Summary
Samenvatting Nederlands schrijven
- Course
- Institution
Dit is een volledige samenvatting van het vak Nederlands schrijven in het tweede opleidingsjaar.
[Show more]
Seller
Follow
LiesbethSymens
Reviews received
Content preview
Nederlands samenvatting tweede zit:1. Ons spellingsysteem
1.1. Ons schriftsysteem en leren spellen
We leggen de Nederlandse taal vast door afzonderlijke klanken v/e woord te noteren, waarbij we
gebruikmaken van letters van alfabet. Nederlands heef alfabetisch schriftsysteem. Pictografisch
schriftsysteem: gebruik maken van tekeningen en afbeeldingen. In onderwijs gebruikt voor
kinderen met vertraagde taalontwikkeling: eenvoudige zinsstructuur aanbieden met behulp van
pictogrammen. Ook bij voorbereiden op leren lezen kun je gebruikmaken van pictogrammen.
Kinderen leren hiermee dat pictogram teken is dat verwijst naar gesproken woord en dan is de
stap naar het leren lezen met behulp van letters van alfabet niet groot meer. Ideaal voor
weergeven van concrete dingen, maar voor uitbeelden abstracte zaken zijn ze minder geschikt.
Pictografisch schriftsysteem schriftsysteem waarbij ook abstracte zaken konden worden
weergegeven en elke afbeelding correspondeerde met 1 woord= logografisch schriftsysteem.
Hier wordt de taal dus op systematische manier weergegeven: woorden en ook voorvoegsels en
achtervoegsels krijgen aparte symbolen. Bv. Chinees.
Een schriftsysteem waarbij taal wordt weergegeven door afzonderlijke spraakklanken van een
woord te noteren= alfabetisch schriftsysteem. Nederlands: spraakklanken waarvoor geen apart
teken bestaat. Beer en been hebben # ee-klanken, maar toch zelfde teken. Niet alle
spraakklanken hebben apart teken, alleen spraakklanken die verschil in betekenis opleveren.
Spraakklank= foneem = spraakklank die betekenisverschil veroorzaakt. Voor elk foneem in het
Nederlands is er een apart teken. 34 # fonemen. Fonemen niet alleen weergegeven door letters,
maar ook door lettercombinaties. Grafeem= schriftelijke weergave van fonemen. Grafeem=
letter of lettercombinatie die verwijst naar foneem. 36 #grafemen. Sommige fonemen: 2
mogelijke grafemen.
Problemen:
- Lastig fonemen herkennen. Herkennen fonemen geen kwestie van goed luisteren, maar
abstract denken.
- Grafemen die uit twee # letters bestaan. Volgorde van letters binnen grafeem onthouden=
moeilijk. Bv. Peos en tiun
- Koppeling foneem en grafeem= niet eenvoudig.
In onderwijs: # hulpmiddelen om letters aan te leren, speciale letterkaarten, lettermuur,
lettergroeiboekje.
Aantal tekens die iemand moet leren, veel minder dan bij logografisch schriftsysteem. Ook
nieuwe woorden zijn gemakkelijk te schrijven, als je eenmaal weet welk grafeem bij welk foneem
hoort.
,1.2. Hoofdregels van de Nederlands spelling
Elk foneem door apart grafeem weergegeven.
1.2.1. Het fonologisch principe
Elk foneem door apart grafeem weergegeven. Beginsel van standaarduitspraak. Spellen woord
met klanken die we horen in standaarduitspraak van woord. Standaarduitspraak= uitspraak niet
gekleurd door woonplaats, leeftijd of andere kenmerken van bepaalde spreker.
Elk grafeem staat voor 1 en hetzelfde foneem. Woorden die alleen volgens fonologisch principe
gespeld worden= klankzuiver.
Basisprincipe eerste wat leerlingen leren bij spellen.
Bij spelling niet alleen letten op losse spraakklanken, maar ook op de vorm van woord. Paard in
alle situaties op dezelfde manier geschreven, ook als er verschillen zijn in uitspraak.
(= voor elke spraakklank een aparte letter of lettercombinatie)
1.2.2. Het morfologisch principe
De vorm van woorden, beginsel van vormovereenkomst. Woorden vaak opgebouwd uit kleinere
elementen die elk eigen betekenis hebben= morfeem. Sommige morfemen kunnen als woord
voorkomen= vrije morfemen, morfemen die niet als woord voorkomen, altijd aan bestaand
woord moeten worden toegevoegd= gebonden morfemen= voorvoegsels en achtervoegsels
- Regel van gelijkvormigheid: woord of voor- of achtervoegsel steeds op dezelfde manier
schrijven. Treed vooral op bij klanken die aan het einde van een woord anders worden
uitgesproken dan middenin een woord en bij klanken die in de uitspraak wegvallen of
veranderen door de klank die ernaast staat. Bepaald dat morfeem altijd op dezelfde manier
wordt gespeld. (= voor elke morfeem dezelfde lettercombinaties bv. Hond – honden.)
- Regel van overeenkomst: opbouw woord in spelling duidelijk. Als woorden op dezelfde
manier zijn gevormd, worden ze ook op dezelfde manier geschreven. De opbouw van woord
wordt duidelijk door woord te vergelijken met een ander woord. (=elk woord volgens
dezelfde woordvormingsregels bv. Breedte – lengte. )
In beide gevallen kom je tot de juiste spelling door woorden met elkaar te vergelijken. Regel van
gelijkvormigheid: vergelijking beperkt tot en hetzelfde morfeem. Bij regel van overeenkomst:
woord vergelijken met heel ander woord met andere betekenis. Voor kinderen vaak groot
probleem: bij aanvankelijk spellen geleerd op gehoor af gaan en nu in bepaalde gevallen loslaten
en regel toepassen enig grammaticaal inzicht nodig.
1.2.3. Het syllabisch principe
Syllabe= klankgroep, gedeelte van woord, anders dan morfeem, morfeem heeft altijd betekenis,
klankstukken of syllabe niet.
Klanken die bij gesegmenteerde uitspraak van woord als 1 groep worden uitgesproken=
klankstukken of syllaben ≠ lettergreep (visuele verdeling van woord)
- Verenkelingsregel: als een klankstuk eindigt op een lange klank, schrijven we maar 1 letter
- Verdubbelingsregel: als een klankstuk eindigt op een korte klank, dan wordt de medeklinker
die daarop volgt verdubbeld.
Vooral beginfase leren spellen kinderen sterk geneigd op gehoor te spellen en produceren
veelvoudig fouten. #abstracte handelingen verrichten: woord verdelen in klankstukken,
spraakklanken kunnen herkennen als korte of lange klinker en regels toepassen.
, 1.2.4. Het etymologisch principe
Herkomst = bepalend voor schrijfwijze woord of spraakklank. (leenwoorden)
Lastig voor kinderen.
1.3. Spellingsvereenvoudiging
- Leerbaarheid van de spelling: is schrijven volgens het fonologisch principe gemakkelijker aan
te leren? Meest fouten in spelling bij verenkelings- en verdubbelingsregel verklaarbaar
door spreektaalinvloed, dialectinvloed en vergissingen. Is leerbarheid van vereenvoudigde
spelling zoveel groter?
- Bruikbaarheid van de spelling: homofonen (woorden met dezelfde uitspraak, maar met een #
schrijfwijze). Voor volwassenen die kunnen lezen een schrijven, is de spelling dus een deel
van de taal geworden en is ze niet een willekeurige notatiewijze. Voor lezers gemakkelijker
als woord steeds dezelfde vorm heeft. Kost lezer meer tijd vast stellen dat om hetzelfde
begrip gaat. Expressiemogelijkheden taal verminderen. Is het voor de lezer eenvoudiger/
voldoende eenduidig als woorden fonologisch gespeld zijn?
- Sociale aanvaardbaarheid van spelling: moeilijkste punt, ecologische motieven belangrijke
rol, wijziging spelling kost miljarden, schoolboeken en officiële uitgaven aanpassen.
Verdwijnen semantisch principe = door betekenis tot juiste schrijfwijze komen, vooral bij
samengestelde woorden. Schrijf een –n als het eerste deel v/d samenstelling een zelfstandig
naamwoord is dat uitsluitend een meervoud op –(e)n heeft. uitbreiding van regel van
gelijkvormigheid
2. Het spellingproces
2.1. Functie van het woordgeheugen bij het spellen
In ons hoofd soort plaats, woordbeeld, van spelling woord. Spellen kwestie van oproepen juiste
woordbeeld. Door veelvuldig zien van woorden en zinnen zou visuele voorstelling woord,
woordbeeld, ontstaan en woorden ingeslepen. Vaak lezen van woord leidt niet automatisch tot
goede woordbeeld. Woord steeds globaal gelezen en niet gelet op volgorde van letters en
koppeling tssn letters en klanken. Versmeltingstheorie van Ehri: van elk woord bepaalde info op
systematische manier vastgelegd in mentale lexicon. Weten hoe woord klinkt, hoe uitspreken,
wat betekenis is, hoe in zin gebruiken, hoe opgebouwd en hoe schrijven. Identiteiten van
woorden, elk woord heeft aantal kenmerkende eigenschappen
- Akoestische identiteit: wijze waarop woord klinkt. Akoestisch kenmerk woord niet correct
opgeslagen = vaak foutieve spelling.
- Articulatorische identiteit: elk woord in ons geheugen opgeslagen hoe uitspreken. Stand van
tong en lippen, klank wel of niet via neus uitspreken
- Fonologische identiteit: vorige twee samen
- Morfologische identiteit: hoe woorden zijn opgebouwd en hoe met bestaande voor- en
achtervoegsels nieuwe woorden vormen
- Semantische identiteit: betekenis woord, ook gevoelswaarde, homofonen
- Syntactische identiteit: mogelijkheden van woord om met andere woorden gecombineerd te
worden. (werkwoordspelling)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LiesbethSymens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.11. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
61001 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now