Summary
CIJFER 9.5 | Kern van het internationaal publiekrecht samenvatting
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting boek kern van het internationaal publiekrecht van alle voorgeschreven stof.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
snijder
Content preview
Kern van het internationaal publiekrechtHoofdstuk 1
Vrede van Westfalen
De oorsprong van het internationaal publiekrecht wordt vaak verbonden met het ontstaan
van onafhankelijke en soevereine staten in Europa. (Dit is niet zonder meer terecht bijv:
Mesopotamië en Griekse stadstaten).
Want:
- Het vreedzaam naast elkaar bestaan van soevereine staten die hun eigen belangen
nastreven, vraagt om een rechtsstelsel dat deze onafhankelijkheid beschermt.
Vrijheid en gelijkheid van staten kunnen alleen worden gewaarborgd door een
systeem van rechtsregels (internationaal publiekrecht) dat voor allen op gelijke voet
van toepassing is.
Het internationaal publiekrecht had ten tijde van de opkomst van soevereine staten
dus vooral als functie de bevordering van het vreedzaam samenleven (co-existentie)
van staten.
Vrede van Westfalen = einde aan Dertigjarige en Tachtigjarige Oorlog + erkenning
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Met de Vrede van Westfalen ontstond een systeem van soevereine en gelijke staten die niet
langer waren onderworpen aan een hoger gezag. Sindsdien kon er onderscheid worden
gemaakt tussen het publieke gezag, dat werd uitgeoefend door de staat, en de private
belangen van de monarch.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is de dominantie van soevereine staten afgenomen.
Twee ontwikkelingen zijn hierbij van belang.
Enerzijds zijn steeds meer bovennationale vormen van organisatie ontstaan (VN, EU)
Anderzijds spelen niet-statelijke instituties zoals ondernemingen een steeds belangrijke rol in
het (al dan niet) realiseren van boven nationale belangen.
Internationale element
‘’internationaal’’
Het internationale dan wel nationale karakter van een rechtsregel wordt in hoofdzaak
bepaald aan de hand van de rechtsbron waaruit deze regel voortvloeit. Rechtsbronnen zijn
feiten, gebeurtenissen of procedures die een rechtsorde als rechtscheppend erkent.
De international erechstorde erkent in hoofdzaak vier rechtsbronnen, gewoonterecht,
verdragen, besluiten van internationale organisaties en algemene rechtsbeginselen.
Dualistische en monistische leer
Dualistische leer
In de klassieke vorm ziet het dualisme de soevereine staat als het hoogste gezag. Het
primaat van soevereiniteit brengt met zich mee dat internationaal recht niet boven de staat
1
,kan staan. Internationaal recht staat niet boven de staat, maar is ‘extern’ recht van de staat,
een juridisch instrument waarmee de staat zijn macht kan verwerkelijken.
De dualistische leer is geïnspireerd door nationalistische opvattingen
Monistische leer
De monistische leer gaat ervan uit dat er één rechtsorde bestaat, waar zowel internationaal
recht als nationaal recht deel van uitmaakt.
Formele scheiding internationale en nationale rechtsorde
In beginsel heeft een regel van nationaal recht geen juridische betekenis geeft in de
internationale rechtsorde
De formele scheiding tussen de internationale en nationale rechtsorde betekent ook dat
internationaal recht niet zelf kan bepalen welke rechtsgevolgen het heeft in de nationale
rechtsorde. De rechtsgevolgen van internationaal recht in de nationale rechtsorde worden
uitsluitend bepaald door nationaal recht.
Drie kanttekeningen:
1) Modern internationaal recht heeft in belangrijke mate betrekking op de rechtsposities van
natuurlijke personen, vooral in de vorm van mensenrechten. In de mate waarin
internationaal recht zich niet alleen recht tot staten, maar ook tot natuurlijke personen
verliest het strikte onderscheid tussen de internationale en de nationale rechtsorde aan
betekenis.
2) Internationaal recht heeft steeds meer betrekking op onderwerpen die ook door nationaal
recht worden geregeld.
3) Steeds meer staten hebben hun nationale rechtsorde opengesteld voor de toepassing
van internationaal recht. Het resultaat is dat internationaal en nationaal recht sterk verweven
zijn geraakt.
Juridische element
Morele overwegingen hebben een grote invloed op de ontwikkeling en interpretatie van
internationaal publiekrecht.
Het onderscheid tussen juridische regels enerzijds en politieke en morele regels anderzijds
kan aan de hand van twee criteria worden bepaald.
1) De bron van een regel
De internationale rechtsorde kent een beperkt aantal rechtsbronnen, bovenal verdragen,
gewoonterecht, besluiten van internationale organisaties en algemene rechtsbeginselen.
Alleen regels die uit deze bronnen voortvloeien behoren tot het internationaal publiekrecht.
Het onderscheid tussen rechtsregels en andere regels aan de hand van de rechtsbron is
een kenmerk van positivisme.
2) Rechtsregels zijn onderdeel van een systeem dat schending van een norm verbindt met
een sanctie.
Het wordt wel gezegd dat internationaal recht dit tweede kenmerkt zou missen omdat de
internationale rechtsorde geen centraal gezag kent dat recht kan afdwingen.
Ter ondersteuning van deze opvatting wordt vaak gewezen op het feit dat internationaal
recht op belangrijke momenten niet kan worden afgedwongen. Dit is inderdaad een
fundamentele zwakte van internationaal recht.
De internationale rechtsorde beschikt wel over procedures voor handhaving en afdwinging
van rechtsregels. In de internationale rechtsorde ligt handhaving in belangrijke mate in
2
,handen van staten zelf. Deze kunnen onder meer via diplomatiek protest en sancties andere
staten ertoe brengen het recht na te leven. Bovendien bezitten internationale organisaties
een scala van mogelijkheden om toezicht te houden op naleving van internationale
rechtsnormen. Ook de integratie van internationaal recht in de nationale rechtsorde kan
leiden tot effectief toezicht op de naleving van internationale verplichtingen. In veel staten
kunnen bepaalde internationale rechtsregels op voet van gelijkheid met nationaal recht
worden toegepast en afgedwongen.
Brede naleving van internationaal recht
Wordt bepaald door een groot aantal factoren die weinig met handhaving te maken hebben.
1) Reputatie van staten
Een staat die afspraken schendt, zal het risico lopen zijn reputatie als betrouwbare
partner te verliezen. Dit kan zijn belangen op lange termijn schaden.
2) Staten beschouwen internationaal recht als recht dat moet worden toegepast.
Dit betekent vanzelfsprekend niet dat internationaal recht los van de politieke context kan
worden gezien. Internationaal publiekrecht is grotendeels de neerslag van politieke
opvattingen over de inrichting van de internationale samenleving, gecombineerd met
politieke machtsverhoudingen die bepalen welke politieke opvattingen domineren.
Organisatie internationale rechtsorde
Nationale rechtsorde
- Gecentraliseerd
- Publiek gezag wordt uitgeoefend door de overheid namens en ten behoeve van de
gemeenschap
- Alle rechtssubjecten zijn onderworpen aan het publieke gezag van de staat.
- De staat is bevoegd de wet te stellen en bezit een geweldsmonopolie om de wet te
handhaven.
Internationale rechtsorde
- Gemeenschappelijk en centraal gezag is uiterst zwak ontwikkeld (decentraal)
- Publiek gezag wordt niet zozeer uitgeoefend door boven de partijen staande
instituties, maar vooral door staten zelf, die de belangrijkste ‘leden’ van de
internationale gemeenschap vormen.
Er zijn drie organisatievormen:
1. Co-existentie
2. Samenwerking
3. Integratie
De combinatie van deze drie organisatievormen maakt dat de institutionele vormgeving van
de internationale rechtsorde complex is. Veel institutes zijn min of meer los van elkaar belast
met de ontwikkeling toepassing en handhaving van internationaal recht. Vergeleken met een
staat is de internationale rechtsorde gefragmenteerd.
Recht van co-existentie
In lijn met het decentrale karakter van de internationale rechtsorde beschermt internationaal
recht de soevereiniteit van staten binnen hun grondgebied, en daarmee ook het vreedzaam
naast elkaar bestaan van onafhankelijke staten.
3
, Recht van samenwerking
Door de internationale rechtsorde kunnen bepaalde belangen in beperkte mate afzonderlijk
door staten worden gerealiseerd. Gedreven door gemeenschappelijke belangen heeft zich
ook een ‘recht van samenwerking’ ontwikkeld.
Op een aantal gebieden neemt samenwerking geïnstitutionaliseerde vormen aan. Staten
richten internationale organisaties op, waaraan zij bevoegdheden voor publieke taken
overdragen.
Recht van integratie
Deze term is vooral van toepassing in Europa, waar de EU belangrijke delen van het
voorheen bestaande staatsgezag in Europa heeft overgenomen.
Op internationaal niveau van co-existentie naar integratie?
Deze ontwikkeling is om twee redenen niet te verwachten.
1) De ontwikkeling van instituties die publiek gezag uitoefenen is het resultaat van
machtsconcentraties
2) Nationale samenlevingen zijn veelal relatief homogeen in termen van gedeeld
verleden, tradities, cultuur en fundamentele waarden. Deze homogeniteit vormt een
belangrijke voorwaarde voor een ontwikkelde en gecentraliseerde rechtsorde.
Onderdelen internationaal publiekrecht
Het internationaal publiekrecht kent een algemeen deel en bijzondere delen.
Algemeen deel
Het algemeen deel bestaat uit overkoepelende beginselen en leerstukken die op alle
gebieden van internationaal publiekrecht van toepassing zijn. Het algemeen deel bevat
vooral formele beginselen. Het algemeen deel omvat verder een aantal fundamentele
beginselen. Deze zijn een voorwaarde voor het functioneren van het systeem van
internationaal recht.
Deze combinatie van formele en fundamentele beginselen biedt het kader waarbinnen
staten en andere actoren belangen hebben en politiek op specifieke gebieden waar zij
gemeenschappelijke belangen hebben en politiek tot overeenstemming kunnen komen.
Wanneer die afspraken in juridische vorm worden neergelegd, behoren ze tot het
internationaal publiekrecht.
Bijzonder deel
Rechtsgebieden (zoals intern. strafrecht, belastingrecht etc.) bestaan grotendeels uit regels
die wisselende groepen staten en andere actoren hebben opgesteld om
gemeenschappelijke belangen te realiseren.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller snijder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now