Psychische Stoornissen en Opvoeding
Samenvatting hoorcolleges en literatuur
Leerdoelen Psychische stoornissen en opvoeding:
In de leerdoelen staat beschreven wat er geleerd moet worden voor het tentamen!
DSM 5 criteria hoeven niet gekend te worden voor het tentamen.
Week 1
College 1: Introductie
Waarom classificatie van stoornissen middels de DSM-5
- Gemeenschappelijke taal
- Link tussen theorie, onderzoek en praktijk
- Evidence based
- Onderkennende/ classificerende diagnose
- Belangrijk voor protocollair werken
Bij evidence based wordt er gekeken naar wat werkt, waarvoor en
voor wie. Meta-analyses en RCT’s.
Wat zijn protocollaire behandelingen >
Specifieke interventie
Duidelijk handvat voor hulpverleners
Duidelijk plan voor kinderen en ouders
Effectiviteit is beween van protocollaire behandelingen
Soorten behandelingen: stromingen die zich onder de behandelingen bevinden
- Gedragstherapie
- Cognitieve (gedrags)therapie
o Theoretisch principe = beïnvloeden van gedrag en gevoelens via gedachten
o Veelgebruikte behandeltechnieken:
Cognitieve herstructurering
Exposure en experimenten
o Evidence based en protocollaire behandelingen
Slaap: ICGT
Weten hoe de behandeling eruit zit
Weten welke behandeltechnieken er worden gebruikt
- Clientgerichte en oplossingsgerichte therapie
- Psychoanalyse
- Systeemtherapie
Bij elke behandeling is het belangrijk om je het volgende af te vragen:
Welke soort behandelingen zijn er
Welke specifieke interventies zijn er
Welke zijn evidence-based
Welke zijn protocollair
Welke behandeltechnieken worden er in de protocollen gebruik
Wat is het verschil tussen de verschillende behandelingen
Verschillen herkennen in dezelfde soort behandeling voor verschillende stoornissen
1|Pagina
,Etiologie = de leer van oorzaken
Welke factoren spelen een rol bij het ontstaan van de stoornis en het in stand houden van de
stoornis
Begrijpen van de risico- en beschermende factoren
Vaststellen waar verandering mogelijk is
Focus op de opvoeding/ ouders, school etc.
Interactiepatronen zijn erg belangrijk bij het behandelen van een stoornis.
Oog voor opvoeding is belangrijk >
- De ontwikkeling van een kind is het resultaat van complexe interacties
- Focus op ouders, broers- en zussen, hele gezin, grootouders, school etc.
- Wisselwerking en afstemming tussen het gehele systeem
De mens zit vol met assumpties, zo ook met genderstereotypen.
Het onderwerp ´kinderen en adolescenten met psychische problemen´ wordt als zeer belangrijk
beschouwd omdat de kinderen als de toekomst worden gezien.
Voorbeelden van transdiagnostische factoren:
Cognitieve processen
o Executieve functies, zelfbeeld
Emotionele processen
o Emotieregulatie, agressieregulatie
Gedragsmatige processen
o Assertiviteit, opvoeden
Door transdiagnostisch werken, neemt de evidentie toe.
2|Pagina
,De behandeling van psychologische problemen bij kinderen is niet in orde, de effecten van
speltherapie, praattherapie of ouderbegeleiding zijn niet goed.
Gestandaardiseerd werken; behandelen volgens een vaststaand protocol = beduidend
effectiever + kost minder tijd
Door het streven naar de implementatie van gestandaardiseerde protocollen stelt men vast dat de
problematiek van kinderen en adolescenten met psychische problemen soms veel complexer is dan
een enkelvoudige gediagnosticeerde stoornis > comorbide problematiek
Hier worden transdiagnostische protocollen voor gebruikt
o Werken in op de mechanismen die onderliggend zijn aan de complexe klachten die
kinderen vertonen; breed inzetbaar
o Focus op cognitieve processen, emotionele processen, gedragsmatige processen of
relationele processen
o Logische opbouw, welbepaald format, beperkt in de tijd
Transdiagnostische modellen zijn niet altijd bruikbaar wat de volgende vraag oproept: kun je nu beter
stoornis specifiek dan wel transdiagnostisch werken?
Indicaties voor transdiagnostisch werken:
Aansluiting bij de trend RDoC > Research Domain Criteria-trend
o Inzet op de veronderstelde processen die de ontwikkeling van een probleem verklaren
o Dimensionaal naar klachten kijken
Subklinische klachten, comorbide klachten of vage klachten kunnen met
transdiagnostische protocollen aangepakt worden
o Meer mogelijkheid tot flexibiliteit
o Versterken van de ‘care as usual’
Kanttekeningen bij transdiagnostisch werken:
Het is geen vrijgeleide om technieken door elkaar te gebruiken
De effectiviteit van een protocol is alleen aangetoond bij het verlopen van een volledig
protocol, op een gestandaardiseerde manier en door adequaat getrainde en ervaren
therapeuten. Wanneer het protocol wordt toegepast zonder het gebruik van een handleiding is
niet duidelijk of het effectief is.
De therapeut moet over meer basiskennis van psychologische processen beschikken +
langere opleiding
Enkel goed geëvalueerde gevalstudies aanwezig
Bij enkelvoudige problemen zal een klacht specifieke aandacht nog steeds de voorkeur
moeten krijgen
Basisvoorwaarden buitenom de transdiagnostische protocollen >
1. Opbouwen van een goede therapeutische relatie
2. Stellen van een goede diagnose
3. Opstellen van een degelijke indicatiestelling en behandelplan
De huidige denk- en werkzijde betreffende diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek in
de psychiatrie heeft nog niet tot dalende prevalentie en incidentie van psychiatrische stoornissen
geleid en geen verbeterde prognose opgeleverd.
- De diagnostische classificatie binnen de psychiatrie is weinig specifiek en gaat gepaard met
veel comorbiditeit en is weinig zeggend over etiologie, behandeling en prognose
Vraag tot hervorming:
o Verandering van een traditionele, categorische manier van denken over
psychopathologie naar een meer dimensionale, diagnoseoverstijgende behandeling
o Persoonlijke, patiëntgerichte behandeling
o Psychiatrische ziektebeelden zijn geen statische concepten maar dynamische
processen die veranderen op microniveau (van momenten tot dagen) en macroniveau
(van maanden tot jaren)
3|Pagina
, Transdiagnostisch denken en werken in de psychiatrie:
Psychologische en ontwikkelingsaspecten
o Transdiagnostische factoren ontstaan al gedurende de ontwikkeling van het jonge
kind naar een volwassen individu.
Aangeboren factoren zoals temperament spelen een belangrijke rol bij de
persoonlijke ontwikkeling van kinderen
Hechting is tevens een belangrijke factor voor een gezonde psychologische
ontwikkeling
Temperament en hechtingsstijl beïnvloeden mede de ontwikkeling van
transdiagnostische factoren zoals emotieregulatie, mentaliseren, welbevinden
en existentiële angst
Problemen met emotieregulatie spelen niet alleen rol bij het ontstaan,
maar ook bij het voorbestaan van deze stoornissen
Biologische aspecten
o Stoornisspecifieke biomarkers ontbreken nog steeds
o Onderliggende neutrale mechanismen die verstoringen in perceptuele, cognitieve,
emotionele en gedragsmatige functies veroorzaken zijn over het algemeen weinig
stoornisspecifiek
o Nieuwe onderzoeksstrategieën:
Research Domain Criteria > koppelen van functiedomeinen aan diverse
neurobiologische uitkomstmaten zonder gehinderd te worden door grenzen
van diagnostische categorieën -- > leidt tot een symptoomprofiel
Functies zijn makkelijker te koppelen aan specifieke
hersennetwerken, neurotransmitters en genen
Vergelijkend onderzoek tussen verschillende psychiatrische technieken in
plaats van klassieke vergelijkingen tussen één diagnostische groep en een
controle groep zonder de aanwezigheid van psychische stoornissen
Studies naar de structuur en functie van het brein in relatie tot
psychiatrische stoornissen
o Veel afwijkingen in de hersenstructuur zijn niet ziektespecifiek
o De structuur van de corticocerebelaire hersenbanen bepalen
de kwetsbaarheid voor psychiatrische aandoeningen in brede
zien en niet specifiek voor een aandoening
o Onderzoek naar hoe de biologische kenmerken zich verhouden tot transdiagnostische
klinische parameters is van belang
Therapeutische aspecten
o Een transdiagnostische benadering is beschikt om mechanismen te onderzoeken die
succesvolle participatie aan arbeid en onderwijs voorspellen bij jongeren in zorg bij de
ggz > vroeg transdiagnostische interventies
Acceptance and commitment therapy (ACT) (transdiagnostische
behandeling): vergroten van de psychologische flexibiliteit van mensen in een
veranderende context
Korte duur
Diversiteit aan bewezen werkzame technieken
o De transdiagnostische behandelen levert minstens gelijke resultaten op als een
stoornisspecifieke behandeling
Het denken vanuit onderliggende, in plaats van stoornisspecifieke, functie en klachtdimensies kan een
positieve bijdrage leveren aan de behandeling van psychiatrische problemen in de dagelijkse praktijk.
Transdiagnostische benadering als aanvulling op de stoornisspecifieke benadering
4|Pagina
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LisanneStroot. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.