• Een beschrijving te geven van de bouw van een cel
• Te beschrijven hoe de mitose en meiose verlopen
• Te beschrijven welke soort DNA schade kunnen ontstaan
• Te beschrijven wat het gevolg van deze DNA schade is
• Onderscheid te maken tussen kansgebonden en niet kansgebonden effecten
• Aan te geven welke effecten vroeg en welke effecten laat na een blootstelling optreden
• Een relatie te leggen tussen de diverse stralingssoorten en het effect ervan op
cellen/weefsels
• De relatie tussen de stralingsdosis en het effect op weefsels uit te leggen
• Beschrijven welke schade kan ontstaan door straling en hoe dit tot tumorvorming en
genetische effecten kan leiden
• De verschillende stadia van de ontwikkeling van geslachtscellen bij de vrouw en man kunnen
beschrijven en kunnen aangeven welk stadium het gevoeligst is voor de inductie van
genetische stralingsschade
• In staat de dosislimieten juist toe te passen en hierbij rekening kunnen houden met de
specifieke gevoeligheden van organen
Mitose
• Gewone celdeling
• Vinden plaats in alle cellen van het lichaam
• Door 1 mitotische deling ontstaat er uit één diploïde moedercel twee diploïde dochtercellen
• Vindt plaats in het lichaam voor:
• Groei organisme
• Vervanging van afgestorven cellen
• Het herstellen van beschadigd weefsel
Meiose
• Reductiedeling
• Tijdens meiose worden de hoeveelheid chromosomen in de cellen gehalveerd
• Vinden alleen maar plaats in de geslachtsorganen
1
,SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
Celcyclus
• Plaatje 1 hierboven: mitose
• C: controlepoint → op dat moment controleert de cel of alles nog klopt: fouten aanwezig?
DNA kloppend?
• Op dat moment beslist de cel of het gaat herstellen of zichzelf vernietigd
• Controlepunten belangrijk voor eventuele schade die kan ontstaan tijdens straling
• Plaatje 2: stappen in mitose met vergelijking met meiose
• Mitose: ontstaan 2 dochtercellen (identieke cellen) → diploïde cellen; iedere cel 2 aanwezig
ervan
• Meiose: 2 cellen → halve cellen → ieder chromosoom maar 1 aanwezig → haploïde cellen →
geslachtscellen gameten
• Belangrijk verschil i.v.m. belangrijk verschil in schade van de straling
Celdeling
• Prolifereren: delen van een cel
• Veel delingen in de cel → veel proliferatie
• Het ene weefsel deelt meer dan het andere weefsel → grote P fractie / hoge turnover
• Weefsel met een hoge delingssnelheid reageert sneller op ioniserende straling
• Bijv.:
· Huid, darmweefsel Hoge turnover Reageren bij een lage dosis
· Zenuwcellen Lage turnover Reageren pas bij een hoge dosis
• Zichtbaar in tolerantietabel RT
· Mondholte: Dmean <26 Gy Hoge turnover
· Hersenstam: Dmax <56 Gy Lage turnover
2
,SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
Celdeling – Soorten cellen
• 2 soorten cellen
• Mitose: diploïde cellen
· Hebben van elk chromosoom 2 exemplaren
· Genoemd: normale conditie voor somatische cellen (lichaamscellen)
• Meiose: haploïde cellen
· Hebben van elk chromosoom 1 exemplaar
· Je hebt 2 haploïde cellen nodig om een embryo te creëren (moeder + vader)
· Genoemd: Gameten, ontstaan door meiose uit diploïde cellen
DNA – Bouw
• Opbouw van DNA
• Nucleotide: bouwstenen waaruit DNA en RNA moleculen zijn opgebouwd
• 2 nucleotides vormen een paar → vormen een streng van DNA → 2 strengen DNA
• 2 strengen DNA: vormen de dubbele Helix → vormt het complete DNA
• Belangrijk: want op al die verschillende niveaus kunnen schade ontstaan:
· Nucleotide basis
· 1 streng DNA
· 2 strengen DNA tegenover elkaar
· Gehele helix
3
, SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
DNA – Schade overzicht
• Geeft weer hoe je vanuit het DNA komt bij de
uiteindelijk schade die is ontstaan door
ioniserende straling
• In stukjes opknippen
• Belangrijk: boven aan de helix → verschillende
soorten schades door ioniserende straling:
· Basis modificatie
· Cross link
· Dubbelstrengsbreuk
• Soorten operatiemechanismes
• Succesvol / niet succesvol
4 typen schade aan DNA
1. Punt mutaties (base modifications)
· Op 1 plekje een fout in de base paren die tegenover elkaar staan
· Altijd: T-A
· Dan: U-A
2. Enkelstrengsbreuken
· 1 kant van de strengen door midden
3. Dubbelstrengsbreuken
· Beide kanten is de helix door midden
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller st66k. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.68. You're not tied to anything after your purchase.
