ZSO G1: Detectie en diagnose van cariës (8 sbu)
1. Waarom is het zo belangrijk om laesieactiviteit te beoordelen?
Welke visueel-tactiele criteria worden gebruikt om dit te beoordelen?
Kennisclips:
Zie voorbeelden van (in)actieve glazuurlaesies en (in)actieve dentinelaesies in de samenvatting van de
kennisclip deel 2
Literatuur (Hoofdstuk 5):
Het ICDAS-systeem geeft aan wanneer een laesie actief of niet actief is
Primaire glazuurcariës
- Actief: score meer dan 7
- Inactief: score van 7 of minder
Voorspellers van ICDAS bij primaire glazuurcariës zijn:
Locatie Plaque 1 pt.
Geen plaque 3 pt.
Visueel Bruin 1 pt.
Wit 3 pt.
Schaduw 4 pt.
Voelen Glad en hard 2 pt.
Ruw en zacht 4 pt.
Bloeding van gingiva Nee 0 pt.
Ja 3 pt.
Wortelcariës
- Actief: score van 5 of hoger
- Inactief: score tussen 3- 5
Voorspellers van ICDAS bij wortelcariës zijn:
Locatie >1 mm van de gingiva 0 pt.
Langs de gingivarand 1 pt.
Visueel Bruin 0 pt.
Geelachtig 1 pt.
, Voelen Hard 0 pt.
Leerachtig 1 pt.
Zacht 3 pt.
Bloeding van gingiva Geen cavitatie en gladde rand 0 pt.
Cavitatie en rand is onregelmatig 1 pt.
Detectie van wortelcariës
- Kleur (inactief of actief)
- Oppervlakte hardheid (glad en hard: inactief, zacht: actief)
- Glans
- Plaque (meestal actief)
Om de activiteit te bepalen, kijk je dus naar: hardheid – plaque – glans – kleur
Samenvatting:
Het belangrijk om laesieactiviteit te beoordelen zodat de laesies al in een vroeg stadium worden
opgespoord. Het is belangrijk om te bepalen of een laesie actief of inactief is zodat je niet onnodig
gaat restaureren (als het toch een inactieve laesie blijkt te zijn) Als het om een esthetische of
functionele reden gaat, is dit natuurlijk een ander verhaal.
Zie hoofdstuk 2 van Strijp voor actief/inactief bij de verschillende soorten laesies
2. In het boek van Meyer-Lueckel en in de kennisclips wordt een onderscheid gemaakt in
het klinisch detecteren van occlusale-, approximale-, bucco-linguale-, wortel- en
secundaire cariës laesies. Wat zijn de belangrijkste klinische
symptomen/methoden bij de diverse laesies voor het bepalen de aan- of
afwezigheid van een laesie?
Kennisclips:
Welke diagnostiek passen we wanneer toe?
Occlusaal Approximaal
Visueel / tactiel voorkeur Visueel/ tactiel: vaak lastig, wel toepassen
BW als vangnet BW: detectie van meer approximale laesies
dan visueel/tactiel.
BW bij initiële glazuurlaesies zijn minder
geschikt. Cavitaties kun je niet op BW zien.
Voorkeur: visueel/ tactiel + combinatie met
BW als de laesie meer dan 1/3e deel in het
dentine voortgeschreden is.
Gladde vlakken Wortelcariës
Visueel/ tactiel voorkeur Visueel/ tactiel voorkeur
BW geven geen aanvulling BW: bij approximale ligging bij kronen is het
Autofluorescentie: kun je wel wat op zien een aanvulling. Dan heb je BW nodig om de
maar niet bij de dentine laesies, wel bij zeer laesies te constateren.
initiële glazuurlaesies Let hierbij op de cervicale burn-out!
, Samenvatting:
Occlusaal:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: als vangnet
Gladde vlakken:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: géén aanvulling
- Autofluorescentie: zeer initiële glazuurlaesies meten progressie of regressie (voordeel) . dit
kan niét bij dentine laesies omdat de doordringing van het licht beperkt is.
Approximale vlakken:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: detectie van meer approximale laesies, voor initiële glazuurlaesies minder geschikt,
cavitatie is niet uit te sluiten.
- Voorkeur: visueel/tactiele combinatie + BW als de laesie >1/3 e deel in het dentine is
voortgeschreden
Wortelcariës:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: bij approximale ligging kan dit een aanvulling zijn. Let hierbij op de ‘cervical burn-out’!
3. Visuele inspectie is gebaseerd op de interactie van licht met
(carieuze) gebitselementen. Leg uit hoe dit werkt.
Samenvatting:
Door sterk licht op de approximale vlakken te belichten, kun je de cariëslaesie wat duidelijker zien.
Door een kleine, sterke lichtbron linguaal of vestibulair tegen het element te houden, wordt het
tandweefsel wat binnenin zit, verlicht. Cariëslaesies kunnen zich dan af gaan tekenen als een donkere
zone die soms nog breder kan zijn dan je kan waarnemen.
Het doorvallende licht is vooral van betekenis voor diepere dentinelaesies
4. U heeft kennis genomen van het ICDAS systeem (hoofdstuk 5
boek Meyer-Lueckel pagina 77) en weet hoe dit systeem werkt en
kan worden toegepast.
Kennisclips:
ICDAS – systeem bij het stadium bepalen gaat als volgt:
0 Gaaf glazuur
1 Eerste visuele verandering in het glazuur
2 Visuele verandering in het glazuur
3 Glazuur cavitatie op één plek door de cariës
Geen zichtbaar dentine
Laesie zit in het buitenste deel van het dentine
4 Donkere schaduw van het dentine
Met of zonder cavitatie van het glazuur
5 Grote caviteit met zichtbaar dentine
6 Nog grotere caviteit met zichtbaar dentine
1. Waarom is het zo belangrijk om laesieactiviteit te beoordelen?
Welke visueel-tactiele criteria worden gebruikt om dit te beoordelen?
Kennisclips:
Zie voorbeelden van (in)actieve glazuurlaesies en (in)actieve dentinelaesies in de samenvatting van de
kennisclip deel 2
Literatuur (Hoofdstuk 5):
Het ICDAS-systeem geeft aan wanneer een laesie actief of niet actief is
Primaire glazuurcariës
- Actief: score meer dan 7
- Inactief: score van 7 of minder
Voorspellers van ICDAS bij primaire glazuurcariës zijn:
Locatie Plaque 1 pt.
Geen plaque 3 pt.
Visueel Bruin 1 pt.
Wit 3 pt.
Schaduw 4 pt.
Voelen Glad en hard 2 pt.
Ruw en zacht 4 pt.
Bloeding van gingiva Nee 0 pt.
Ja 3 pt.
Wortelcariës
- Actief: score van 5 of hoger
- Inactief: score tussen 3- 5
Voorspellers van ICDAS bij wortelcariës zijn:
Locatie >1 mm van de gingiva 0 pt.
Langs de gingivarand 1 pt.
Visueel Bruin 0 pt.
Geelachtig 1 pt.
, Voelen Hard 0 pt.
Leerachtig 1 pt.
Zacht 3 pt.
Bloeding van gingiva Geen cavitatie en gladde rand 0 pt.
Cavitatie en rand is onregelmatig 1 pt.
Detectie van wortelcariës
- Kleur (inactief of actief)
- Oppervlakte hardheid (glad en hard: inactief, zacht: actief)
- Glans
- Plaque (meestal actief)
Om de activiteit te bepalen, kijk je dus naar: hardheid – plaque – glans – kleur
Samenvatting:
Het belangrijk om laesieactiviteit te beoordelen zodat de laesies al in een vroeg stadium worden
opgespoord. Het is belangrijk om te bepalen of een laesie actief of inactief is zodat je niet onnodig
gaat restaureren (als het toch een inactieve laesie blijkt te zijn) Als het om een esthetische of
functionele reden gaat, is dit natuurlijk een ander verhaal.
Zie hoofdstuk 2 van Strijp voor actief/inactief bij de verschillende soorten laesies
2. In het boek van Meyer-Lueckel en in de kennisclips wordt een onderscheid gemaakt in
het klinisch detecteren van occlusale-, approximale-, bucco-linguale-, wortel- en
secundaire cariës laesies. Wat zijn de belangrijkste klinische
symptomen/methoden bij de diverse laesies voor het bepalen de aan- of
afwezigheid van een laesie?
Kennisclips:
Welke diagnostiek passen we wanneer toe?
Occlusaal Approximaal
Visueel / tactiel voorkeur Visueel/ tactiel: vaak lastig, wel toepassen
BW als vangnet BW: detectie van meer approximale laesies
dan visueel/tactiel.
BW bij initiële glazuurlaesies zijn minder
geschikt. Cavitaties kun je niet op BW zien.
Voorkeur: visueel/ tactiel + combinatie met
BW als de laesie meer dan 1/3e deel in het
dentine voortgeschreden is.
Gladde vlakken Wortelcariës
Visueel/ tactiel voorkeur Visueel/ tactiel voorkeur
BW geven geen aanvulling BW: bij approximale ligging bij kronen is het
Autofluorescentie: kun je wel wat op zien een aanvulling. Dan heb je BW nodig om de
maar niet bij de dentine laesies, wel bij zeer laesies te constateren.
initiële glazuurlaesies Let hierbij op de cervicale burn-out!
, Samenvatting:
Occlusaal:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: als vangnet
Gladde vlakken:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: géén aanvulling
- Autofluorescentie: zeer initiële glazuurlaesies meten progressie of regressie (voordeel) . dit
kan niét bij dentine laesies omdat de doordringing van het licht beperkt is.
Approximale vlakken:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: detectie van meer approximale laesies, voor initiële glazuurlaesies minder geschikt,
cavitatie is niet uit te sluiten.
- Voorkeur: visueel/tactiele combinatie + BW als de laesie >1/3 e deel in het dentine is
voortgeschreden
Wortelcariës:
- Visueel/tactiele inspectie heeft de voorkeur
- BW: bij approximale ligging kan dit een aanvulling zijn. Let hierbij op de ‘cervical burn-out’!
3. Visuele inspectie is gebaseerd op de interactie van licht met
(carieuze) gebitselementen. Leg uit hoe dit werkt.
Samenvatting:
Door sterk licht op de approximale vlakken te belichten, kun je de cariëslaesie wat duidelijker zien.
Door een kleine, sterke lichtbron linguaal of vestibulair tegen het element te houden, wordt het
tandweefsel wat binnenin zit, verlicht. Cariëslaesies kunnen zich dan af gaan tekenen als een donkere
zone die soms nog breder kan zijn dan je kan waarnemen.
Het doorvallende licht is vooral van betekenis voor diepere dentinelaesies
4. U heeft kennis genomen van het ICDAS systeem (hoofdstuk 5
boek Meyer-Lueckel pagina 77) en weet hoe dit systeem werkt en
kan worden toegepast.
Kennisclips:
ICDAS – systeem bij het stadium bepalen gaat als volgt:
0 Gaaf glazuur
1 Eerste visuele verandering in het glazuur
2 Visuele verandering in het glazuur
3 Glazuur cavitatie op één plek door de cariës
Geen zichtbaar dentine
Laesie zit in het buitenste deel van het dentine
4 Donkere schaduw van het dentine
Met of zonder cavitatie van het glazuur
5 Grote caviteit met zichtbaar dentine
6 Nog grotere caviteit met zichtbaar dentine
