Inleiding in de Orthopedagogiek
FSWE1-062-A
Probleem 1: 100 jaar orthopedagogiek
Leerdoel 1: Wat is orthopedagogiek? Wat zijn de overeenkomsten
en verschillen tussen orthopedagogiek, psychologie en psychiatrie?
ORTHOPEDAGOGIEK BY RUIJSSENAARS, BERGH & VAN DEN BERGH
Het model
Het model van orthopedagogiek was eerst integratie en het recht om anders te zijn, gebaseerd op
het voorbeeld van de zorg voor verstandelijk beperkten. De overheid ging zijn beleid aanpassen op
kinderen met problemen of beperkingen.
Definities
In de klassieke benadering van de orthopedagogiek staat het afwijkende kind centraal, maar nu
wordt meer de problematische opvoedingssituatie gezien als het centrale kenmerk en is het doel wat
bereikt moet worden is nu goede hulpverlening om mogelijke gevolgen in te dammen. Van Nakken
definieerde orthopedagogiek als de beschrijving van de oorzaken en het ontstaan van
opvoedproblemen om ze op de juiste manier te kunnen behandelen.
De orthopedagogiek richt zich op problematische opvoedingssituaties, zoals bijvoorbeeld kind of
ouder met een beperking, leer- of gedragsproblemen, ect. Het doel van de orthopedagogiek is dan
ook het optimaliseren van de opvoeding voor ouder en kind. Er is sinds de jaren zeventig ook een
deeldiscipline binnen de orthopedagogiek: de neuropedagogiek. Deze houdt zich bezig met de
neurologische basis achter de opvoedingsproblemen, leerstoornissen en gedrags- en
ontwikkelingsproblemen om deze te kunnen verklaren.
Orthopedagogiek in vergelijking tot…
Er zijn veel overeenkomsten tussen de orthopedagogiek, psychologie en psychiatrie. Vooral bij het
toepassen van de theorie en praktijk is er veel overlap. Maar de focus bij orthopedagogiek ligt bij de
problematische opvoedings- en onderwijssituaties en bij de psychiatrie ligt deze focus op het
begrijpen en verklaren van emotionele problemen en gedragsproblemen.
In opleidingen tot orthopedagoog ligt de nadruk op behandeling en begeleiding. In opleidingen tot
psycholoog wordt vooral gekeken naar de kennis van theorieën en hoe het methodische onderzoek
kan worden toegepast.
NABESPREKING
Drie aandachtspunten
De orthopedagogiek houdt zich bezig met drie aandachtspunten:
1. Ontwikkelingsstoornissen, lichamelijke en zintuigelijke beperkingen;
2. Ernstige emotionele en gedragsproblemen;
3. Leerproblemen en –stoornissen.
, Carlijn Simone Bodegom
526926
Leerdoel 2: Hoe heeft de orthopedagogiek zich in de afgelopen
eeuw ontwikkeld? Of hoe is de orthopedagogiek ontstaan?
ORTHOPEDAGOGIEK BY RUIJSSENAARS, BERGH & VAN DEN BERGH
Vanaf de zeventiende
Toen de westerse pedagoog Comenius in de zeventiende eeuw een pedagogische methode opzette,
markeerde dit het begin van belangstelling voor de opvoeding. Hij zei namelijk dat de kindertijd een
belangrijke periode was in het leven. In de Verlichting kwam er nog meer aandacht voor opvoeding,
door bijvoorbeeld Jean-Jacques Rousseau. Deze aandacht blijft groeien tot in de Romantiek, met
ideeën van Pestalozzi, Herbart en Fröbel over de aanpak van opvoeding en de bijkomende
problematiek.
Vanaf de negentiende eeuw
Vanaf 1827 moet van koning Willem I aandacht besteed worden aan pedagogiek en didactiek aan de
universiteiten. Aan het eind van de negentiende eeuw kan er nog beter aandacht geschonken
worden aan opvoeding, omdat de voorheen hoge kindersterfte begint af te nemen en meer kinderen
volgen onderwijs. Er komen instellingen voor kinderen met gedragsproblemen maar ook met
beperkingen. Er kwam een onderscheid tussen geesteszieken en mensen met een geestelijke
achterstand of beperking.
Twintigste eeuw
In Nederland kwam in 1901 de algemene leerplicht. De Vereniging van Onderwijzers en Artsen werd
in 1903 opgericht, en was een instelling om samen aangepast onderwijs te ontwikkelen voor
kinderen met speciale behoeften. Door het boek van Ellen Key in 1900 krijgen ook kinderen buiten de
burgerklasse een betere positie; kinderarbeid wordt beperkt, kinderbescherming maakt zijn
opkomst, kinderwetten en het kinderstrafrecht ontstaan, kinderen in onveilige thuissituaties kunnen
in een opvoedingssticht gaan wonen, ook al hadden de ouders altijd nog volledige macht over hun
kind, wat het soms lastig maakte om de kinderen te beschermen.
Aan het begin van de twintigste eeuw komen er voor gehandicapte kinderen twee soorten
inrichtingen tot stand: gericht op onderwijs of gericht op verzorging. Ook worden disciplines
ontwikkelt binnen de pedagogiek in deze periode; de heilpedagogiek, kinderpsychiatrie en
ontwikkelingspsychologie. Vanaf 1919 werden er hoogleraars pedagogiek benoemd: Gunning,
Kohnstamm, Casimir, Hoogveld en Waterink, die op universiteiten door heel Nederland werkten. Zij
hielden zich vooral bezig met het onderwijsaspect, Van Houte was de eerste universitaire docent die
zich ook bezig hield met de orthopedagogiek.
Eenentwintigste eeuw
In de jaren zestig werd in Nederland de orthopedagogiek verder uitgewerkt doordat de hoogleraren
leerboeken gingen schrijven over orthopedagogiek. De pedagoog moet de raadgever van de ouders
zijn, zodat de ouders het gedrag van het kind kunnen begrijpen en hier op inspelen zodat ouder en
kind weer kunnen bouwen aan hun relatie. De hoogleraar Ter Horst werd in 1972 benoemd tot
bijzonder hoogleraar in de Klinische- en Orthopedagogiek in Leiden. Hij zag de ouders als degenen
die het kind moeten helpen met het ontwikkelen van hun persoonlijkheid en betekenis in het leven.
In Amsterdam was de Ruyter de eerste hoogleraar Orthopedagogiek, Kok was de hoogleraar
Orthopedagogiek in Utrecht.
, Carlijn Simone Bodegom
526926
Leerdoel 3: Hoe is de jeugdzorg georganiseerd en wat is de plaats
van de orthopedagogiek?
ORTHOPEDAGOGIEK BY RUIJSSENAARS, BERGH & VAN DEN BERGH
Veranderingen in de jeugdzorg
Voor de jeugdzorg zijn in de jaren zestig en zeventig veel belangrijke veranderingen doorgevoerd.
Zoals bijvoorbeeld bij de kinderbescherming, jongeren wilden de macht van hun ouders aanvechten,
maar daar tegenover stonden instanties die de ouders steunen en voor meer gezinsgerichte hulp
pleitten. Voor beide partijen kwamen instanties naar voren die hulp boden; het Jongeren Advies
Centra en het Adviesbureau voor Kinderbeschermings Konflicten.
In 1989 werd in Nederland de Wet op de Jeugdhulpverlening aangenomen, die de kwaliteit de
verantwoording van de hulp moet bevorderen. Het belangrijkste principe uit deze wet was het zo-zo-
zo beleid: de hulpverlening voor jeugdigen moest zo licht, dichtbij en kortdurend mogelijk zijn en zo
tijdig mogelijk plaatsvinden.
PEDAGOGIEK IN BEELD BY IJZENDOORN & VAN ROSMALEN
Nieuwe wetten
In 2005 werd een nieuwe wet op de jeugdzorg aangenomen, die de zorg vereenvoudigde en
transparanter maakte. Want al snel bleek na invoering van de wet uit 1989 dat de jeugdzorg
organisatorisch niet heel erg samenhing door het land heen. Ook zorgde deze nieuwe wet dat Bureau
Jeugdzorg de thuishaven werd voor het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, en de
kinderbescherming en jeugdreclassering regelde. Bureau Jeugdzorg gaf nu ook het recht op
jeugdzorg aan cliënten waarvan zij dachten dat dat nodig was.
In 2015 kwam de Jeugdwet, waarin een grote wijziging in het jeugdstelsel werd doorgevoerd. De
verschillende vormen van jeugdzorg en de organisatie hiervan vallen vanaf dien onder de
verantwoordelijkheid van de gemeente.
De verschillende vormen van jeugdzorg zijn ambulante hulp, daghulp, pleegzorg en residentiële zorg.
Bij ambulante hulp blijft de jeugdige thuis wonen en komt met zijn ouders of alleen de hulpinstelling
bezoeken. Daghulp bestaat uit een dagbesteding van de jeugdige bij een hulpcentrum voor hulp, ’s
avonds mag hij of zij dan weer naar huis. Bij pleegzorg wordt de jeugdige bij pleegouders in huis
geplaatst, en woont dus niet meer thuis. Bij residentiële zorg verblijft de jeugdige dag en nacht over
een langere periode in een instelling, waar ook andere jeugdigen zijn.
, Carlijn Simone Bodegom
526926
Probleem 2: Orthopedagogisch handelen
Leerdoel 1: Hoe werken de cyclussen die gebruikt worden in de
orthopedagogiek?
ORTHOPEDAGOGIEK BY RUIJSSENAARS, BERGH & VAN DEN BERGH
De empirische cyclus
Observatie Inductie Deductie Toetsing Evaluatie
Afzonderlijke waarnemingen, observaties, leiden tot een vermoeden, dit vermoeden wordt via
inductie omgezet in een toetsbare hypothese en vervolgens via deductie omgezet in een toetsbare
voorspelling. Dan wordt getoetst en geëvalueerd.
Regulatieve cyclus
Probleemstelling Diagnose Plan Ingreep Evaluatie
Tussen de probleemstelling en de diagnose zit een reflexieve pauze om tot een wetenschappelijk
onderbouwde probleemanalyse en diagnose te komen. Tussen de diagnose en het plan zit ook weer
een reflexieve pauze; zodat veranderingskennis en veranderingsgerichte expertise gehanteerd kan
worden. De regulatieve cyclus zorgt dat de empirische cyclus in praktijk gebracht kan worden.
Diagnostische cyclus en de behandelingscyclus
Diagnostische cyclus
1. Klachtenanalyse
2. Probleemanalyse
3. Verklaringsanalyse
4. Indicatieanalyse
Advies
Behandelingscyclus
1. Verkennende behandelingsanalyse
2. Voorspellen van reacties
3. Toetsende behandeling
4. Evaluatie t.o.v het globale doel
Afsluiting, Nazorg en Follow up
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carlijnbodegom. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.