Summary
RR113 probleem 7, incl samenvatting
- Course
- Institution
- Book
Het document bevat de uitwerkingen van de leerdoelen van probleem 7. Ook bevat het document een samenvatting van de opgegeven literatuur bij dat probleem.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
evygroenenberg
Reviews received
Content preview
RR113 INLEIDING STRAFRECHTPROBLEEM 7:
LEERDOELEN:
WELKE STRAFUITSLUITINGSGRONDEN ZIJN ER?
In de wet opgenomen strafuitsluitingsgronden:
NOODWEER:
Noodweer is het recht van mensen om zich te verdedigen tegen een aanval. Voor een rechtvaardig beroep op
de rechtvaardigingsgrond noodweer moet er zijn voldaan aan de volgende voorwaarden:
- Ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding
o Verdediging is alleen toegelaten tegen een aanranding die aan de gang is op het moment dat
de verdediging wordt ingezet. De vrees om aangevallen te worden rechtvaardigt niet een
alvast ingezette verdediging. Bij een ogenblikkelijk dreigend gevaar is verdediging reeds
toegelaten. De omstandigheden van het geval zullen hierbij doorslaggevend zijn.
o Wil de verdediging tegen een aanranding gerechtvaardigd zijn, dan moet de aanranding niet
alleen ogenblikkelijk zijn, maar ook wederrechtelijk.
- Lijf, eerbaarheid of goed
o De verdediging van rechten kan nooit noodweer opleveren. Onder eerbaarheid wordt
verstaan: seksuele eerbaarheid. Aantasting van de eer of goede naam valt niet onder de
gronden voor noodweer. Het noodweerrecht komt ook toe aan degene die opkomt voor de
belangen van een ander.
- Geboden en noodzakelijke verdediging
o Bij noodweer moeten de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit in acht worden
genomen. De subsidiariteitseis houdt in dat, indien het mogelijk is zich aan de aanval te
onttrekken in plaats van zich fysiek te verdedigen, men deze weg in beginsel moet
bewandelen. De verdediging moet in die zin dus wel noodzakelijk zijn.
o Daarnaast moet de verdediging geboden zijn, dat wil zeggen dat de verdedigingshandeling
proportioneel moet zijn ten opzichte van de aanvalshandeling. Er mag geen wanverhouding
bestaan tussen de aanval en de intensiteit van de verdediging.
NOODWEEREXCES:
- Door de emoties die een aanval met zich meebrengt, kan de aangevallene ertoe gebracht worden de
grenzen van de redelijkheid te overschrijden. Een overschrijding van de proportionele verdediging
onder invloed van de door de aanval veroorzaakte emoties is vergeeflijk, onder de term
noodweerexces. Het is niet gerechtvaardigd, maar het is wel begrijpelijk. Noodweerexces wordt
daarom gezien als schulduitsluitingsgrond. Disproportionele verdediging is altijd wederrechtelijk,
maar in dit geval dus niet verwijtbaar.
- Noodweerexces verontschuldigt diegene die zich in een noodweersituatie disproportioneel verdedigd.
o Wanneer we het hebben over een intensief noodweerexces, hebben we het over een
verdediging die niet in verhouding staat met de aanval.
o Wanneer we het hebben over een extensief noodweerexces, gaat het om een verdediging die
langer doorgaat dan de aanval.
- De hevige gemoedsbeweging moet bij noodweer echter wel het onmiddellijke gevolg zijn van de
aanranding. Er moet hiervoor wel sprake zijn van een dubbele causaliteit: de aanval moet de oorzaak
zijn van de hevige gemoedsbeweging en die moet weer de oorzaak zijn van de disproportionele
verdediging.
o Bij het tardief noodweerexces wordt er een verdedigingshandeling verricht, terwijl de
aanranding al is afgelopen. Hierbij geldt ook nog altijd de dubbele causaliteit eis.
,PSYCHISCHE OVERMACHT, SCHULDUITSLUITINGSGROND
o Een van buiten komende drang waaraan men redelijkerwijs geen weerstand kan of behoeft te
bieden.
o In omstandigheden wordt van het toegeven aan de psychische druk geen verwijt gemaakt.
o De psychische druk moet van zodanig gewicht zijn, dat hierdoor de wilsvrijheid wordt
aangepast. Mag er aan de bepaalde druk worden toegegeven?
o Er wordt gekeken naar de verhouding tussen de uitgeoefende druk en het gepleegde delict.
OVERMACHT ALS NOODTOESTAND, RECHTVAARDIGINGSGROND
o Er doet zich een situatie voor waarin een keuze moet worden gemaakt tussen twee
conflicterende plichten: de plicht om de strafwet na te leven en anderzijds een
zwaarwegende maatschappelijke plicht.
o Overmacht als noodtoestand wordt dus ook gezien als een rechtvaardigingsgrond, omdat
wanneer de maatschappelijke plicht zwaarder weegt de strafwet mag worden overtreden. De
wet wordt overtreden na een bepaalde belangenafweging.
o Er moet zich echter wel een noodsituatie voordoen. Als er een mogelijkheid bestaat om te
voldoen aan de maatschappelijke plicht zonder een strafbaar feit te plegen of gebruik te
maken van een minder drastisch middel, dan moet men van die mogelijkheid gebruik maken.
Het belang dat mens zwaarder laat wegen moet wel een duidelijk zwaarder wegend belang
zijn, er mag geen wanverhouding bestaan tussen de twee.
HET BEVOEGD GEGEVEN AMBTELIJK BEVEL, VALT ONDER DE CATEGORIE STRAFUITSLUITINGSGRONDEN.
- De rechtvaardigingsgrond bevoegd gegeven ambtelijk bevel heft de strafbaarheid op van
wetsovertredingen die zijn begaan nar aanleiding. Van een bevel gegeven door of namens de
overheid. Er moet hiervoor echter wel een bepaalde zeggenschapsrelatie bestaan. De afweging tussen
het te dienen belang en het door het bevel geschonden belang ligt in beginsel in de handen van de
persoon die het bevel geeft. Ten aanzien van onmenselijke bevelen behoudt de bevolene eigen
verantwoordelijkheid.
DE SCHULDUITSLUITINGSGROND ONBEVOEGD GEGEVEN AMBTELIJK BEVEL
- Komt in de rechtspraktijk slechts zeer zelden voor. Hierbij kan worden gedacht aan een bevel dat
wordt gegeven door iemand die weliswaar ten aanzien van de bevolene hoger in rang is, maar dat
deze meerdere een bevel geeft dat niet ligt binnen de kring van zijn bevoegdheid. Degene die het
bevel geeft, heeft niet de bevoegdheid dit bevel te geven.
WETTELIJK VOORSCHRIFT:
- De rechtvaardigingsgrond wettelijk voorschrift beoogt straffeloosheid te garanderen aan degene die
de strafwet overtreedt ter uitvoering van een wettelijk voorschrift. Het kan namelijk gebeuren dat er
een handeling verricht wordt die de wet dient, maar tegelijkertijd in strijdt is met de strafwet. Ook
hierbij gelden wel de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. De uitvoering van zo’n voorschrift
kan namelijk niet ieder handelen rechtvaardigen.
ONTOEREKENINGSVATBAARHEID:
- Bij de schulduitsluitingsgrond ontoerekeningsvatbaarheid wordt de invloed van de stoornis of het
gebrek in ontwikkeling ten tijde van het begaan van het strafbare feit zo groot geacht, dat de wil van
de dader niet meer in vrijheid is gevormd. De verwijtbaarheid ontbreekt in dit geval. In gevallen van
ontoerekeningsvatbaarheid zal in de uitspraak meestal ontslag van alle rechtsvervolging luiden. Een
straf kan de verdachte niet opgelegd worden, wel kan hem terbeschikkingstelling worden opgelegd
(TBS).
Niet wettelijke strafuitsluitingsgronden:
AFWEZIGHEID VAN ALLE SCHULD (AVAS)
- AVAS tast, net als alle andere schulduitsluitingsgronden, de verwijtbaarheid aan. Een geslaagd beroep
hierop heeft dus ook als gevolg, dat het strafbare feit niet verwijtbaar is. De Hoge Raad heeft AVAS
geaccepteerd in het melk- en water arrest.
, - AVAS komt in de meeste gevallen neer op verontschuldigbare dwaling: de dader heeft iets niet
geweten en behoefte het ook niet te weten.
- Ook kan er spraken zijn van rechtsdwaling (een vorm van AVAS). Een voorwaarde om dit aan te
kunnen nemen is dat de verdachte heeft onderzocht welke rechtsregel van toepassing was, de
verdachte heeft een bepaalde onderzoeksplicht. Er moet hierbij voldaan worden aan bepaalde
zorgvuldigheidseisen.
o Er bestaat een overeenkomst tussen AVAS en opzet, in beide leerstukken is het ‘weten’ van
belang.
ONTBREKEN VAN DE MATERIËLE WEDERRECHTELIJKHEID:
- Door het plegen van een strafbaar feit wordt de strafbepaling gediend die beoogd wordt te
beschermen. Er is bij de strafbaarstelling geen rekening gehouden met het feit dat dergelijke
gedragingen of handelingen kunnen bestaan.
Jurisprudentie:
MELK EN WATER ARREST
AVAS
ESSENTIE:
Een knecht verkocht melk voor een boer in de stad. De knecht wist niet dat de melk die hij verkocht, vermengd
was met water. Melk met water vermengen was strafbaar gesteld in de Algemene Politie Verordening. Van
doen plegen kon in dit geval geen sprake zijn, maar de materiële dader was in dit geval wel strafbaar voor het
vervullen van de delictsomschrijving.
RECHTSREGEL:
Bij afwezigheid van alle schuld, dient een verdachte niet te worden veroordeeld. Afwezigheid van alle schuld is
een buitenwettelijke schulduitsluitingsgrond.
Het bestraffen van een persoon is alleen toegestaan als zijn gedrag verwijtbaar is. Gezien de onwetendheid
van de knecht, viel het delict hem niet te verwijten.
OPTIECIEN ARREST
OVERMACHT ALS NOODTOESTAND
ESSENTIE:
De opticien ziet dat de heer die binnenkomt direct een andere bril nodig heeft, omdat hij geen hand voor ogen
ziet. Als goede man verkoopt hij de heer dan ook een nieuwe bril. De opticien overtreedt hiermee echter de
Verordening op de winkelsluiting. Na sluitingstijd heeft hij namelijk zijn winkel voor het publiek open gehad en
de heer was aanwezig in zijn winkel.
RECHTSREGEL:
Wanneer men als een goedwillend persoon een ander uit een gevaarlijke, dan wel hulpbehoevende toestand
redt en daarmee een wettelijke bepaling schendt, dan kan men NIET strafbaar worden gehouden voor het feit
dat hij heeft begaan in deze noodtoestand.
Indien er sprake is van een situatie waarin iemand in een gevaarlijke, dan wel hulpbehoevende toestand
verkeerd, hebben de mensen een maatschappelijke verplichting om de van hen te verwachten hulp te verlenen.
Er kan niet strafrechtelijk worden vervolgd voor de wettelijke overtreding die de maatschappelijke verplichting
tot het gevolg heeft. Er moet echter wel een juiste keuze worden gemaakt tussen de wettelijke en
maatschappelijke verplichting.
VEEARTS ARREST
ONTBREKEN VAN DE MATERIËLE WEDERRECHTELIJKHEID
ESSENTIE:
De veearts heeft opzettelijk koeien besmet met mond- en klauwzeer om hetzelfde effect te krijgen als een
vaccinatie. De veearts stelde dus ook dat hij dit deed om de gezonde koeien lichtelijk besmet te laten maken,
zodat deze koeien antistoffen aan zouden gaan maken tegen een eventueel zwaardere besmetting.
RECHTSREGEL:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evygroenenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now