Summary
Samenvatting De wereld in met aardrijkskunde
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van het boek de wereld in met aardrijkskunde - vakinhoud
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: nadiiabx • 2 year ago
Seller
Follow
manonverkade94
Reviews received
Content preview
De wereld in met aardrijkskundeHoofdstuk 1 systeem aarde
1.1 De aarde als systeem
Plaatsen op de aarde worden door
verschillende elementen beïnvloed. Deze zogenaamde ‘sferen’ vormen samen de
aarde. Deze vier sferen zijn:
- Atmosfeer: de luchtlaag rondom de aarde, daar waar ook het weer in
plaats vindt.
- Lithosfeer: buitenste deel van de aardkorst (met reliëf, bodem en
ondergrond)
- Hydrosfeer: al het water op aarde (inclusief grondwater land- drijfijs)
- Biosfeer: al het leven op aarde (inclusief mensen, planten en dieren)
Alle sferen hebben invloed op elkaar. Zo wordt er door het water, klimaat en
bodem bepaalt welke plantengroei er mogelijk is. Het reliëf heeft weer invloed
op de temperatuur in de dampkring. Het reliëf is een ander woord voor
hoogteligging. Boomwortels zorgen ervoor dat de zandkorrels in de bodem op
hun plaats blijven. Op deze manieren zorgen de sferen voor een samenhangend
geheeld: een systeem.
In dit systeem zijn verschillende kringlopen onderdelen. Enkele voorbeelden
hiervan zijn: de waterkringloop en gesteentekringloop. Deze twee kringlopen
liggen in hun geheel in de lithosfeer en hydrosfeer.
Er wordt vaak gesproken over ‘de aarde’ en ‘de wereld’. Beide definities zijn
verwant aan elkaar, maar verschillen toch.
De aarde betreft onze planeet en fysieke kenmerken hiervan. De wereld
betekent het geheel aan mensen en samenlevingen.
1.2 Plaatsbepaling op aarde
Om een plaats te bepalen op de aarde kan er gebruik gemaakt worden van
relatieve ligging of absolute ligging. Relatieve ligging houdt in dat er
gekeken wordt hoe een plaats ten opzichte van een andere plaats ligt.
Bijvoorbeeld Hengelo ligt ten noordwesten van Enschede. Absolute ligging houdt in
dat er gebruik gemaakt, wordt van geografische coördinaten, ten opzichte
van de evenaar en de nulmeridiaan.
De evenaar ligt precies tussen de noord- en zuidpool in. Deze lijn (evenaar)
verdeelt de aarde in het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond. De
horizontale lijnen heten breedtegraden of paralellen. Ze worden paralellen
genoemd omdat ze evenwijdig lopen aan de evenaar.
Op elk halfrond zijn er 90 breedtegraden. De noordpool ligt op 90° NB
(noorderbreedte) en de zuidpool ligt op 90° ZB (zuiderbreedte). Hoe hoger de
breedtegraad hoe dichterbij de Noord- of zuidpool het ligt. Hoe lager de
breedtegraad hoe dichter het bij de evenaar het ligt.
,Om aan te geven of een plaats in het oosten of westen ligt (lengteligging)
wordt er aangegeven hoe de plaats ligt ten opzichte van de nulmeridiaan.
Deze (denkbeeldige) lijn loopt door de plaats Greenwich. In totaal zijn er 360
meridianen. 180 meridianen ten oosten en 180 ten westen van de
nulmeridiaan. Deze meridianen worden aangegeven als OL en WL.
o OL = oosterlengte.
o WL = westerlengte.
Voorbeeld: de coördinaten van Utrecht zijn 52° NB 5° OL. Nederland ligt dus dichterbij bij
de Noordpool dan bij de evenaar. En Nederland ligt iets ten oosten van Londen.
Amersfoort heeft dezelfde coördinaten als Utrecht, omdat deze plaatsen zo dicht bij
elkaar liggen.
Hierdoor wordt er gebruik gemaakt van tijd. Daarom worden de graden verdeeld
in 60 minuten en elke minuut weer verdeeld in zestig seconden. Hierdoor kan
je de ligging preciezer uitdrukken.
Zo is de precieze ligging van Utrecht: 52° NB 5’° OL 7’18.
De absolute afstand tussen Utrecht en Amersfoort is 20 kilometer. Dit is een
hemelsbrede afstand en is niet te veranderen. De relatieve afstand is uit te
drukken in tijd en /of geld. De relatieve afstand is ook het zelfde als de
daadwerkelijke afstand tussen locatie A en B.
Voorbeeld: de reis van Utrecht naar Amersfoort duurt 15 minuten, een treinkaartje duurt
€4,90. Hierdoor is dit een relatieve afstand. De relatieve afstand in dit geval kan dus ook
zijn 24,9 kilometer.
Door de komst van de stroomtrein en andere innovaties in transport en
infrastructuur is de relatieve afstand flink afgenomen.
1.3 De aarde in het zonnestelsel
Zoals je weet is de aarde een planeet. Een planeet is een hemellichaam dat
ronddraait om een (lichtgevende) ster. In het geval van de aarde is de
(lichtgevende) ster de zon. De zon is een hete gasbol op een afstand van
ongeveer 150 miljoen kilometer. Door deze afstand omdat er niet te veel en niet
te weinig warmte van de zon af komt. Deze juiste temperatuur (in combinatie
met onze atmosfeer) maakt het leven op aarde mogelijk.
Ons zonnestelsel bestaat uit de zon, de 8 planeten die daar omheen
draaien en ruim 70 manen. De beweging in ons zonnestelsel is op verschillende
manieren merkbaar op aarde.
- De aarde draait een eigen rondje om haar as (aardrotatie). Hierdoor
ontstaan er verschillen in dag en nacht. De zon komt altijd in het oosten
op, omdat de aarde vanaf de noordpool gezien tegen de klok in draait. Alle
tijdzones zijn 15 lengtegraden breed (tweemaal 180 graden in 24 uur). In
de praktijk vallen de tijdzone grenzen samen met de landgrenzen.
- In een jaar draait de aarde om de zon (aardbaan). De aardas staat een
beetje scheef (23,5°) ten opzichte van de zon. Daardoor vallen de
zonnestralen niet altijd loodrecht op de evenaar, maar 6 maanden per jaar
ten noorden van de evenaar. De andere 6 maanden ten zuiden van de
evenaar. De seizoenen ontstaan doordat de loodrechte stand van de zon
zich beweegt tussen de Kreeftskeerkring (noordelijk half rond) in juni en
Steenbokskeerkring (zuidelijk halfrond) in december. De Kreeftskeerkring
, bevindt zich op 23,5° NB en de Steenbokskeerkring bevindt zich op 23,5°
ZB.
- De getijden ontstaan door de aantrekkingskracht van de maan. Die draait
in een cyclus van 27 dagen rond de aarde. De zwaartekracht is bij grote
watermassa’s zichtbaar in de vorm van een ‘bult’. Als het water omhoog
komt, noem je dat vloed. Als de bulten afnemen, noem je dat eb. Op het
strand is het twee keer per 24 uur eb en vloed. Elke situatie (eb of vloed)
duurt 6 uur.
1.4 Endogene krachten
Endogene krachten zijn krachten die binnen in de aarde ontstaan. Door
endogene krachten ontstaat bijvoorbeeld vulkanisme. Deze processen spelen
zich af in de lithosfeer.
De opbouw van de aarde ziet er als volgt uit:
De aardkern bestaat uit een binnen kern van vast ijzer met ongeveer een
temperatuur van 6000°C. De buitenkern is vloeibaar. Om de kern zit een
aardmantel, waarvan de temperatuur nog steeds in de duizendste zit.
De buitenkant van deze aardmantel bestaat uit zo’n 250 kilometer taai-vloeibaar
en dit wordt de asthenosfeer genoemd. Heet gesteente stijgt hierin ongeveer
enkele centimeters per jaar en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonverkade94. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now