel discussie geweest over het onderwerp ‘het object van de
orthopedagogiek’. De voortdurende vraag naar de eigen identiteit van de orthopedagogiek heeft met
het volgende te maken:
Orthopedagogiek is, vergeleken met bijvoorbeeld de medische wetenschap en de psychologie
nog een jonge wetenschap, die bovendien slechts in een beperkt aantal landen bekend is.
Orthopedagogiek heeft zich aanvankelijk vooral ontwikkeld vanuit de medische wetenschap
en later de (ontwikkelings)psychologie, en maakt veel gebruik van kennis en begrippen uit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Anouk10. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.