Summary
Samenvatting Gezins- En Contextbegeleiding
- Course
- Institution
Deze samenvatting bevat al de informatie die te kennen in voor het examen.
[Show more]
Seller
Follow
merelvanhove
Content preview
Academiejaar 2021-2022Gezins- en
contextbegeleiding
Professionele bachelor in de orthopedagogiek
Merel Vanhove
,Gezins- en contextbegeleiding 1
,INHOUDSTAFEL
1. Gezins- en contextbegeleiding: een eerste situering .................................................................................. 8
Het gezin: een poging tot definitie................................................................................................................. 8
De geschiedenis van het gezin ....................................................................................................................... 9
De gezinskenmerken ................................................................................................................................... 10
De gezinsvormen ........................................................................................................................................ 10
Het kerngezin .......................................................................................................................................... 10
Het uitgebreid gezin ................................................................................................................................ 10
Een-oudergezinnen ................................................................................................................................. 10
Alleenwonenden ..................................................................................................................................... 10
Ongehuwd samenwonenden ................................................................................................................... 10
Living Apart Together (LAT) ..................................................................................................................... 10
Living Together Apart (LTA) ..................................................................................................................... 10
Nieuw samengesteld gezin ...................................................................................................................... 10
Co-ouderschap ........................................................................................................................................ 10
Holebi / homo-ouderschap ...................................................................................................................... 11
Mikadogezin............................................................................................................................................ 11
Gezins-en contextbegeleiding: what’s in a name? ........................................................................................ 11
Inleiding .................................................................................................................................................. 11
Gezins- en contextbegeleiding: een poging tot omschrijving .................................................................... 11
2. de algemene systeemtheorie................................................................................................................... 12
inleiding ...................................................................................................................................................... 12
geschiedenis van de Algemene systeemtheorie ........................................................................................... 12
het begrip ‘systeem’.................................................................................................................................... 13
definitie van “systeem” ........................................................................................................................... 13
Grenzen rond en in het systeem .............................................................................................................. 13
systemen op verschillende niveaus .......................................................................................................... 14
het tijdselement van systemen ................................................................................................................ 14
belangrijkste uitgangspunten van de systeemtheorie .................................................................................. 14
het geheel is meer dan de som van de delen ........................................................................................... 14
binnen het systeem zijn de delen van elkaar afhankelijk .......................................................................... 14
het systeem bepaalt in belangrijke mate het gedrag van de individuen .................................................... 15
het systeem probeert zich op allerlei manieren aan te passen aan zijn omgeving omdat het wil overleven
............................................................................................................................................................... 15
een systeem heeft de eigenschap zichzelf te handhaven en te blijven voortbestaan ................................ 15
belangrijkste begrippen uit de AST .............................................................................................................. 15
informatie ............................................................................................................................................... 15
Gezins- en contextbegeleiding 2
, feedback ................................................................................................................................................. 15
circulaire causaliteit ................................................................................................................................ 16
interpunctie ............................................................................................................................................ 16
equifinaliteit............................................................................................................................................ 17
betekenis van het symptoom .................................................................................................................. 17
redundantie ............................................................................................................................................ 17
besluit: AST is inhoudsloos .......................................................................................................................... 17
3. de structuurgerichte benadering ............................................................................................................. 18
inleiding ...................................................................................................................................................... 18
ontstaan van de structuurgerichte benadering ............................................................................................ 18
drie sleutelbegrippen: proces, structuur en functie...................................................................................... 18
het proces ............................................................................................................................................... 18
structuur en functie................................................................................................................................. 19
de gezinsstructuur en pathologie ................................................................................................................ 20
de gezinsstructuur beschrijft geen pathologie.......................................................................................... 20
de gezinsstructuur veroorzaakt geen pathologie ...................................................................................... 20
kenmerken van een functioneel systeem..................................................................................................... 20
kluwen en los-zand gezinnen ................................................................................................................... 21
subsysteem van de echtgenoten.......................................................................................................... 21
subsysteem van de ouders................................................................................................................... 22
subsysteem van de kinderen................................................................................................................ 22
voorbeelden van dysfunctionele structuur: problemen in subsysteemdifferentiatie ................................. 22
de levenscyclus van een gezin ..................................................................................................................... 24
fasen en fase-overgangen........................................................................................................................ 24
werken met gezinnen.................................................................................................................................. 25
invoegen ................................................................................................................................................. 26
steunen ............................................................................................................................................... 26
tracking ............................................................................................................................................... 26
de diagnose............................................................................................................................................. 26
ensceneren van transacties ................................................................................................................. 26
herstructureren....................................................................................................................................... 27
uit balans brengen ............................................................................................................................... 27
het markeren van grenzen ................................................................................................................... 27
gerbuik maken van het symptoom ....................................................................................................... 28
opdrachten.......................................................................................................................................... 28
gezinskaarten.............................................................................................................................................. 28
Wat ..................................................................................................................................................... 28
Gezins- en contextbegeleiding 3
, doel..................................................................................................................................................... 29
verloop................................................................................................................................................ 29
voorbeeld............................................................................................................................................ 30
4. de contextuele theorie ............................................................................................................................ 31
inleiding ...................................................................................................................................................... 31
de vier dimensies ........................................................................................................................................ 31
de dimensie van de feiten ....................................................................................................................... 31
de dimensie van de psychologie .............................................................................................................. 32
de dimensie van de interacties ................................................................................................................ 32
de dimensie van de relationele ethiek ..................................................................................................... 32
enkele contextuele begrippen vanuit 4de dimensie ...................................................................................... 33
loyaliteit.................................................................................................................................................. 33
existentiële en verworven loyaliteit ..................................................................................................... 33
verticale en horizontale loyaliteit ......................................................................................................... 33
loyaliteitsconflicten ............................................................................................................................. 34
de balans van geven en ontvangen .......................................................................................................... 35
onrecht, destructief recht en roulerende rekening................................................................................... 36
aannames............................................................................................................................................ 36
verdelend en vergeldend onrecht en destructief recht ......................................................................... 36
roulerende rekening ............................................................................................................................ 36
parentificatie........................................................................................................................................... 37
het zorgende kind................................................................................................................................ 37
het kind dat kind moet blijven (het verzorgende kind) ......................................................................... 38
het perfecte kind ................................................................................................................................. 38
de zondebok........................................................................................................................................ 39
besluit ..................................................................................................................................................... 39
analyse van een casus.......................................................................................................................... 40
een basishouding vanuit de contextuele hulpverlening ................................................................................ 40
inleiding .................................................................................................................................................. 40
aspecten van de basishouding ................................................................................................................. 41
handelen uit zorg................................................................................................................................. 41
verbindend werken ............................................................................................................................. 42
wat als mensen geen context meer hebben ....................................................................... 42
het geven van erkenning ..................................................................................................................... 43
effect van geven van erkenning ......................................................................................... 43
meerzijdige partijdigheid ..................................................................................................................... 43
het zoeken naar hulpbronnen .............................................................................................................. 44
Gezins- en contextbegeleiding 4
, zoeken naar hulpbronnen .................................................................................................. 45
mogelijke methodieken ..................................................................................................... 45
werken met genogrammen en ecogrammen ............................................................................................... 46
het genogram.......................................................................................................................................... 46
gebrruik .............................................................................................................................................. 46
wat is een genogram ........................................................................................................................... 46
doel van het maken van een genogram................................................................................................ 47
specifieke doelen :als instrument in de begeleiding ........................................................... 47
mogelijke richtvragen .......................................................................................................................... 47
symbolen ............................................................................................................................................ 48
voorbeeld............................................................................................................................................ 49
het ecogram ............................................................................................................................................ 49
doel van een ecogram ......................................................................................................................... 49
voorbeeld............................................................................................................................................ 49
5. kapstokken voor goede hulpverlening aan gezinnen ................................................................................ 50
inleiding ...................................................................................................................................................... 50
professionally-centered versus family-centered werken .............................................................................. 50
Inleiding .................................................................................................................................................. 50
Ouders en deskundigen aan 1 tafel: een uitdaging! .................................................................................. 50
professionally-centered model ................................................................................................................ 50
family-centered model ............................................................................................................................ 51
het parallelproces in de begeleiding van ouders ...................................................................................... 51
besluit ..................................................................................................................................................... 51
Ouder worden van een kind met een beperking .......................................................................................... 52
aanvaarden dat je kind een beperking heeft? .......................................................................................... 52
het moment van de diagnose .............................................................................................................. 52
het moment na de diagnose ................................................................................................................ 52
model van Marvin en Pianta ................................................................................................................ 53
aanvullingen door Denise Orme ........................................................................................................... 54
gezinsveerkracht ................................................................................................................................. 55
gezinnen met een kind met een beperking vanuit contextueel perspectief ........................................... 55
Hulpverleningsprincipes van het family-Centered model ............................................................................. 56
de hulp richt zich op de behoeften en vragen van het hele gezin.............................................................. 56
de hulp sluit aan bij de sterke kanten van het gezin en maakt het gezin sterker ....................................... 56
de hulp is gericht op het uitbouwen en verstevigen van het netwerk ....................................................... 57
een goede relatie tussen gezin en hulpverelener is belangrijk .................................................................. 57
6. Family Quality Of Life .............................................................................................................................. 58
Gezins- en contextbegeleiding 5
, inleiding: het ontstaan van FQOL ................................................................................................................. 58
theoretisch model van FQOL ....................................................................................................................... 58
de 9 FQOl domeinen................................................................................................................................ 60
de 6 FQOL dimensies ............................................................................................................................... 61
7. Broer-zus relatie ...................................................................................................................................... 62
inleiding ...................................................................................................................................................... 62
gewone broes zus relatie............................................................................................................................. 62
desidentificatie ....................................................................................................................................... 62
jaloezie en rivaliteit ................................................................................................................................. 63
brussen ....................................................................................................................................................... 63
parentificatie........................................................................................................................................... 63
zorgende brus ..................................................................................................................................... 63
perfecte brus....................................................................................................................................... 64
afwezige brus ...................................................................................................................................... 64
geïndentificeerde patiënt .................................................................................................................... 64
desidentificatie ....................................................................................................................................... 64
wet van de stilte...................................................................................................................................... 65
agressiviteit............................................................................................................................................. 65
functie van het koppelteken .................................................................................................................... 65
plaats in de kinderrij ................................................................................................................................ 65
sibling Quality of Life (SibQoL) ..................................................................................................................... 66
inleiding .................................................................................................................................................. 66
hoe is het om een brus te zijn? ................................................................................................................ 66
het concept ‘Kwaliteit van Leven van Brussen’ ......................................................................................... 67
domein 1: samen dingen kunnen doen ................................................................................................ 67
domein 2: elkaar kunnen begrijpen...................................................................................................... 67
domein 3: hebben van eigen tijd .......................................................................................................... 68
domein 4: leren aanvaarden dat je broer/zus anders is ........................................................................ 68
domein 5: kunnen omgaan met het gedrag van broer of zus ................................................................ 68
domein 6: bezorgdheid om het welzijn van broer of zus ....................................................................... 69
domein 7: ontmoeten van lotgenoten ................................................................................................. 69
domein 8: steun uit de omgeving ......................................................................................................... 69
domein 9: omgang met de buitenwereld ............................................................................................. 70
het Brussen-invulboekje .......................................................................................................................... 70
besluit ..................................................................................................................................................... 70
brussenondersteuning ................................................................................................................................ 70
inleiding .................................................................................................................................................. 70
Gezins- en contextbegeleiding 6
, het recept voor brussenondersteuning .................................................................................................... 70
tips voor begeleiders ............................................................................................................................... 71
tips voor ouders ...................................................................................................................................... 71
Tip 1: geef aandacht aan de plaats van brus(sen) in het gezin............................................................... 71
Tip 2: omgaan met je kind met een beperking in je gezin ..................................................................... 72
Tip 3: betrek je brus(sen): communicatie in je gezin en informatie voor brus(sen) ................................ 73
Tip 4: broers en zussen tegenover elkaar ............................................................................................. 73
besluit ..................................................................................................................................................... 73
8. echtscheiding .......................................................................................................................................... 74
cijfers echtscheiding.................................................................................................................................... 74
wetgeving rond echtscheiding ..................................................................................................................... 74
verblijfsregeling .......................................................................................................................................... 75
impact van echtscheiding op ouders............................................................................................................ 75
impact van echtscheiding op kinderen......................................................................................................... 76
negatieve processen die kunnen optreden bij vechtscheidingen .............................................................. 77
nieuw samengestelde gezinnen................................................................................................................... 77
noden van gezinsleden bij echtscheiding ..................................................................................................... 77
begeleiding ................................................................................................................................................. 78
9. Centrum Integrale Jeugd- en Gezinszorg – CIJG ........................................................................................ 80
geschiedenis ............................................................................................................................................... 80
verbindend werken ................................................................................................................................. 80
wat is CIG? .................................................................................................................................................. 80
waarom een CIG? .................................................................................................................................... 80
doelgroep ............................................................................................................................................... 81
indicaties en contra indicaties ................................................................................................................. 81
begeleidindsthema’s ............................................................................................................................... 81
samenwerkingen ..................................................................................................................................... 82
visie en werking CIG .................................................................................................................................... 82
van visie naar organisatie ........................................................................................................................ 82
IB → ondersteuner .............................................................................................................................. 82
CIG-begeleider = contextbegeleider of gezinsbegeleider .......................................................................... 83
infant Mental Health (IMH) ......................................................................................................................... 83
eerste 1001 dagen................................................................................................................................... 83
relationele aanpak............................................................................................................................... 83
herinneringen en impact/aanpassingen ............................................................................................... 83
Window of tolerance ............................................................................................................................... 84
verbindend werken ................................................................................................................................. 84
Gezins- en contextbegeleiding 7
, 1. GEZINS- EN CONTEXTBEGELEIDING:
EEN EERSTE SITUERING
HET GEZIN: EEN POGING TOT DEFINITIE
Huidige veranderende samenleving → moeilijk definitie van gezin formuleren
- Steeds veranderende en evoluerende gezinnen
Van Dale:
- Ouders met hun kinderen,
- Vrouw of man en kinderen
➔ twee generaties
➔ bloedverwantschap
➔ één-oudergezin kan ook
➔ bloedverwantschap moet niet
- belangrijk binnen deze definitie: relatie tussen personen → verschillende mogelijkheden
o adoptief ouders, pleegouders, nieuw samengestelde gezinnen, …
ruimere definitie:
- Alle samenwerkingsvormen die een herkenbare sociale eenheid op microniveau vormen, met al dan
niet verwante personen die duurzame en affectieve banden hebben en elkaar onderling steun en
verzorging verlenen
o herkenbare sociale eenheid: je zit dat het een gezin is, leden tonen dat ze bij elkaar horen
▪ communicatie, stijl, fysiek, achternaam, …
o al dan niet verwant: ze moeten niet in DNA overeenkomen, afstammen
o duurzame band: langdurig, gaat niet snel kapot
o affectieve band: emotioneel, gevoelsband zowel op positieve als negatieve momenten
o elkaar onderling steun en verzorging verlenen
▪ financieel, emotioneel, gezondheid, …
Engelse term: immediate family (extra info)
Gezins- en contextbegeleiding 8
, DE GESCHIEDENIS VAN HET GEZIN
De geschiedenis bestaat niet
- geschiedenis ook afhankelijk van het gezin
Invloed vanuit:
- religie: bv moslimmannen mogen meerdere vrouwen hebben, …
- politiek: bv homohuwelijk toegestaan?, kinderen adopteren toegestaan?, …
- maatschappelijke beeldvorming: bv vrouwelijke emancipatie, heersende waarden en normen, …
- 4 periodes
Het gezin is de hoeksteen Gezinnen zijn fundament van de samenleving
van de samenleving Christelijk geloof bepaalt sterk het dagelijks leven van en in gezinnen
Stereotiepe gezin: man, vrouw en kinderen
1875 – 1945 - Vader gaat werken en moeder zorgt voor huishouden en kinderen
Het gezin in wederopbouw Wederopbouw samenleving: aandacht voor gezinsbeeld
- Door WO die crisis veroorzaakte
1945 - 1960 Gezinsgericht werken in de hulpverlening komt stilaan op gang
- Gezinnen uit armoede krijgen komt in de aandacht: goede
huisvesting en toereikend inkomen
- Enkel goed functionerende gezinnen kunnen bijdragen aan
heropbouw
Eerste allochtone gezinnen in Vlaanderen
- Veel mankracht nodig → eerste gastarbeiders
Het gezin onder druk Gezinstheorieën in volle ontwikkeling
- Stereotiepe beeld van gezin veranderd naar alle mogelijke vormen
1960 – 1980 - Opkomt systeemtheorie en contextuele theorie
Concept gezin wordt echter uitgedaagd door seksuele revolutie en
emancipatie
- Rolpatronen in vraag gesteld
Allochtone gezinnen nemen in omvang toe
- Meerdere generaties
Het gezin terug een Alternatieve gezinsvormen
hoeksteen? - Alle verschillende vormen meer ingeburgerd
Gezinsvervangende hulpverlening
1990 - NU - Indien geen veilig gezin
- Bv internaat, leefgroep, pleegouders, …
Belang van ‘het veilige gezin’
- Willen terugkeren van ‘alles kan en mag’
Gezins- en contextbegeleiding 9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelvanhove. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.57. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
70055 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now