Summary
Samenvatting Exploreer _ Leer 1.
- Course
- Institution
Samenvatting Exploreer _ Leer 1. is voor eerste semester
[Show more]
Seller
Followleentjenoels
Content preview
SAMENVATTING EXPLOREER & LEER 11. Aardrijkskunde
1.1 DE AARDE IN DE RUIMTE
DE VERSCHILLENDE HEMELLICHAMEN IN DE RUIMTE
Ster =
1. doordat heelal afkoelde tot ongeveer 3000°C, ontstonden de eerste atomen (vooral waterstofgas)
2. door zwaartekracht werden sommige deeltjes naar elkaar toe getrokken, waardoor dichte gaswolken
vormden
3. wanneer waterstofatomen dicht opeen werden geduwd, fuseerden ze en werden nieuwe deeltjes
gevormd: heliumatomen = eerste sterren
De verschillende sterren zijn zich dan weer door de zwaartekracht gaan groeperen tot sterrenstelsels.
Ons sterrenstelsel: Melkwegstelsel
→ aarde, andere planeten, zon en vele andere sterren maken hier deel van uit.
Planeet = Een planeet is een hemellichaam dat om een ster beweegt. Planeten hebben genoeg massa om een
ronde vorm te benaderen, maar te weinig massa om in hun binnenste tot kernfusie te leiden, zodat ze zelf geen
licht geven.
Komeet = een hemellichaam dat bestaat uit gas, ijs en veel stof en dat niet al te groot is, vergeleken met
sterren en planeten. Ze bewegen in ellipsvormige banen om een ster. Wanneer ze een ster te dicht naderen,
zet het ijs om in waterdamp en vormt er zich een komeetstaart.
Meteoroïden = brokstukken die geen vaste baan om de zon hebben en doelloos rondzwerven. Brokstukken
afkomstig van kometen of planetoïden. Grootte varieert tussen stofdeeltje en stevige brok van enkele
kilometers doorsnede. Wanneer het de atmosfeer binnendringt, ontbranden door grote wrijving (= vallende
sterren).
→ volledig opbranden voor ze aardoppervlak bereiken = meteoor.
→ inslaan op aardoppervlak = meteorieten.
VOLGORDE VAN PLANETEN UIT ONS ZONNESTELSEL
= een planetenstelsel waarbij de zon een cruciale rol speelt aangezien de 8 planeten, door de zwaartekracht
gebonden, er omheen cirkelen.
Volgorde vanaf zon: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus.
→ (Maak Van Acht Meter Japans Stof Uw Nachthemd).
DE BEWEGINGEN VAN DE AARDE EN DE GEVOLGEN HIERVAN
Geocentrisme: de aarde vormt het middelpunt van het heelal.
Heliocentrisme: de zon vormt het centrum van het zonnestelsel.
,AARDROTATIE
De zon…
• Komt op in het oosten
• Is ’s middags in het zuiden
• Gaat onder in het westen
De dagboog van de zon op 21 september is op 50°NB.
Waarneming:
• De zon ‘beweegt’ in de loop van een dag van oost over zuid naar west.
• Een cyclus van dag en nacht duurt 24u.
Verklaring?
→ Aardrotatie = De aarde draait om haar as aan 1000 km/u van west naar oost of in tegenwijzerzin van op de
noordpool bekeken in 23u 56min 4sec.
We hebben de dag en nacht hier aan te danken, wei zien de zon opkomen in het oosten en ondergaan in het
westen. In noordelijk halfrond, hoogste punt in zuiden. In zuidelijk halfrond, hoogste punt in Noorden.
Aarde draait niet overal even snel.
• richting evenaar: snelheid neemt toe
• richting polen: snelheid neemt af, Noord- en Zuidpool ligt het stil.
Verklaring: Op evenaar leg je veel grotere afstand af in 1 etmaal (24u) dan waar wij ons nu bevinden.
AARDREVOLUTIE
Kleinste dagboog: 22 december (winter) → de zon komt op om
8u in het zuidoosten, gaat neer om 16u in het zuidwesten. De
zon staat laag.
Middelste dagboog: 21 maart (lente) en 23 september (herfst)
→ de zon komt op om 6u in het oosten, gaat neer om 18u in het
westen. De zon staat gemiddeld.
Grootste dagboog: 21 juni (zomer) → de zon komt op om 4u in
het noordoosten, gaat neer om 20u in het noordwesten. De zon
staat hoog.
Waarneming:
• De plaats van opkomst en ondergang van de zon
verschilt in de loop van een jaar. De zonnehoogte
verschilt in de loop van een jaar. De lengte van dag en
nacht verschilt in de loop van een jaar.
• Seizoenen.
• Een jaar duur 365 dagen (of 366).
Verklaring?
→ Aardrevolutie = de beweging die de aarde maakt in een jaar tijd rond de zon.
,Verklaring aardrevolutie: De zon oefent aantrekkingskracht uit op de aarde. Hierdoor blijft de aarde om een
baan rond de zon gaan, en slingert hij niet weg. Doordat de aarde erg snel door de zon draait, ontstaat er een
kracht, namelijk middelpuntvliedende kracht. Die kracht zorgt ervoor dat de aarde niet opgeslorpt geraakt door
de zon. De aantrekkingskracht en de middelpuntvliedende kracht heffen elkaar op.
22 december 21 juni 21 maart/23 september
Schrikkeljaar
Een jaar is de tijd die een planeet nodig heeft om rond de zon te draaien. Voor de aarde duurt een volledige
omloop 365 dagen 5 uren 48 minuten 46 seconden.
Om de vier jaar tellen we daarom een dag bij. Dit is een schrikkeljaar. Op 29 februari voor de jaartallen
deelbaar door 4. De eeuwjaren zijn geen schrikkeljaren, tenzij ze deelbaar zijn door 400. Dan zijn we tot op 2
seconden nauwkeurig.
Basis voor het klimaat:
Seizoenen
= periodes die tijdens het jaar gelijkenissen vertonen in weeromstandigheden en elk jaar dezelfde cyclus
doorlopen.
Verschillende onderdelen die seizoenen verklaren:
• De aarde beweegt om de zon. Zonder dit waren er geen seizoenen.
• De aarde staat scheef. Wetenschappelijk zeg je dat de aardas een hoek maakt van 23,44° met de
loodlijn op het eclipticavlak.
• Temperatuurverschillen op aarde doordat zonnestralen loodrecht op een plaats invallen en hier de
energieoverdracht groter is.
, Verband: wanneer het zomer is in het noordelijk halfrond, staat het noordelijk halfrond naar de zon gekeerd.
De zonnestralen vallen hier dus recht op in, meer bepaald op de Kreeftskeerkring. In het zuidelijk halfrond is
het dan winter. In de winter in het noordelijk halfrond krijg je het omgekeerde. De zonnestralen vallen nu recht
in op de Steenbokskeerkring.
→ Herfst of lente? De zonnestralen vallen recht in op de evenaar.
DE BEWEGINGEN VAN DE MAAN EN DE GEVOLGEN HIERVAN
Beweging van de maan
De maan draait in tegenwijzerzin om de aarde.
Omloopstijd = de tijd die de maan nodig heeft om helemaal om de aarde te draaien. Dit duurt een maand.
Verschillen in omloopstijd
→ Siderische maand: wanneer je verafgelegen ster als referentiepunt neemt, heeft de maan 27,3 dagen nodig
om omloop rond aarde te doen.
→ Synodische maand: wanneer je de aardde of de zon als referentiepunt neemt, zul je op 29,5 dagen
uitkomen. Deze omlooptijd ligt aan de basis van kalendermaanden.
Schijngestalten van de maan
= de maan lijkt steeds van vorm te veranderen en soms zelfs te verdwijnen.
Tussenperiodes schijngestalten van de maan
• Wassende maan: periode tussen nieuwe maan en volle maan.
• Krimpende maan: de periode tussen volle maan en nieuwe maan.
Schijnbare beweging van de maan (in zonnetijd en veralgemeend)
Soort maan Op (oosten) Onder (westen) Afbeelding
Nieuwe maan 6u 18u
De nachtelijke hemel is
donker en er is geen
maan te bespeuren. De
zon belicht dan de helft
van de maan die
weggedraaid is van de
aarde, de achterzijde
ervan. De maan staat
dan tussen de zon en de
aarde, maar niet exact
op 1 lijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller leentjenoels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $38.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now