Samenvatting Filosofie Mens En Maatschappij (360027-B-6)
13 views 1 purchase
Course
Filosofie Mens En Maatschappij (360027B6)
Institution
Tilburg University (UVT)
Samenvatting hoorcollege 8 - 13 van filosofie van mens en maatschappij. Bevat de volgende onderwerpen: marktwerking en morele grenzen, crowding out, meritocratie, disciplinering en macht, platformisering en econocratie
HC 8 Marktwerking en morele grenzen
Geloof in homo economicus hangt samen met het geloof in marktwerking en in overheid die
incentives gebruikt (belonen en bestraffen).
Milton Friedman: kapitalisme is menselijk. Als mensen geen engelen zijn moeten we ze ook
niet te veel vertrouwen.
Als je gelooft dat mensen niet altijd handelen als homo economicus, dan verandert ook je
visie op markten en andere instituties.
Zoektocht naar realistische utopie: waarbij instituties (organisaties, regels, wetten) nemen
zoals ze kunnen zijn (utopisch) en mensen nemen zoals ze zijn (realistisch).
Rousseau: onderzoeken of er een rechtmatige en betrouwbare grondregel van
overheidsgezag kan bestaan, wanneer ik mensen neem zoals ze zijn en de wetten zoals ze
kunnen zijn.
Realistische utopie mensen zoals jij en ik: egoïstisch en hebzuchtig of altruïstisch en
empathisch? Rationeel of irrationeel? Kosten en baten of vergelijken met anderen?
Onrealistische utopieën
Optimistisch veronderstellen dat mensen van nature altruïstisch zijn of het algemeen belang
dienen en dus geen dwang of incentives nodig hebben om samen te werken probleem:
dit mensbeeld is te naïef en houdt geen rekening met lelijkere kantjes.
Onrealistische dystopieën
Pessimisten stellen dat mensen van nature opportunistisch zijn en dus dwang of incentives
nodig hebben om tot samenwerking te komen. Ook binnen bedrijven zie je soms dat wie
voor eigen gewin gaat ook beloond wordt. Maar er zijn ook tegenkrachten die wijzen op
mogelijkheid en belang van spontane samenwerking, loyaliteit en een goede bedrijfscultuur.
Als je uitgaat van opportunisme staat elke vorm van beschaving onder druk. Thomas
Hobbes: omdat de mens een wolf is voor mekaar (homo homini lupus) eindigt dit in een
oorlog van allen tegen allen. Probleem: dit mensbeeld is te pessimistisch en houdt geen
rekening met positieve motivaties.
Realistische utopie
Debat over wenselijke instituties gaat vaak over markt vs. Staat op basis van eigenbelang vs.
Algemeen belang.
Mensbeeld maatschappijbeeld
Eigenbelang markten: onzichtbare hand. Staten: incentives.
Algemeen belang staten: kunnen vertrouwd worden het algemeen belang te behartigen.
De vrije markt als realistische utopie
Op basis van het mensbeeld van homo economicus wordt vaak de onzichtbare hand van de
vrije markt verdedigd.
Het algemeen belang komt als een spontaan en onbedoeld neveneffect tot stand door
interacties tussen mensen die alleen met hun eigenbelang bezig zijn: vrije markt als
community of mutual advantage. (Quote Adam Smith)
Twee argumenten pro vrije markt:
Respecteert vrijheid: geen dwang, vrije keuzes (van consumenten, producenten),
decentralisatie van macht.
Creëert wenselijke gevolgen: wederzijds voordelige ruilen, efficiëntie, economische
groei, welvaartscreatie, nutsmaximalisatie
De vrije markt als realistische dystopie
Vrije interacties tussen egoïstische individuen genereren echter niet altijd sociaal optimale
uitkomsten. De markt kan ook falen.
Bv. bij negatieve externaliteiten en collectieve actie problemen werkt onzichtbare hand niet:
door vrijbuitersgedrag leidt eigenbelang in deze situaties niet naar algemeen belang.
(Prisoner’s dilemma)
Egoïsme en marktfalen
In zulke situaties lijkt coöperatie en collectieve actie onmogelijk. Hoe komt het dan dat
mensen toch vaak samenwerken?
De staat gebruikt dwang of incentives. Zo komt het eigenbelang algemeen weer in
lijn te liggen met het algemeen belang.
Marktoplossingen, zoals privatisering: wat eerst een publiek goed was, krijgt een
prijs.
Informele gemeenschappen die gebaseerd zijn op niet-egoïstische motivaties, zoals
vertrouwen, normen etc.
Stel da tje bedrijf geconfronteerd wordt met vrijbuiters: personeel dat niet meewerkt,
profiteert of voor eigen gewin gaat. Hoe kan je hiermee omgaan?
Goed gedrag belonen en slecht gedrag bestraffen. Zo komt het eigenbelang
algemeen weer in lijn te liggen met het algemeen belang (staat).
Het kan in je eigenbelang zijn om samen te werken (reputatie, dreiging van ontslag)
(markt).
Inspelen op niet-egoistische motivaties zoals vertrouwen, loyaliteit, groepsgevoel,
plichtsbesef (gemeenschap).
Belang van informele normen
Om samenwerking te stimuleren, collectieve actie problemen te vermijden en
vrijbuiters te bestraffen, zijn normen cruciaal
Normen zijn door de leden van een groep gedeelde richtlijnen over wat ze als gepast
gedrag (moeten) beschouwen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xmanouknielen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.
