Summary
Samenvatting Geschiedenis Historisch Context Verlichting aantekeningen 6vwo
- Course
- Level
Geschiedenis Historisch Context Verlichting aantekeningen 6vwo
[Show more]
Seller
Follow
118815
Content preview
Geschiedenis Samenvatting Verlichting VWOHistorisch Context De Verlichting
1871 - 1945
Deelvraag 1: Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over de ideale samenleving? (1650 - 1789)
1. EMPIRISME EN RATIONALISME:
16e & 17e eeuw: Wetenschappelijke revolutie= op een systematische (met regels) manier kennis verwerven dmv empirisme en
rationalisme
Empirisme= nieuwe kennis door waarneming & ervaring
Rationalisme= nieuwe kennis door gebruik van rede
Belangrijkste gevolgen:
I. Ontdekking natuurwetten (Isaac Newton) > wel geschapen door God, maar door middel van natuurwetten
II. Ontstaan van vooruitgaansgedachte > leergierig en optimisme
III. Ondersteuning door uitvinding instrumenten (bijv microscoop)
17e & 18e eeuw: Verlichting
Verlichting: is een stroming van geleerden die meende dat alles (politiek, sociaal, economie en cultuur) met behulp van verstand
kon worden verklaard. Hierdoor was er vooruitgang in de samenleving.
- Voor de Verlichting: samenleving gebaseerd op erfelijke rechten en plichten en religieuze ideeen̈
- Door de Verlichting grote veranderingen in het denken over de samenleving. Samenleving gebaseerd op de reden
- De mensen uit deze tijd vonden de ’verlichte samenleving’ beter dan de middeleeuwen van daarvoor
Ontstaan van de Verlichting:
- Klassieke filosofen in de middeleeuwen in een Christelijk licht
- Werken werden overgeschreven en ‘gecorrigeerd’
- Door de bloei van Italiaanse steden kwam de originele kennis van de Grieken terug naar Europa via de Arabieren
- Ontstaan Renaissance (16e eeuw)
- Humanisten zochten naar originele bronnen
- Erasmus zocht naar de zuivere leer van het Christendom
Ontstaan: grote verandering in het denken over de samenleving
Eerst: Samenleving gebaseerd op erfelijke rechten & plichten of religieuze ideeën (traditie & bijgeloof)
Macht: kerk & adel
Verlichting: samenleving gebaseerd op rede
2. GEMATIGDE EN RADICALE VERLICHTING:
Verlichte denkers denken over:
Politiek:
- Soevereiniteit: wie heeft hoogste macht? Koning of volk?
- Relatie tussen vorst en volk: wie dient wie?
- Relatie tussen staat en burgers: hebben burgers wel of niet iets te zeggen?
- Vrijheid en gelijkheid: moest er meer individuele vrijheid? En klopt het dat adel hoger staat etc? Sociale verhoudingen
Religie: (kerk had nog veel macht & men geloofde nog steeds in God)
- hoeveel invloed had God op dagelijks leven
- Scheiding van staat en kerk
- Religieuze tolerantie
De invloed van de kerk
- Kerk had heel veel macht
- Inquisitie
- Kerk werd in twijfel getrokken door de wetenschappelijke revolutie
- Kerk bleef bij standpunten en kwam onder druk te staan
, 2 Stromingen onder verlichte denkers:
Gematigd: balans zoeken tussen oude en nieuwe (verlichte) ideeën (niet te veel veranderingen)
Radicaal: grote veranderingen: democratie, vrijheid & gelijkheid, vrijheid van meningsuiting, geen standen meer
Kleine groep verlichte denkers > maar hoeveel invloed?
Immanuel Kant over verlichting: (1724 - 1804)
- Sapere Aude! (Durf je verstand te gebruiken) > niet uitgaan van tradities etc
- Meeste mensen niet gewend verstand te gebruiken > door luiheid en lafheid
- Het gewone volk kan slechts langzaam verlicht worden
- Kleine stapjes
- Te veel nadruk op rationalisme door radicalen is niet goed
- Niet alleen rationalisme, je moet ook onderzoek doen (empirisme): geen kennis zonder reden, geen kennis zonder ervaring.
- Alleen rationalisme kan leiden tot waanideeën en immoreel gedrag. Er is een universele morele wet, waar iedereen zich aan
moet houden.
KA: wetenschappelijke Revolutie
KA: Rationeel optimisme en Verlicht denken dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving.
Kennis zonder rede kan niet bestaan <—> kennis zonder ervaring = inhoudsloos & nutteloos
3. DE INVLOED VAN GOD:
Traditioneel idee:
- God wereld geschapen
- God staat buiten wereld & heeft alle invloed op dagelijks leven
Baruch de Spinoza (Portugese Jood naar Republiek gevlucht)
Radicaal idee:
- God is schepping, alles dat bestaat is verschijning van God
- Geloof was in strijd met de rede. De mens moest niet gehoorzamen aan God, maar slechts afgaan op zijn eigen verstand.
- God grijpt niet in in het dagelijks leven. Er bestaan geen wonderen, er zijn natuurwetten.
- Weg met de standenmaatschappij. Iedereen heeft dezelfde rechten. Iedereen heeft het recht zijn eigen geluk na te jagen en zijn
mening te uiten.
KA: wetenschappelijke Revolutie
KA: Rationeel optimisme en Verlicht denken dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving.
Republiek was heel tolerant, maar veel kritiek op ideeën Spinoza (vooral van strenge Calvinisten)
- Moordaanslag in Amsterdam op Spinoza > wel overleefd
4. HET SOCIAAL CONTRACT:
Waar ligt de soevereiniteit?
Traditioneel idee: soevereiniteit ligt bij vorst
Droit Divin= goddelijk recht om te regeren als absoluut vorst
Opstand tegen vorst = opstand tegen God
Verlichte denkers publiceerden nieuwe ideeën over:
- Soevereiniteit,
- Relatie tussen vorst en onderdanen
- Relatie tussen staat en burger
Sociaal Contract= contract tussen vorst en burgers of burgers onderling
Doel: voorkomen van oorlogen (vorst & burgers of burgeroorlog)
Bepaalde taken naar vorst (rechtspraak & oorlogsvoering)
——————————->
Burgers Vorst
<——————————
Beschermd rechten van burgers via wetgeving
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 118815. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.85. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now