Samenvatting voor het vak Inleiding Criminologie aan Universiteit Leiden. Het is een eerstejaars/minor vak. De samenvatting bevat alle hoofdstukken uit het boek 'Actuele Criminologie' van Jan van Dijk, Wim Huisman en Paul Nieuwbeerta.
Samenvatting Inleiding Criminologie
Hoofdstuk 1: Criminologie: een terreinverkenning
Criminaliteit kan negatieve emoties oproepen. Deze negatieve emoties kunnen een positieve sociale
functie vervullen. Door gevoelens van morele verontwaardiging met elkaar te delen, bevestigen de
leden van een gemeenschap zichzelf met elkaar in hun normbesef. De gezamenlijke afwijzing van de
zondaar vergroot de saamhorigheid.
Emotionele reactiewijzen op zware misdrijven:
Beveiliging/
saamhorigheid
Vergeldingsbeho
Angst/boosheid
efte
Identificatie Dader als
met slachtoffer zondebok Eigenrichting
Mededogen Slachtofferhulp
Criminaliteit
Politie als Terrorisme/
zondebok rellen
Mededogen Reclasseringshulp
/
Identificatie strafrechtshervor
met dader ming
Extreme
Bewondering Schuldgevoel
strafbehoefte
De criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en
achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de
wijze waarop de overheid en de overige maatschappij daarop reageert.
Criminologen spreken bij de invoering van nieuwe wettelijke bepalingen waardoor op bepaalde
gedragingen strafsancties worden gesteld over de ‘criminalisering’ van dergelijke gedrag en bij het
schrappen van bestaande strafbepalingen van ‘decriminalisering’.
Positivistisch: men dacht dat menselijke gedrag met de methoden van de natuurwetenschappen
bestudeerd kon en moest worden. Het woord positief wordt hier gebruikt in de zin van gericht op de
bestudering van waarneembare feiten. De positivistische school had een empirisch ideaal: de
werkelijkheid valt door wetenschappelijk onderzoek waar te nemen en te verklaren.
Hoofdstuk 2: Beschrijvende criminologie
Verborgen criminaliteit: een aanzienlijk aantal misdrijven blijft verborgen voor politie en/of justitie.
In Nederland wordt een statistiek bijgehouden van de ter kennis van de politie gekomen misdrijven.
Deze statistiek is gebaseerd op maandelijkse opgaven van de politie-eenheden van alle door hen
geregistreerde delicten.
Doodslag betreft een delict waarbij de dader het slachtoffer opzettelijk van het leven heeft beroofd.
Als de doodslag plaatsvindt met voorbedachten rade is er sprake van moord. Moord verondersteld
dat de dader zijn delict niet heeft gepleegd in een impuls, maar het plegen ervan van tevoren heeft
beraamd.
Beter inzicht krijgen in de aard en omvang van de criminaliteit die verborgen is gebleven:
1. De criminoloog moet zelf op onderzoek uitgaan.
2. Hoe groot is het dark number: welk deel van de werkelijke criminaliteit wordt door de politie
geregistreerd.
, 3. Het is belangrijk om te weten of er verschillen bestaan tussen betrapte en niet-betrapte
delinquenten en of slachtoffers die aangifte doen bij de politie verschillen van degenen die
dat nalaten.
Een andere methode om meer aan de weet te komen over de ‘verborgen criminaliteit’: mensen
enquêteren over wat ze hebben gedaan of meegemaakt met behulp van een vragenlijst.
enquêtemethode. De geënquêteerden zijn vaak geneigd om op enigszins gevoelige vragen sociaal
wenselijke antwoorden te geven.
Twee typen dark-numberonderzoek: (1) Bij zelfrapportagestudies wordt gevraagd of de
geënquêteerden bepaalde typen delicten hebben gepleegd en hoe vaak zij dit hebben gedaan. (2) Bij
slachtofferenquêtes wordt gevraagd of de geënquêteerden slachtoffer zijn geweest van bepaalde
typen delicten.
Cybercriminaliteit in enge zin omvat delicten waarbij ICT zowel het instrument als het doelwit is van
de criminaliteit. Cybercriminaliteit in brede zin omvat delicten waarbij ICT onderdeel uitmaakt van de
modus operandi, maar zelf niet het doelwit is.
Hoofdstuk 3: Het strafrechtelijk systeem in actie
De belangrijkste – formele – reactie op criminaliteit in onze rechtsstaat is de toepassing van het
strafrecht. De beschrijvende kant van de criminologie richt zich dus niet alleen op het in kaart
brengen van de aard en de omvang van criminaliteit, maar ook op het in kaart brengen van de
werking van de strafrechtspleging.
Onder het strafrechtelijk systeem verstaan wij het geheel van organisaties en personen dat bepaalt
welke gedragingen strafbaar zijn en zorg draagt voor de opsporing van overtreders, hun vervolging
en berechting, en voor het tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde straffen. De belangrijkste
onderdelen van dit systeem zijn:
1. De strafwetgever (centrale overheid en lagere overheden)
2. De politie en andere instanties met opsporingsbevoegdheid
3. Het Openbaar Ministerie
4. De zittende magistratuur (de rechters), bijgestaan door de griffie
5. Het gevangeniswezen
6. De reclassering
De politie heeft de taak om te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het
verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. Tot de handhaving van de rechtsorde behoren
enerzijds de handhaving van de openbare orde en anderzijds de strafrechtelijke handhaving. Een
belangrijk onderdeel van de strafrechtelijke rechtshandhaving is de opsporing van strafbare feiten.
De traditionele prestatiemaat voor de strafrechtelijke handhavingstaak van de politie is het
percentage ter kennis gekomen misdrijven waarvan een verdacht bekend wordt (het zogenoemde
ophelderingspercentage of oplossingspercentage). Het ophelderingspercentage varieert aanzienlijk
voor de verschillende delictsgroepen.
Volgens de Wet op de rechtelijke organisatie is het Openbaar Ministerie belast met de
strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Daaronder vallen een aantal taken:
- Het Openbaar Ministerie geeft leiding aan de opsporing door de politie van strafbare feiten.
- Het Openbaar Ministerie is belast met de vervolging van verdachten.
- Het Openbaar Ministerie houdt toezicht op de tenuitvoerlegging van straffen, maatregelen,
en daarbij opgelegde voorwaarden.
Het seponeren van een zaak: een zaak terzijde leggen.
- Technisch sepot: wanneer er te weinig bewijs is tegen de verdachte.
- Beleidssepot: vanwege opportuniteitsoverwegingen; bijvoorbeeld omdat het om een licht
vergrijp gaat.
- Transactie: bepaalde voorwaarden stellen aan het niet vervolgen.
- Strafbeschikking: zelf de schuld van de verdachte vaststellen.
‘Afdoen in eerste aanleg’ = wanneer nieuwe zaken worden behandeld door het Openbaar Ministerie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauraalissa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
